Дін та ну әліп пе сі нен
Ау қат ты қы тай лық тар от ба сын да өзін-өзі ұс тау мә де ниеті не ба ла кү ні нен
дағ ды ла на ды. Ба ла лар ата-ана ла рын тың дап, олар ды құр мет теуге тиіс ті
бол ды. Мә де ниет ті қы тай лық үйге кі рер ал дын да аяқ киі мін ше ше ді. Отыр-
ған да өк ше сі не сүйе ніп, тік оты ра ды. Та мақ ты екі ұзын таяқ ша мен же ген.
Осы әдет қа зір де бар.
Дао ілімінің негізгі ұстанымы қандай еді?
Дао ілі мі.
Дао – б.з.б. VI–V ға сыр лар да кон фу ци йлік сияқ ты Қы тай да
қа лып тас қан ді ни-фи ло со фия лық ілім. Дао ілі мі тұ тас бір ді ни ілім ре тін де
«Дао дэ цзин», яғ ни «жол мен құт қа ғи да сы» де ген фи ло со фия лық топтама
жа зыл ған нан кейін қа лып тас ты. Бұл ілі мнің не гі зін де « дао» мен «дэ» тү сі-
ні гі жа тыр. Дао – тура жол: әрі құ дай әрі сөз. Оның не тү рі, не тү сі, не за ты
жоқ, бі рақ ол мәң гі лік тұ рақ ты. Бар лық қоз ға лыс тың, өз ге ріс тің се бе бі. Дао
ілі мі бой ын ша, әлем де гі жа ра ты лыс тың бә рі, адам, та би ғат, жыл мез гі лі,
уа қыт, бір жол мен қоз ға лып, сол жол дың бой ын да өз ге ріп, құ бы лып тұ ра-
ды. Өз гер мейт ін еш нәр се жоқ. Тұ рақ ты қал пын да қа ла тын жал ғыз дао ға-
на. «Адам жер ге, жер ас пан ға, ас пан даоға, ал дао өзі не-өзі тәуел ді», – дей ді
дао ілі мі нің не гі зін са лу шы қы тай ой шыл да ры ның бі рі –
Лао Цзы
(ша ма-
мен б.з.б. 580–500). Дао ілі мі нің не гі зін ал ғаш қы қа лаушы лар –
Чжуанцзы
(ша ма мен б.з.б. 399–328),
Лецзы
(ша ма мен б.з.б. 430–349),
Ян Чжу
(ша ма-
мен б.з.б. 440–380), т.б. Бі рі даоны ой мен та ну, сөз бен ұқ ты ру мүм кін емес
де се, ен ді бі рі даоны та ну ға, сөз бен ұқ ты ру ға, рәмізбен көр се ту ге бо ла ды деп
тұ жы рым дайды. Алай да дао ның
бір, мәң гі, ас пан мен жер де гі қоз ға лыс тың
ба сы, әр жер де жү ру ші
де ген си пат та ры на бір дей се не ді. Сон дай-ақ дао ның
айна лу, қайт а ора лу заң ды лы ғын бі рауыз дан мой ын дай ды.
Достарыңызбен бөлісу: |
