Дархан қыдырәлі ұлы дала тарихы
жүктеу/скачать 13,38 Mb. Pdf көрінісі
|
| №16. Тоңра таңбасы -
. Шивээт-улаан ескерткішіндегі шеңбер пішіндес 4 таңба бар. Олардың бірі басқа шеңбер пішіндес таңбалардан биігірек тұрған тоңра тайпасына тән болуы мүмкін. Бұл пікір мына дәлелдерге сүйенеді: 1) «Тан хуэй яо» еңбегінде 同罗 Tong-luo «тоңра» тайпасының белгісі мына пішінде
беріледі
304 . Бұл тайпа Көктүрктердің орталығының солтүстігінде, Саян тауларының шығысында, То-лан-ге (Төлеңгіттер) мен көрші болған деп көрсетіледі 305 . Ал, Көктүрк бітіктастарында тоңра тайпасының Тола өзенінің маңындағы Керулен өзенінің оңтүстік жағалауында өмір сүргендері айтылады 306
; 2) ,
, пішіндес таңбалар көне түрк бітіктастарында және жартастар бетіндегі белгілерде ықпалды түрк тайпаларына тән болғандығы көрінеді (: V, 1-5сурет). Ол дәуірде тоңра тайпасының ықпалды тайпалардың бірі, атап айтқанда «Тоғыз рулы Tелe» тобына жататын бір ру екеніне 307 сәйкес, Шивээт- улаан ескерткішіндегі аталған ру тайпалар таңбаларымен қатар орын алуы бек мүмкін. Мысалға, Көктүрк тауешкісі таңбасының, Ұйғыр қағандығының яғлақар және едіз таңбаларымен бірге келуі, Тайхар бітіктастарында тоңра таңбасымен тең шеңбер типтес таңбаның көрсетілуі бұл таңбаның сол дәуірдегі Түрк тайпаларының біріне тиесілі екенін дәлелдейді.
жүктеу/скачать 13,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|