Цитоплазма мен сыртқы ортада К+, Na+ иондарын белгілі бір арақатынаста ұстау
жүктеу/скачать 9,47 Mb.
|
Цито Сарыағаш-2
- Бұл бет үшін навигация:
- Спутниктік
| Метацентрлік-иықтарыныңұзындықтарыбірдей.
Субметацентлік-иықтарыныңұзындықтарытеңдейемес. Акроцентрлік-біриығыұзын,екіншісіөтеқысқа. Спутниктік – хромосоманы бөліп түратын спутник деп аталатын екінші тартылыстарыбар. Телоцентрлік – центромерасы иығының ұшында орналасқан, бір иықты хромосома.Қалыптыадамжасушасында телоцентрлікхромосомакездеспейді. Хромосомаларжасушадаекітүрліқұрылымдық-функционалдықжағдайдаболуымүмкін: а)генетикалықбелсендіжағдайы,хромосомалардыңжартылайнемесетолықтарқатылуырепликация және гендердің транскрипциясы процестерінің жүруі (бұл интерфазалықхромосома); ә) генетикалық белсенді емес жағдайы,хромосомалардың өте жиі ширатылыптығыздалуы,метаболизмдіктыныштықкүйгеауысуыжәнемитоздықбөлінужүріпгенетикалық материалдың жаңадан түзілген жасушаларға тасымалданып, бөлініпберілуіменсипатталады(митоз). Митоздықхромосомалардыңқұрылымыныңұйымдасуытуралызаманауибілімдеңгейлеріне сайұйымдасудеңгейлері(сызбатүрінде): ДНҚ-ның бірінші тығыздалу деңгейі – нуклеосомлық фибрилла, жуандығы 10нм, оны146жұпнуклеотидттентұратынДНҚорайды;тығыздалукоэффициенті–6-7; Екіншідеңгей–30-нанометрлікфибрилла-соленоид(нуклеомера);тығыздалукоэффициенті–40; Үшінші деңгей – ілмекті домен (хромомера); 60 мың жұп нуклеотид, ұзындығы 0,2-0,3мкм;тығыздалукоэффициенті–680; Төртіншідеңгей–хромонемдік;жуанжіп(0,1-0,2мкм)түзетінхромомерлердіңтығыздалуы,жарықмикроскопыарқылыкөругеболады,тығыздалукоэффициенті–12х104.2-сурет. Хроматидалық және хромосомалық деңгей жарық микроскопы астында анық көрінетінхроматинқұрылымыныңжоғарыдеңгейіболыптабылады. Гетерохроматин конститутивті (құрылымдық) және факультативті депажыратылады. Конститутивтік гетерохроматин барлық хромосомалардың центромера жәнетеломера аймағында болады. Ол транскрипияланбайтын, орташа және жиі қайталынатыннуклеотидтер қатарынан тұратын, ДНҚ –дан құралған. Олар ядроның жалпы құрылымынсақтау,хроматиндердіңядроқабықшасынабекінуін,мейозкезіндегомологтыхромосомалардың өзара бірін-бірі тануын, көрші құрылымдық гендерді бөліп тұру,гендердіңбелсенділігініңреттелуіқызметтерінатқаруымүмкін. Факультативті гетерохроматин мысалы ретінде қалыпты гомогаметалы жыныстыағзалардың (адамдарда әйел жынысы гомогаметалы болады) екі Х-жынысхромосомасының біреуі ядро мембранасында интерфаза сатысындағы Барр денешігін,жыныс хроматинінкелтіругеболады. Адам жасушаларындағы Х-хроматин санын анықтау жыныс хромосомасыныңсаныныңөзгеруіненболатынтұқымқуалайтынаурудардыңбастапқыдиагнозынқоюғамүмкіндікбереді. Медицинада митоздық хромосомалардың молекулалық-генетикалық негіздеріноқып-үйрену адамның хромосоманың құрылыс мен қызметінің бұзылуынан болатынхромосомалықауруларыныңсебептерінтүсінуүшінаса маңызды. Ең алғаш 1956 жылы француз цитогенетиктері Тийо және Леван адамныңхромосомаларыныңнақтысанын,46,анықтады.
жүктеу/скачать 9,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||