мы нау жа­ ман, мы нау жақ сы деу дің мә ні жоқ

183
Өмір ді өкін бей, мән ді қы лып өт кі зу дің айла сы – 
қия нат сыз, ой та за­
лы ғы, мейі рім, ын сап, әді лет, адал ең бек, та за жү рек
, осы лар адам ның 
та ту до сы, ша ра сы. Өмір ден мақ сұт – ха қи қат ты та бу, нәп сі ге ер меу, оны 
жою. Ер сең, ол се ні от қа са ла ды. Өмір тү бі – өлім. Өз гер мейт ін, өл мейт ін 
өмір ді та лап ете мін. 
Адам шы лық – хайуан нан ар тық бо лу, яғ ни аяушы лық, мейі рім, 
өмір дің өт кін ші еке нін бі лу, жы ғыл ған, жы ла ған ға жәр дем ету, мар хаб-
бат ты бо лу – ке мел адам шы лық», – дей ді. Сондай-ақ Шәкәрім: «Адам-
шы лық не гі зі – өнер мен бі лім. Адам шы лық – өті рік айтпау, ал да мау, 
бі реуге қия нат қыл мау, Ар, Ын сап тың сүй ге ні – та за жұ мыс. «Ақ 
жү рек», «Та за ақыл», «Адал ең бек» – кейін гі ге жол көр се те тін үш анық 
ха қи қат. «Тір ші лік ті жақ сы өт кі зу дің һәм со ңы ра пай да сын кө ру дің 
жал ғыз жо лы бар: Ол жол жал ғыз ға на өзің ді жақ сы кө ріп, жал ғыз 
ға на өз пай даң ды ой лау мен та был майды. Бар ша жан иесі не шын жа ның 
ашып, шын ма хаб бат ету мен та бы ла ды», – дейді. 
Бе ка сыл Би бо ла тұлы ның ді ни мұ ра ла ры.
Бе ка сыл Би бо ла тұлы 
(1822–1915) қа зір гі Түр кіс тан об лы сы ның Тө ле би ау да нын да өмір ге кел-
ген. Бе ка сыл дың төр тін ші ата сы Құ дай бер ді би Есім хан ның ор да биі 
бол ған.
Бе ка сыл Би бо ла тұлы Сай рам, Қар нақ, Таш кент, Са мар қандағы мед-
ре се ле р де, сон дай-ақ Бұ хар-и-Ша риф тың «Мір-Араб» мед ре се сін де, со дан 
соң Шам (Си рия) елі нен бі лім ала ды. 
Бе ка сыл Би бо ла тұлы ту ған же рін де мед ре се ашып, сол ай мақ тың 
ба ла ла рын оқыт қан, шы ғар ма шы лық пен ай на лы сып, көп те ген кі тап тар 
жаз ған. Әзір ге бел гі лі сі – 
«Зик зал». 
Ең бек араб, пар сы, тү рік-ша ға тай 
тіл де рін де жа зыл ған. 
Мәш һүр-Жү сіп бұл ең бек ке: «Же ті жұрт тың қа мын жеп, же ті ұлт-
тың ті лі мен өріл ген дү ние де не жоқ дей сің, араб тың да, тү рік тің де, пар-
сы ның да ті лін ұғып, сөз мар жа ны тү зіл ген дү ние», – деп ба ға бер ген. 
Өйт ке ні кі тап та адам ба ла сы ның күн де лік ті өмі рін де ке рек ті пай да лы 
ке ңес тер, ем дік ши па лар, дұ ға лар, тыл сым дар Құ ран ның әріп те рі не 
не гіз дел ген Әб жад (араб тілі лингвистикасының ерекше саласы) жә не 
бол жау ілі м де рі мен бас қа да бір не ше ілім дер қам тыл ған.
Қа зақ то пы ра ғын да «Зик зал» кі та бы си яқ ты ерек ше тә сіл мен жа-
зыл ған аса күр де лі де ма ңыз ды шы ғар ма бұ рын-соң ды бол ма ған. Бұл ең-
бек те мұ сыл ман ның асыл қа си ет те рі, адам зат тың байт ақ тә жі ри бе сі мен 
дәс тү рі, өмір сал ты, сол за ман ның ой-са на сы, ғы лым ның бар лық дер лік 
са ла сы мен адам өмі рі не қа жет ті бар лық мә лі мет тер қам тыл ған дық тан, 
қай дәу ір де де өз құн ды лы ғын жо ға лт пай ды. 

жүктеу/скачать 3,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: