Регистрация случаев туберкулёза у ВИЧ-инфицированных по годам

наука и здравоохранение, №1, 2013

 

Статьи 

60 

шает вероятность развития ТБ в странах  имеющих как 

высокое,  так  и  низкое  бремя  ТБ.  Также,  до  80%  АРТ 

уменьшает  число  рецидивов  ТБ.  В  настоящее  время 

антиретровирусные  препараты  получают  25%  ВИЧ-

инфицированных, состоящих на учете в нашем Центре 

и находящихся на противотуберкулезном лечении. Низ-

кий  процент  применения  данного  лечения  у  ВИЧ-

инфицированных, страдающих активным туберкулезом, 

объясняется  большими  сложностями  сочетания  проти-

вотуберкулезного лечения и АРТ.  

Собственный  опыт  назначения  антиретровирусной 

терапии  больным  активным  туберкулезом  подтвержда-

ет правоту Национальных рекомендаций и Клиническо-

го  протокола  для  европейского  региона  ВОЗ  о  доста-

точно  большом  количестве  проблем,  возникающих  при 

назначении  антиретровирусной  терапии  одновременно 

с противотуберкулезной. 

Отложенное  назначение  АРТ  по  отношению  к  про-

тивотуберкулезному лечению позволяет: 

- упростить лечение; 

- избежать взаимодействия противотуберкулезных и 

антиретровирусных  препаратов; 

- избежать суммирования побочных эффектов; 

-  снизить  риск  воспалительного  синдрома  восста-

новления иммунитета (ВСВИ); 

-  свести  к  минимуму  вероятность  того,  что  пациент 

может перепутать, какой препарат нужно принять и ко-

гда; 

- повысить уровень приверженности к лечению [3]. 

Кроме того, наличие наркотической, алкогольной за-

висимостей и асоциальный образ жизни многих пациен-

тов  препятствуют  формированию  должной  привержен-

ности  к  лечению  туберкулёза  и  ВИЧ-инфекции  и  спо-

собствует формированию устойчивых форм  туберкулё-

за  и  ВИЧ.  Пациенты,  получающие  противотуберкулез-

ное лечение, особенно препаратами второго ряда, отка-

зываются от АРВТ, ссылаясь на плохую переносимость 

препаратов.  

Большая роль в предупреждении развития туберку-

леза  у  ВИЧ-инфицированных  отводится  химиопрофи-

лактике  изониазидом,  которая,  в  соответствии  с  Про-

граммой  противодействия  эпидемии  ВИЧ/СПИДа,  про-

водится в республике с 2008 г. По данным литературы 

назначение изониазида ВИЧ-инфицированным с целью 

нивилирования скрытой туберкулезной инфекции,  сни-

жает заболеваемость туберкулезом в данной популяции 

в три раза.  

Из 38 ВИЧ-инфицированных, взятых на учет по по-

воду ВИЧ-инфекции до 2012 г. и заболевших туберкуле-

зом  в  2012  году,  химиопрофилактика  ТБ  изониазидом 

назначалась  девятерым  пациентам  (23,7%)  при  взятии 

их на диспансерный учет по поводу ВИЧ-инфекции. Но 

при  отсутствии  в  республике  контролируемого  приема 

противотуберкулезного  препарата,  назначаемого  с 

профилактической  целью,  анализ  эффективности  хи-

миопрофилактики  необъективен,  а  бесконтрольный 

прием  изониазида  может  способствовать  формирова-

нию ятрогенной резистентности. Региональные Центры 

СПИД не имеют в своих штатах химизатора, способного 

контролировать  прием  пациентами  изониазида.  Дума-

ется, изобретать здесь ничего нового не нужно, а надо 

позаимствовать  опыт  противотуберкулезной  службы  и 

передать  обеспечение  ВИЧ-инфицированных  химио-

профилактикой  туберкулеза  учреждениям  первичной 

медико-санитарной  помощи  в  лице  химизаторов,  осу-

ществляющих непосредственно контролируемое проти-

вотуберкулезное лечение (НКЛ) туберкулезных больных 

в амбулаторных условиях. 

Выводы: 

1.  В  нашем  регионе  туберкулез  занимает  первое 

место среди оппортунистических заболеваний и состав-

ляет 25,6% от общего  числа зарегистрированных ВИЧ-

инфицированных. 

2.  Туберкулез  является  одной  из  основных  причин 

смертности ВИЧ-инфицированных (48%). 

3.  С  целью  снижения  заболеваемости  ВИЧ-

инфицированных  туберкулезом  и  для  снижения  смерт-

ности  больных  с  сочетанной  инфекцией  необходимо 

совершенствование  методов  диагностики  и  медицин-

ской  помощи,  в  том  числе,  разработка  рациональных 

методов  химиопрофилактики  (непосредственно  контро-

лируемая  профилактика)  и  расширение  применения 

АРТ у больных с коинфекцией. 

 

Литература: 

1.

 

Сапарбеков  М.  К.,  Шуратов  И.  Х.,  Чакликов  Т. 

Е. и др. Эпидемиология и профилактика ВИЧ-инфекции 

в Казахстане.- Алматы, 2000 – 176 с. 

2.

 

Исмаилов Ш.Ш., Аленова А. Х., Чакликов Т. Е.. 

Трумова Ж. З. ВИЧ-инфекция и туберкулез в Республи-

ке Казахстан // Проблемы туберкулеза. – 2001, №5.- С. 

36-39. 

3.

 

Клинический  протокол  для  европейского  реги-

она ВОЗ «Туберкулез и ВИЧ-инфекция: тактика ведения 

пациентов с сочетанной инфекцией». 

 

Тұжырым 

ТҮБІРКУЛЕЗ ЖӘНЕ АИТВ-ЖҰҚПАСЫНЫҢ ҚОСАРЛАНУЫ 

Л.В. Проскура 

Павлодар облыстық ЖҚТБ-ның алдын алу және оған қарсы күрес орталығы 

Бул  мақала  Павлодар  ЖҚТБ  ОО-ның  материалдары  бойынша  АИТВ  +  Түбіркүлез  қосалқы  жуқпасы  мәсемсі 

жөнінде. 

Негізгі  сөздер:  АИТВ  +  түбіркүлез  қос  жұқпа,  түбіркүлездің  химиялық  алдын  алу,  ЖИТС-пен  ауратын 

науқас, ретровирусқа қарсы терапия 

 

Summary 

CO-INFECTION OF BOTH AIDS AND TUBERCULOSIS 

L.V. Proskura 

Pavlodar regional centre for prevention and control of AIDS 

This avtide is about the problems of doubled infection of both AIDS and tuberculosis based on the materials of Pavlodar 

oblast AIDS centre. 

Key words: doubled infection of both AIDS and tuberculosis, tuberculosis chemoprophylaxis, AIDS patient, antiretroviral 

therapies. 

 

наука и здравоохранение, №1, 2013

 

Статьи 

61 

ӘӨЖ 616.72 053.2 -08 039.71 

 

Қ. Құнанбай

1

, А.К. Қаирбеков

2

, С.Б. Сламжанова

3

, Р.Р. Олжаева

4

, Е.Оразбеков

5

, А.Р. Сұраншиева

6

 

 

С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицина университеті, Алматы қ. 

1,2,5,6

 Клиникалық фармакология, ЕДШ және физиотерапия кафедрасы, 

3 

Фармакология кафедрасы,  

4

 Семей қаласының Мемлекеттік медицина университеті, Семей қ. 

 

БУЫН АУРУЛАРЫН ӨСІМДІК ТЕКТЕС ДӘРІЛІК ЗАТТАРМЕН ЕМДЕУДІҢ НӘТИЖЕЛЕРІ 

 

Тұжырым 

Қарт  адамдардағы  буын  аурулары  емдеуде  сарғыш  маклюра  тұнбасының  тиімділігі  мен  қауіпсіздігі 

зерттелді. Аталған тұнбаның артықшылығы: қысқы уақыт аралығында тиімді емдік  нәтиже көрсетіп, буын 

аурулары бар науқастардың жағдайын жақсартты. 

 

Түйінді сөздер: маклюра, амин қышқылдары, хроматография, тиімділік. 

 

Тақырыптың  өзектілігі:  Әлемдік  мәліметтерге 

сүйенсек  жер  бетіндегі  50  жастан  асқан  қарт 

адамдардың  80%  буын  ауруларынан  зардап  шегеді. 

Қазақстанда  40  жастан  асқан  адамдардың  70%  буын 

ауруларына  шалдыққан.  Соңғы  уақытта  буын 

аурулары  жиі  кездесетін  патологиялық  үрдіске 

айналды.  Созылмалы,  ұзақ  ауыру  сезімі,  еңбекке 

қабілеттіліктің  төмендеуі,  өз-өзіне  қызмет  көрсетудің  

шектелуі,  өмір  сапасының  нашарлауы  медициналық-

әлеуметтік күрделі мәселе.  

Зерттеу  мақсаты:  сарғыш  маклюра  жемісі  мен 

жоңғар  акониті    тамырынан  жасалған  өнімдерді  буын 

ауруларын 

емдеуде 

қолдану, 

өсімдіктердің 

ерекшелігіне  байланысты  амин  қышқылының  сандық 

түрін анықтап, болашақ зерттеуге бастама жасау.  

Зерттеу  әдісі:  Нозологиясы  бірдей  барлығы  10 

науқас  зерттелді.  Оның  ішінде  жастары  66±15  сәйкес. 

Зерттелушілердің 5 немесе 50%-ы ер адам, ал 5 немесе 

50%-ы әйел адам болып келеді. 

Емдеу  тәсілі:  Амбулаториялық  жағдайда  буын 

аурулары  бар  науқастар  таңдап  алынды.  Емдеу 

зерттеу  барысында  дәріхана  жағдайында  жасалған 

құрамы  флавиноидтардан  тұратын  сарғыш  маклюра 

жемісі  мен  жоңғар  акониті  тамырынан жасалған  тұнба 

қолданылды.  Сарғыш  маклюра  (лат.  Maclura  pomifera) 

жемісінен  тұнба  жасау  әдісі:  жемісін  бөліктерге  бөліп 

50% спирт құйып, аузы тығыздап жабылатын ыдыспен 

тұндырылды.  Қолданысқа  дайындағаннан  кейін  6-10 

күннен  кейін  пайдаланылды.  Науқастар  ауырған 

буынына жергілікті компресс түрінде қолданды [1,2]. 

Жонғар  аконитінен  (Aconitum  soongoricum)  тұнба 

жасау  әдісі:  20  грамм  тамырын  үгітіп  40%  -  200  мл 

спиртке  араластырылып,  2  апта  тұндырылдылды. 

Сүзіліп  тұнба  жасалды.  Жергілікті  сүртпе  әдісімен 

қолданылды.  

Зерттеу нәтижесі: Зерттеуге алынған 10 науқастың 

8-і  сарғыш  маклюра  жемісінен  жасалған  тұнбаны 

қолдану  барысында  ауру  сезімінің  азайып,  қимыл-

қозғалыс 

шектелуінің 

төмендеп, 

жағдайының 

жақсаруын  айтады.  Ал  жонғар  аконитінен  жасалған 

тұнбаны 

қолдану 

барысында 

жағдайларының 

жақсаруы  5  науқаста  байқалды.  Алайда  3  науқас 

қолдану  кезінде  қышыну,  терінің  құрғауы  сиякты 

жанама әсерлерін көрсетті [3,4]. 

Шешім: Сарғыш маклюра жемісінен жасалған тұнба 

емдік  қасиет  көрсетті.  Жоңғар  аконитінен  жасалған 

тұнба  улы  қасиетінің  жоғары  болуына  байланысты, 

зерттеуден  шектетілді.  Зерттеу  жұмысы  ары  қарай 

сарғыш  маклюра  жемісінің  амин  қышқылдарының 

сандық  түрін  анықтап,  болашақ  зерттеуге  бастама 

жасалмақшы.  Бұл  зерттеудің  негізгі  нысаны  ретінде 

Қазақстанның  оңтүстік  аймағы,  Шымкент  бақтарында 

өсетін  сарғыш  түсті  маклюра  жемісі  алынды  [5-

6].Сарғыш маклюра - екіүйлі жапырақ тәрізді, биіктігі 20 

метр  болатын,  тікенекті  бұтағы  бар  ағаш. 

Жапырақтары  спираль  тәрізді  орналасқан,  өткірүшты 

болып  аяқталады.  Гүлі  сырға  тәрізді  болып  келеді. 

Жемісі  –  шартәрізді,  әжімдік  қатпарлы,  сары-жасыл 

түсті,  апельсин  тәрізді  болады,  бірақ  жеуге  жарамсыз. 

Жемісі қазан айында піседі [7-8]. 

Жүйелік бөлім  

Magnoliophyta 

Класы  

 

Magnoliopsida 

Реті   

 

Urticales 

Тұқымдастығы 

Moraceae 

Туыстастығы   

Maclura 

Түрі pomifera (Raf.) 

C.K. Schneid 

Маклюра  жылы,  тропикалық  аймақтарда  – 

Солтүстік  Америкада,  Азияда,  Африкада,  Қырымда, 

Орта  Азия  мен  Кавказда,  ал  Қазақстанда  қалалық 

жайларда ( Алматы, Шымкент) кездеседі [9-10]. 

Маклюра  туыстастығына  жататын  өсімдіктер 

құрамы  фенолкарбон  қышқылы,  флавоноидтар, 

изофлавоноидтар тобына жататын фенолдық байланыс 

кешенін  құрайды.  Сонымен  қатар  тритерпеноидты 

гликозидтер,  көмірсулар,  амин  қышқылдары,  май 

қышқылдары, 

алкалоидтар 

анықталды 

[11-12]. 

Фитотерапия  тәжірибесінде  өсімдік  жемісін  обыр 

ауруында,  жүрек-қантамыр  жүйесі  ауруларында, 

гинекологиялық  ауруларда,  сонымен  қатар  жара,  ауру 

сезімін басу, буын ауруларында және жалпы қорғаныс 

жүйесін  күшейту  үшін  қолданылады  [13,14,15].Зерттеу 

әдісі:  сарғыш  маклюра  жемісінің  амин  қышқылының 

сандық  көрсеткішін  анықтау  үшін  1:15  қатынасындай 

шикізаттан  сулық  бөлігі  бөлініп  алынды.  Бұл  үшін  1 

грамм  шикізатқа  15  милилитр  су  құйып,  алынған 

сұйықтықты  қайнаған  сулық  моншаға  20  минут 

қайнатып,  колбаға  құйылып  тоңазытқышқа  қойылды. 

Нингидриндік  реакция  жүргізілді.  Бұл  үшін  алынған 

сулық  бөлікке  0,1%  жаңа  дайындалған  нингидрин 

қосып  сулық  моншада  қайнатылып,  қайта  суытылды. 

Суыту  барысында  сұйықтықтың  қызыл  -  қоңыр  түске 

боялуы  амин  қышқылдарының  бар  екендігін  көрсетеді 

[16]. Алынған сулық бөліктің екінші жартысын фарфор 

ыдысқа құйып, қайнаған сулық моншаға қою қалдығы 

қалғанға  дейін  қайнатылады.  Осы  қалдық  бөлікті  5 

милилитр суға қайта ерітіп хроматографиялық қағазға 

0,05 милилитр көлемінде жағылды.Амин қышқылдарын 

хроматографиялық  анықтау  үшін  FILTRAK  FN-4 

жүйесінде  н  бутанол-  сірке  қышқылы-  су  (4:1:2) 

ерітінділері  қағазға  қолданылды.  Стандартты  ерітінді 

ретінде 

0,1 

н 

хлорсутегінің 

ерітіндісіндегі 

наука и здравоохранение, №1, 2013

 

Статьи 

62 

алмастырылатын  және  алмастырылмайтын  амин 

қышқылдары таңдалынып алынды [17]. 

Хроматограммада  амин  қышқылдарын  анықтау 

үшін  0,1%  нингидрин  ерітіндісімен  өңдеп,  құрғақ 

шкафта  100-105  ˚С  әлсіз  қызғылт  түсті  дақ  пайда 

болғанша  қыздырылды.  Осындай  жолмен  шикізаттан 

20 бос амин қышқылы анықталды [18]. Жалпы сарғыш 

маклюраның  амин  қышқылдар  саны:  изотин  (0,88%), 

лизин  (0,86%)  және  DL-  лейцин  (0,86%),  барлығы 

14,05%. 

Қорытынды: 

Сарғыш 

маклюраның 

буын 

ауруларын  емдеуде  тиімділігі  жоғары  болғандығы, 

құрамында  бос  амин  қышқылдары  мол  екені 

айқындалды. 

Жапон 

ғалымдары 

бос 

амин 

қышқылдарының  сандық  көрінісін  білу  болашақта 

мидың қатерлі ісіктерін емдеуге қолдануға болатынына 

болжам  жасап  отыр,  осы  бағытта  жұмысты 

жалғастырудың маңызы зор. 

 

Әдебиеттер: 

1.  Болезни  суставов.  Лучшие  методы  лечения:  - 

Санкт-Петербург, Вектор, - 2008. - 128 с. 

2. Болезни суставов: - Москва, Специальная литера-

тура, -2000. -408 с. 

3. Мазуров В.И., Барановский А.Ю., Лила А.М., Зот-

кин Е.М. Лечение и профилактика болезней суставов. - 

Санкт-Петербург, Диалект. - 2006. - 322 с. 

4. Заболотных И.И. Болезни суставов. Москва, Спе-

циальная литература. - 2009. - 256 с. 

5.  Атлас  ареалов  и  ресурсов  лекарственных  расте-

ний Казахстана. - Алматы: Ғылым, 1994. - 200 с. 

6.  Головкин  Б.Н., Руденская Р.Н., Трофимова И.А., 

Шретер  А.И.  Биологические  активные  вещества  расти-

тельного происхождения // Наука. – 2001, №5, - 240 с. 

7. Копытько Я.Ф., Костенникова З.П., Тимохина Е.А. 

// Фармация. – 1997, №6. - С. 31-34.  

8.  Пронченко  Т.Е.  Лекарственные  растительные 

средства. - М.: ГЭОТАР-Мед. - 2002. - 285 с. 

9. Кисличенко B.C., Ярошенко В.В., Кузнецова А.О. // 

Мед. хімія. – 2007, Т.9, №3. - С. 109-111. 

10.  Кисличенко  B.C.,  Вельма  В.В.  //  Химия  природ, 

соед. – 2006, №1. - С. 98. 

11.  Дьяконова  Я.В.,  Кисличенко  B.C.,  Самородов 

В.М., Поспелов С.В. // Мед хімія. – 2007, №3. - С. 97-99. 

12. Байтенов М.С., Васильева А.Н., Рамаюнова А.П. 

Иллюстрированный определитель растений Казахстана 

/  М.С.  Байтенов,  А.Н.  Васильева,  А.П.  Рамаюнова  // 

Алма-Ата: Наука. – 1972, Т.II. - 489 с. 

13.  Рахматуллаева  М.М.,  Аминов  С.Н.  // 

Pharmatsevtika J. – 2005, №2. - С. 25-28. 

14.  Сбежнева  В.Г.,  Югин  В.А.  Природные  полиаце-

тилены в лечении злокачественных новообразовании и 

пострадиационных  поражений  //  5-й  (юбилейная)  Меж-

дунар.  конф.  "Фитотерапия  и  новые  технологии.  21-й 

век", - Пятигорск, 2004. - С. 72. 

15.  Степанов  Ю.М.,  Кононов  А.П.,  Журбина  А.И.  и 

др.  //  Журн.  АМН  Украіни.  -  2004.  -  Т.10,  №2.  -  С.  339-

351. 

16. Фарманова Н.Т., Урманова Ф.Ф., Комилов Х.М. // 

Pharmatsevtika J. – 2005, №1. - С. 13-15. 

17.  Шилова  И.В.,  Краснов  Е.А.,  Барановская  И.В.  и 

др. // Хим.-фарм. журн. - 2002. - Т. 36, №11. - С. 36-38. 

18. Ohlson M., Nordin A., Nasholm Т. (1995) Accumula-

tion of ammo acids in forest plants in reiation to ecological 

amplitude and nitrogen supply. Functional Ecology 9, 596-

605. Contact: Ohlson, M.; Dep.  Biol. Nature  Conservation, 

Agric. Univ. Norway, PO Box 5014, N-1432 As, Norway. 

 

Резюме 

ЭФФЕКТИВНОСТЬ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ СРЕДСТВ РАСТИТЕЛЬНОГО ПРОИСХОЖДЕНИЯ 

ПРИ ЛЕЧЕНИИ ЗАБОЛЕВАНИЯ СУСТАВОВ 

К. Кунанбай

1

, А.К. Каирбеков

2

, С.Б Сламжанова

3

, Р.Р. Олжаева

4

, Е. Оразбеков

5

, А.Р.Сураншиева

6

 

Казахский Национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова 

1,2,5,6

 Кафедра клинической фармакологии, ЛФК и физиотерапии, 

3

Кафедра фармакологии, 

4

Государственный медицинский университет города Семей 

Изучена эффективность и безопасность настойки маклюры оранжевой  при лечении заболевания суставов у 

больных  пожилого  возраста.  Преимущество  настойки  маклюры  -  за  короткое  время  проявляет  выраженный 

лечебный эффект, улучшает состояние больных с заболеваниями суставов.  

Ключевые слова: маклюра, аминокислоты, хроматография, эффективность. 

 

Summary 

FIRST RESULTS TREATMENT ARTHRAL ILLNESS WITH FITOTERAPIEY 

K. Kunanbai

1

, A.K. Kairbekov

2

, S.B. Slamzhanova

3

, R.R. Olzhayeva

4

, E. Orazbekov

5

, A.R. Suranchyeva

6

 

Kazakh National Medical Univercity of name S.D. Asfendiyarov 

1,2,5,6

Department of clinical pharmacology, LFK and physiotherapy,  

3

Department of pharmacology, 

4

State medical univercity of Semey 

Going near the question of treatment of elderly patients, we studied efficiency and safety of tincture of maklyury orange  

in treatment arthral illness for the patients of superannuated.By important advantage of tincture of maklyury  after brief a term 

is shown by a khoroshyy effect,  helps sick with arthral illnesses. 

Key words: maklyura, amino acid, chromatography, efficiency. 

жүктеу/скачать 5,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: