Дерге ескерткіш орнатуымыз керек

№21 (932) 

12.02.2013 жыл, 

сейсенбі

www.alashainasy.kz

4

e-mail: info@alashainasy.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

НАРЫҚ

  

Батпақтан «қаймықпайтын» аяқкиім өндірісі жолға қойылды

Ататегін үйден шықпай өзгертуге болады

Фамилиямды өзгертейін деп едім. Осыны көп уақыт жұмсамай-ақ 

жүзеге асыруға бола ма?

Зекен ЖАҚСЫБАЙ

Кеңес кезінде дүкенде резеңке аяқкиімдер көп сатылатын. Мұндай аяқкиім әсіресе күзгі-көктемгі 

балшықта кигенге ыңғайлы. Өзімізде осындай аяқкиімнің өндірісі басталды деп естідім. Ол қай 

қалада екен?

Рахима БАЙЖАНҚЫЗЫ

Иә, Павлодардағы кәсіптік киім тігумен айна лысатын 

«КазПроф Безопасность» компаниясы жуырда резеңке 

аяқкиім өндірісін бастады. Еске түсірсек, былтырғы 

жылдың қа ра шасында бұл кәсіпорында арнайы аяқкиім 

шығаратын цех жолға қойыл ған болатын. Бұл цехта 

кәсіп 

орындарға, сондай-ақ тұрмыста да киюге 

жарайтын аяқкиім шығарылып келді. Енді көктемгі ауа 

райының бол 

жамын ескеріп, кәсіпорын ре 

зеңке 

аяқкиімге де ауысқан сың айлы. 

Компания менеджері Махаббат Әмірованың 

айтуынша, енді павлодарлық тұрғындар отандық және 

шетелдік өнім арасында өз таңдауын жасай алады. 

Айта кеткен жөн, аталмыш компания көмір, метал-

лургия өнер кәсібі және өзге де кәсіп орындарға арнайы 

киім тігеді. Аймақтағы арнайы киімге деген сұраныстың 

50 пайызын осы компания жабдықтап отыр. Әрі 

отандық өнімнің өзіндік құны ресейлік өнімге қарағанда 

екі еседей төмен бағамен сатылады. 

«Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы 

бойынша тігін фабрикасы соңғы екі жылдың ішінде 20 

млн теңгені игеріп, өндірісті өркендету үшін қосымша 

жай мен құрал-жабдық сатып алған болатын.

Астана қалалық әділет департа-

ментінің баспасөз қызметі хабар-

лағандай, Қазақстан Республикасы 

электронды үкіметінің интернет-пор-

талында «Аза маттардың некеге тұруына 

немесе ажы расуына байланысты ататегін 

(фа милиясын) өзгертуге электрондық 

өтініш беру» деген жаңа қызмет пайда 

болды. 

Бұл қызметке қол жеткізу үшін 

міндетті түрде электрондық таңба (ЭЦП) 

алу қажет. Оны www.egov.kz порталынан 

немесе Халыққа қызмет көрсету орта-

лықтарынан алуға болады. 

Тегін өзгерту жөніндегі электрондық 

өтінішті тіркету үшін порталда автор-

ланып, өтінішті толтырса жетіп жатыр 

(мәліметтерді жүйеге енгізіп, өтінішке 

ЭЦП көмегімен қол қою қажет). 

Осы қызметтің ақысы электрондық 

үкіметтің төлем шлюзінің автоматты 

жүйесі арқылы жүзеге асырылады.

ТҮЙТКІЛ

Ғылымға қимаған ақшаны ауру сиырмен жерге көмдік

Данияр ЖАНТІЛЕУОВ, 

ауыл шаруашылығы ғылымының 

кандидаты:

– Қазақ ғалымдары шығарған 

қазақтың ақбас сиыры мен әулие-

көл тұқымдары бар. Екеуі де – етті 

сиырлар. Бұл тұқымдарды шығару-

да әлемнің үздік деген сиырларының 

тұқым дары қолданылды. Мысалы, қазақ-

тың ақбас сиыры етті герефорд бұқа лары-

мен будандастырылды. Ал әулиекөл 

тұқымы – күрделі селекция, үш бірдей 

тұқымды қосқанда шыққан нәтиже. Кеңес 

өкіметі кезінде сүтті сиыр тұқымдары да 

шыға рылды. Дегенмен ішкі селекцияны 

көп жүргізе берсе, малдың сапасы нашар-

лайды, сондықтан уақыт өте келе шетел 

сиырларымен будандастыру керек. Бірақ 

бұл жаппай шетелден сатып алу қажет 

дегенді білдірмейді. Шеттен тек асыл-

тұқымды малдың ұрықтарын ғана әкеліп, 

өзімізде өсіруге болар еді. Бұл – вете-

ринария тұрғысынан қарағанда қауіпсіз 

жол. Бірақ уақыт тығыз деген желеумен 

сиырларды жаппай сатып алу үрдісі орын 

алды. Бұл экономикалық жағынан тиімді, 

бірақ ауру жұқтырып алу тұрғысынан осал. 

Ал біздің ғалымдар қол қусырып отыр 

дегенмен келіспеймін. Мен ақбас сиырдың 

тұқымын жетілдірумен шұғылдандым. 

«Пион 61184К» линиясын шығардым. Бұл 

тұқымның бұзаулары тәулігіне 1000-1200 

грамм салмақ қоса ды. Өз қатарластарына 

қарағанда салмағы 15-20 пайызға артық 

болады. Сондықтан ғылымдағы осындай 

жаңалықтарды пайдалану керек.

Қызылжар өңірінде Полтавка деген 

ауыл бар. 400-ге жуық отбасы түтін түтетіп 

отырған аты орысша ауылдың тұрғын-

дарына қазақ жігіті басқаратын жалғыз 

серіктестік жұмыс беріп отыр. 15 мың 

гектар егістік алқабынан басқа 700-ге 

тарта сауын сиыры болатын. Былтыр ет 

экспортын арттыру жөніндегі мемлекеттік 

бағдарламаға қатысу мақсатында қо ра-

дағы малды сатып құтылған. Түскен 

ақшасына заманауи ферма салды, ал 

мемлекет берген лизингіге Австриядан 

422 бас сементаль тұқымды сиырларды 

әкелді. Тіпті серіктестік басшысының 

орынбасары Ерлан Зікірин мал сатып алуға 

Австрияға өзі барған. Сиырларды таңдап, 

денсаулығын тексеріп тұрып алған екен. 

Бірақ асылтұқымды деген сиырлар жұртқа 

таныла қоймаған жасырын аурумен ауы-

ратын болып шықты. 

Нығмет ЖАҚЫПБАЕВ, 

Ауыл шаруашылығы министрлігі 

Ветеринарлық бақылау және қадағалау 

комитетінің төрағасы:

– Шеттен ауру емес, сау мал сатып 

алу қажет еді. Мысалы, Солтүстік 

Қазақстан облысындағы «Леонов» 

шаруа қожалығы мен «Полтавское» 

серіктестігінің Авс 

триядан әкелген 

сиырларына жүргізілген зертханалық 

тексерістер нәтижесінде вирус та-

былды. Ал Австрия тарапынан беріл ген 

ветеринарлық сертификатта сау екені 

көрсетілген. Бұл ауру бізде жұғуы 

мүмкін емес, ал Австрия тарапы ауру 

мал сатқанын мойындамай отыр. Бұл 

ауру қоздырғыш вирусты диарея не-

месе Шмалленберг ауруы деп аталады. 

Оның әлі емі жоқ. Өзіміздің елдің, 

сосын Ресейдің Новосібір қала сындағы 

зертханада, кейін Англияда зерттелді. 

Төрт ай бойы тексердік. Ауру екені 

анықталды. Сондықтан 900-ден астам 

басты жоюымыз қажет. Егер олай 

істемеген жағдайда дерт елімізге түгел 

жайылып кетуі де мүмкін. 

«Ветеринарлар ауру мал Қазақстан 

аумағына кірмей тұрып неге әрекет етпеді» 

деген сауал туындайды.  Себебі кәсіпкерлер 

шетелге шығып, емін-еркін сауда жасаған. 

Қолы ұзындары өз ветеринарларын ала 

барған. Ал шаруашылығында арнайы 

маман жоқтары өз білгенінше әрекет 

еткен. Сөйтіп, ет экспортын арттырамыз 

деп жүргенде, жасырын ауру салдарынан 

қазақ етін ешкім жемей қоюы да мүмкін. 

Бұл экономикамыз үшін үлкен соққы болар 

еді. 

Ал шаруашылық басшылары болса ве-

теринарлардың шешімімен келісер емес. 

Өздері арнайы тексеріс жүргізіп, сиырлар 

жаман дертті жұқтырмағанын анықтапты. 

Сондықтан әрқайсысы 3200 евроға сатып 

алынған сиырларды өртеуге қарсылық 

білдіруде. Ал Астанадан арнайы келген 

эпизотикаға қарсы отряд үшінші күн 

облыста жұмыссыз жатыр. 

Ерлан ЗІКІРИН, «Полтавское» ЖШС 

директорының орынбасары:

– Австрияға менімен бірге ветери-

нарлық дәрігер және Солтүстік Қазақ-

стан мал шаруашылығы ғылыми-

зерттеу инс 

титутының қызметкері 

бар ды. Солармен бірге малдың денсау-

лығын, анализдерін қарап, таңдап 

алдық. Әкелгелі бәрі бірқалыпты. Тез 

жерсініп кетті. Бірақ бір ай карантиннің 

орнына әлі жабық күйдеміз. Біз 

ресейлік ғалымдарды шақырып, 

тексеру жүргіздік, ешқандай ауру жоқ. 

Мал күйлі. Дер кезінде неге айтпаған? 

Алты ай бойына малды бостан-босқа 

не үшін асырадық. Жемазық пен 

жалақы шығыны бар, барлығы 240 

миллион теңге шығынға баттық. Оны 

бізге кім қайтарады?

Павел ЛЕОНОВ, «Леонов» ШҚ жетекшісі: 

– Шетелге мал сатып алуға барарда 

министрліктен ветеринарлық дәрі-

герлерді шаруашылықтарға бөліп, бе-

кітіп берген болатын. Бірақ соңында 

олар бармай қалды. Біздің жұмысымыз 

оларға тапсырыс беру, олар бізге 

қаржыландыру мәселесін, яғни лизинг 

берушіні және малды сатып алатын 

жерді айтады. Біз бардық, ұнағанын 

сатып әкелдік. Енді асылтұқымды мал 

фермасын құрамыз деген арманымыз-

дың күлі көкке ұшатын сияқты. 

Еліміздің бас ветеринары болса шаруа-

лардың сөзімен келісер емес. Оның 

айтуынша, комитеттің бар міндеті елдегі 

эпизотикалық жағдайды қарау екен. Ал 

шеттен сиыр сатып алатындар ветери-

нарларды өздері жалдап баруы қажет. 

Әдеттегідей, бұл оқиғаға кінәліні табу 

оңайға түспейтін сияқты. Австрия тарапын 

мойындату да мүмкін болмауда. Әзірге тек 

Еуроодақ аумағындағы 27 мемлекет пен 

Америка құрлығынан мал әкелуге тыйым 

салыныпты. 

Осы оқиғадан кейін еліміз мал шаруа-

шылығын дамытудың өзге жолын қарас-

тыруы қажет сияқты. Әйтпеген жағдайда 

алтын дегендері мыс болып шығып, 

асылтұқымды деген малы ауру арқалап 

келіп жатқаны кім-кімді де ойландыруы 

қажет. Ертең ауру ауыл-аймаққа жайылып 

кетіп, қолда бар малымыздың өзін қырып 

алуымыз мүмкін. 

АУРУ ЖАЙЛЫ АҚПАРАТ:

Шмалленберг вирусы алғаш рет 

Германияда тіркелген екен. 2011 жылы 

үш сауын сиырының бойынан табылған 

бұл вирус Кельн қаласынан 80 шақырым 

қашықтықтағы елді мекеннің атымен 

аталған. Ал 2012 жылы бұл ауру Ұлыбри-

танияда зертханада тексеріліп анықтал-

ды. Әлі күнге дейін бұл вирус қалай 

таралатыны, қайдан пайда болғаны 

нақты анық емес. Әзірге ол жәндіктердің 

шағуы және енесінен ұрпағына жатырда 

жұғады деген болжам бар. Бұған дейін 

дерт Люксембург, Италия, Германия, 

Нидер ланды, Франция, Бельгия, Англия 

сияқты елдердегі ұсақ малда және 

сиырларда анықталған.

 Қызылжар

МӘСЕЛЕ

Банктерді біріктіріп сатқан тиімді ме?

Мысалға Темірбанкті алатын болсақ, 

онда 20 мың акционер бар екен. Яғни заң 

жо басы талқысында бас қатыратын нәрсе 

көп-ақ. Бірақ «ФИНАМ» инвестициялық 

хол дингінің сарапшысы Антон Сороконың 

пайымдауынша, бір белгілісі, аталған үш 

банктің басы міндетті түрде түйістіріледі. 

Бұл үдеріс 2013-2014 жылдар бойына 

жүргізілуі ықтимал.

– Қайта құрылымдалған банктерді 

біріктіру туралы мәселенің қоғамда тал-

қыланып келе жатқанына біраз уақыт бол-

ды. Егер енді соған жол беретін заң жоба-

сын әзірлеу қолға алынып жатса, демек, 

бұл – нақты жүзеге асырылатын іс. Әрине, 

мұндай шараның бізге оң ықпалы бар. 

Біріккен құрылым өз жұмысын жандан-

дырып, нарықтағы үлесін арттырады, өз 

кезегінде бұл нарыққа тиімді әсер ете 

бастайды. Тәжірибе көрсетіп отырғандай, 

мұндай шоғырландыру болғанда нарық-

тағы тәуелсіз несиелік ұйымдардың 

жұмысы тежеледі. Сол секілді халықаралық 

нарықтағы жағдаймен есептесек, Еуро-

падан қандай да бір инвесторды күтудің 

қажеті жоқ секілді. Ол ислам әлемінен 

болуы әбден ықтимал, – дейді ол.

Ал экономика ғылымының докторы, 

профессор Бейсенбек Зиябеков: «Үш 

банктің басын қосқаннан оларға алдын-

дағы мемлекеттің бөлген қаржысын 

қайтарып аламыз деген түпкі мүдде ақтал-

май қалуы ықтимал», – дейді. Ғалымның 

айтуынша, бұл арада тиімдісі – екеуін 

біріктіріп, ондағы проблемалық несиелер-

ді үшіншісіне аударып, таза етсек, шоғыр-

ланған банк активінің құны өседі, инвес-

торларға тартымды болады, оны қымбатқа 

сата аламыз. Сонда қаржылық дағдарыс 

кезеңінде банк секторына бөлінген мем-

лекеттің ақшасын толықтай қайтарып алу 

әбден мүмкін болады. Ал үшіншісі реа-

билитациялық банк ретінде қалғаны 

дұрыс.

– Қазір банк секторының басты мәсе-

лесі – проблемалық несиелер. Сондықтан 

бұл арада осы мәселе шешіміне басымдық 

берілуі тиіс. Егер үш банкті біріктіріп жібер-

сек, әрқайсысының проблемалық несие 

мәселесі сол күйінде қала береді. Мұндай 

банкті сату да қиынға соғады. Сондықтан 

міндетті түрде үшеуін бірдей қосудың қа-

жеті жоқ деп ойлаймын, – дейді Б.Зия-

беков мырза.

Шынымен де, банк секторында проб-

лемалық несиелер мәселесі күннен-күнге 

ушығып барады. Оны біржақты ету Ұлттық 

банкке былтырғы жылдың алдында 

тапсырылған болатын. Бірақ қандай да бір 

тиімді шешім әзірге табылмай тұр. Кеше 

«Атамекен» ұлттық экономикалық палата-

сының талқы клубында «Бізге ақша-несие 

Железин ауданы «Пахарь» ШҚ жанын-

дағы «Жасыл ауыл» облыстың ауыл шаруа-

шылығы саласына серпіліс әкелетін агро-

қалашық жобасы аясында бой көтермек. 

Экологиялық технологияға және жаң-

ғыртылған энергетикаға негізделген «Жа-

сыл ауыл» жобасын жүзеге асыру бойынша 

железиндік шаруалар күн, жел қуаты 

технологиясын игеру бойынша алғашқы 

талпыныстар жасауда. Жаңа жоба аясында 

өңірдегі С.Торайғыров атындағы ПМУ-дың 

энергетика және қаржы-экономикалық 

факультеттері және ресейлік Челябі 

университетімен биогаз өндіру бағытында 

келіссөздер жүргізілуде. Аталмыш жоба 

іске асса, электр энергиясын үнемдеп, 

аймақтың экологиялық жағ дайына нұқсан 

келтірмеуге септігін тигізбек. Энергия 

үнемдеу жобасының құны 1 млрд теңгені 

құрайды. 

жүктеу/скачать 10,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: