Дандай ысқАҚҰлы рухани толғамдар алматы «ДӘСТҮР» 2015

Т

опырақ. Қазақта осы бір сөзден қасиетті сөз жоқ шығар, сірә. 

дауынша, адамдардың бойындағы бар қасиет туған жер топырағына, 

өскен  ортасына  тікелей  байланысты  екен.  Осы  тұрғыдан  келгенде, 

мына жалған дүниеге келіп, өмір сүріп жүргеніміздің, әр қайсымыз-

дың    өз  жолымызды  тауып,    жақсылы-жаманды  бірдеңе  тындырып 

жатқанымыздың бәрі де -туған топырақтың арқасы. Ал қалың қазақ-

тың бүгінгі болмысы, тұрмыс-тіршілігі, жеткен жетістіктері барлығы 

тағы да сол бойға сіңген қазақ даласының, қазақ топырағының қасиет-

терінен болса керек.                            

Қазақ үшін – қазақтың бар жері қасиетті. Десек те, Түркістанның 

орны  бөлек.  Тек  қазақ  қана  емес,  күллі  түркі  халықтары  бірлігінің 

символына айналған  киелі қала көне Түркістанның топырағы ғасыр-

лар бойы түркі әлемінің рухани астанасына айналды. Түркістанның 

түркі  халықтарының  ұлыс  болып,  қазақ  халқының  ұлт  болып  ұйы-

суында атқарған тарихи ролі айрықша. Бұл топырақтан түркі әлемі-

не, қазақ халқына адал қызмет етіп, атақ-даңқы шар тарапқа мәшһүр 

небір ұлылар, қайраткерлер шыққан. Солардың соңғы тұяғы біз әңгіме 

өзегіне айналдырғалы отырған – Рахманқұл Бердібай.                                            

1927 жылдың 2 желтоқсанында Түкістанның жанындағы Көкіш ау-

лында шыр етіп, дүние есігін ашқан қазақтың атақты әдебиеттанушы 

ғалымы,  белгілі  түркітанушы,  филология  ғылымдарының  докторы, 

профессор,  Қазақстан  Республикасы    Ұлттық  Ғылым  Академиясы-

ның,  Түрік  тіл  құрылымының  (Түркия),  Халықтық  (экологиялық),  

Халықаралық Айтматов, Ресейдің халықаралық психология академия-

ларының академигі,  «Қазақ ССР-інің еңбек сіңірген ғылым қайрат-

кері»  (1984),  «Қазақстан  Республикасының  еңбек  сіңірген  мәдениет 

қызметкері» (1990), ҚР ҰҒА-ның Шоқан Уәлиханов атындағы сыйлы-

ғының (1990), Махмуд Қашқари атындағы Халықаралық сыйлықтың 

(1998), «Түркі әлеміне сіңірген ерен еңбегі үшін» сыйлығының иегері, 

«Парасат» орденімен және бірнеше медальдармен марапатталған Рах-

манқұл Бердібай  үстіміздегі жылы 85 жасқа толады. Атақтарынан-ақ 

байқалып отырғандай, мерейтой иесінің есімі Қазақстанға, одан қал-

ды түркі әлеміне кеңінен танымал.                                                     

Қазақ  әдебиеттану  ғылымына,  одан  қалды  түркі  әлемін  зерттеуге  

айтарлықтай үлес болып қосылған 50-ден аса кітап, 1500-дей ғылыми, 

ғылыми-көпшілік мақала Р. Бердібайды қазақ әдебиеттану ғылымы-

ның,  қазіргі түркітанудың  аса көрнекті өкілдерінің қатарына қосты. 

174

Ғалымның  ғылыми еңбектері энциклопедиялық құлашымен, ғылыми 

тереңдігімен, қоғамның зәру проблемаларын дер кезінде көтере білген 

өміршеңдігімен, жан-жақтылығымен ерекшеленеді. Ұлттық, түркілік 

мұраттармен суғарылып, жалпыадамзаттық идеалдар биігіне көтеріл-

ген ғалымның еңбектері өзіне лайықты бағасын ғылыми жұртшылық 

тарапынан әлдеқашан–ақ алып қойған. Енді солардың кейбіреулеріне 

назар салайық.                                                                     

                     

жүктеу/скачать 3,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: