Шә кә рім Құ дай бер діұлы
(1858–1931) –
ақын, жа зу шы, дін біл гі рі, та рих шы, фи ло-
соф. Оның қа зақ хал қы ның ру ха ни азығына
ай нал ған шы ғар ма ла ры ның кө бі ХХ ға сыр-
дың ба сын да жа рық көр ді. 1911 жы лы Орын-
бор да Шә кә рім нің «Мұ сыл ман дық шар ты»
ең бе гі ба сы лып шық ты. Шә кә рім бұл ең бе гін-
де ис лам ді ні нің бас ты қа ғи да ла рын, иман ғи-
ба дат та рын қа зақ ті лін де қа ра пай ым ха лық-
қа тү сі нік ті қы лып жа зып шы ғу ды мақ сат
ете ді. Он да ол ең әуелі иманның шарт та ры на
тоқ тал ған. Ал ла та ға ла ның бар лы ғы на, бір-
лі гі не ақыл мен ой лап иман кел ті ру ге ерек ше
мән бе ре ді. Құ ран нан, ғұ ла ма лар дың пі кі р-
лері нен мы сал кел ті ре оты рып, адам кә ли ма-
ны айт қаны мен, ма ғы на сын тү сін бе се, иман-
ға есеп емес еке нін ес кер те ді.
Діннің мәнін ғұ ла ма лар дан сұ рап бі лу дің қа жет ті гін айтады. «Адам
өзін та ны са, Құ дай ды да та ны мақ» де ген Мұ хам мед пай ғам бар ха ди сі не
ар найы тоқ та лып, өзін-өзі та ну дың Ал ла ны та ну да қан ша лық ты ма ңыз ды
еке нін көр се те ді. Шә кә рім нің «Мұ сыл ман дық шар ты» кі та бы 1993 жы лы
«Қа зақ стан» бас па сын да қайт а жа рық көр ді. Бұл ең бек тің зер де лі, ді ни-
уа ғыз дық маз мұ ны – бү гі нгі күнге қа жет ті ғы лы ми мұ ра са на ла ды.
Зұлым дық пен Ар, ын сап екеуі ере гіс кен екі дұш пан, ар тын да ра қат та
жоқ, азап та жоқ, ақыл зұлым дық тан қа лай жи ре не ді? Ар, ын сап тың жақ-
сы іс тен үмі ті не? Ел тү зел се, өл ген соң, оған не пай да? Дін үшін емес, ты-
ныш өмі рі үшін де емес, өл ген нен соң атым та рих та қал сын деп ар па лы са
ма? Бұ ған ақы лым той май ды. Жан мәң гі лік жо ғал майды. Жан – екі өмір-
дің азы ғы, ұж дан, ар, ын сап тың пай да сын се зі не ді. Жан өл ген соң мәң гі-
лік ке қауы шып, «бәй ге ала рын» бі ле ді. Ұж дан ның осы сы ры на қа нық па ған
ақ жү рек
адал ниет бо ла ал май ды. Егер жан жо ға лып, өле тін, жой ыла тын
бол са, сый ал майт ын бол са, арам, ұж дан, зұлым деп айы рып,
Достарыңызбен бөлісу: |
