Әсілінде ұлтқа, елге қызмет ету – Мұстафа Шоқай бабамыз

күн 

мемлекеттік қызметтегі бі лік сіз мамандар-

дан көресіні көріп жүр. Үміт – мемлекеттік 

қыз мет ке көлденең көк аттыны өткізбейді 

деп се нім артып отырған наурызда күшіне 

ене тін «ҚР мемлекеттік қызмет туралы» су 

жаңа Заңда болып тұр. 

Дулат АМАНЖОЛ, аймақтық «Тіл және 

Рух» журналының редакторы:

– Мемлекеттік қызметке, билікке өмір-

лік тәжірибесі мол адамдар баруы керек. 

«Жас тар келеді, намыстың сөзін сөйлейді, 

бәрін өзгертеді» дегендей құрғақ пафос 

пен арзан популизмнен арылуымыз қажет-

ақ. Өйткені мемлекетіміздің дамуына бел 

шешіп қызмет ете алатын жастарды топтас-

ты ратын жас көшбасшы жоқ. Жастар жа-

уап ты қызметке тұрып, орынтаққа жай ғас-

қан нан кейін ұстанымын, принципшілдігін, 

тегеурінділігін артта қалдырып, керісінше, 

ма саттанып, мемлекет мүддесін, ұлт ұпа-

йын, жастарды ұмытып кетеді. Жалтақтық 

пен жалпақшешейлігі алға шығады. 

Айгерім АХАНОВА, ҚР Экономикалық 

даму және сауда министрлігі БАҚ-пен 

байланыс басқармасының бас 

сарапшысы:

– Өз басым жастардың мемлекет ісіне 

араласуын құп көремін. Әрине, мемлекеттік 

қызметтің талабы күшті, бәсекелестiк жо-

ғары. Бірақ бүгінгі жас тардың сана-сезімі, 

біліктілігі халық қа қызмет етуде қарымды 

дер едім. Мемлекеттік қызметке өту үшін 

кон курсқа құжат тапсыратын жастар сая си 

сауатты, патриоттық сезімге толы, өз ісін 

жетік меңгерген деп айту ға болады. Ар ман-

шыл, жан-жақ ты, амбициясы жоғары жас-

тарды көп тани мын. Мемлекеттік қыз мет 

пен оқу дың тізгінін қоса алып жүрген д ер де 

өте көп. Қазірде олар үлкен же тіс  тіктерге 

жетіп отыр. Бізде ұжым   ның 60 пайызы – 

жастар. Жұ мыс барысында ақпа рат алмасу, 

ша рал ар  ұйымдастыру,  шешім  қа  был дау 

кезінде шапшаңдық пен батыл  дық танытып, 

ұтқыр ойларын да біл діріп жа тады.Осындай 

жастар  ел  эко но ми ка сының  тұтқасын 

ұстаса, даму да, серпіліс те болатынына 

сенімім мол.

ПАРТИЯ

«Съезде 2012 жылғы жұмыс қорытын-

дыланып, Қазақстан Республикасы Прези-

ден тінің «Қазақстан – 2050» стратегиясы: 

қа лыптасқан мемлекеттің жаңа бағыты» 

атты Жолдауына сәйкес партияның жаңа 

мін деттері мен басымдықтары анықтал ды», 

– делінген партия хабарламасында. «Ру-

ханият» партиясының төрайымы А.Жа ғано-

ва өз сөзінде атап өткендей, биыл пар-

тияның қайта тіркеуден өткеніне тура 10 

жыл толады. Осы он жыл ішінде партия 

қо ғамдағы татулық пен келісімді, этносара-

лық және конфессияаралық тепе-теңдікті, 

әлеу меттік мәселелердің шешілуін, жо ғары 

парасатты және рухани бай қоғамның да-

муын жақтады. Партияның көзқарастары 

әр қа шан Елбасы, Қазақстан Республикасы-

ның Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы На зар-

 баевтың негізгі идеяларына сәйкес бол ды.

 А.Жағанованың ұсынысы бойынша 

партияның жаңа төрағасын сайлау туралы 

мәселе қаралды, осы орынға ұсынылатын 

кан дидатура талқыланды. Бастаманы бар-

лық делегат қолдап, «Руханият партиясы» 

қоғам 

болып «КазТрансГаз» АҚ бас директоры 

Серік  Сұл тан ғали  бірауыздан  сайланды. 

ТҮЙІН

Кәсіпкерлер «Нұр Отаннан» өзге партияның қатарына кірмесін 

деген тыйым еш жерде жазылмаған. Алайда кәсіпкерлер өзін-өзі 

шектеп, үркектік танытуы қалыпты құбылысқа айналды. Ұлттық 

буржуазия қалыптаспаған қоғамда өрлеу мен дамудың 

кенжелейтіні талай айтылған. Ендеше, кәсіпкер адам да қоғамның 

толыққанды мүшесі ретінде саяси дамуға атсалысуға міндетті. 

Сайын БОРБАСОВ, 

саясаттанушы

ИƏ

ЖОҚ

Есенжол АЛИЯРОВ, Қазақстан 

гуманитарлық-саяси конъюнктура 

орталығының директоры

Бизнесте жүрген адамдар биліктің 

партиясында жүргісі келеді. Біздегі түсінік 

бойынша, өзге партияның құрамында 

жүр  ген адам биліктің саясатын қолдамай-

тын адам ретінде қабылданады. Сондық-

тан кейбір мәселеде көзқарасы «Нұр Отан-

мен» бір жерден шықпаса да, сол 

пар       тия ның  қатарында  жүреді.  «Нұр  Отан-

да» жүргені үшін оған ешкім ешқандай 

ар тықшылықтар мен жеңілдіктер беріп 

жат қан жоқ. Бірақ бұл олардың өздеріне 

мо     раль дық,  психологиялық  демеу  болып 

отыр. 

кәсіпкерлердің санасында радикалды 

өзгерістер пайда болып, «сендердікі 

дұрыс екен» деп, жаппай «Ақ жол» мен 

«Руха ният ты» 

немесе 

партиясын жағалап кетпейтіні түсінікті. 

Біздің адамдар саяси жағынан инертті. 

Сондықтан кәсіп керлердің саяси белсен-

мәселесін былай қой ғанда, қарапайым 

атауы үшін ғана қыр қысып қала береді. 

Бір кездері ЖСДП «Азат» партиясы атауы 

үшін келісе алмады. Се 

бебі көзқарас 

анық  талмаған.  Партияның  ба сында  жүр-

ген адамдардың көзқарасы айқын-

далмаса, оларға кәсіпкерлер қалай қо-

сылады, қалай өз қалтасынан ақша бө ліп 

береді? Қысқасы, біздегі кәсіпкерлер өз 

мүддесін қорғайтын, қорғауға талпыныс 

жа сайтын партия таба алмай жүр. Партия-

лар сол мүмкіндікті жасап бере алмай 

отыр. Соның себебінен партиялық бә-

секе  де  даму  жоқ.

ділік танытып, пар 

тияларға бет 

бұрыс 

ға болады. Жұмысы қалыпты жағдайда 

жүріп тұрған белгілі бір кәсіп орынды қан-

ша күштесең де, ол «Руханият қа» жола-

майды. Тіпті ертең кәсіпкерлер өзге пар-

тияларға қарай үдере көшкен күннің 

өзінде елімізде партиялық бәсеке артып 

кетеді деп айта алмаймыз. Сондықтан 

партия, ең алдымен, өз бетімен саяси 

түрде дамуы керек. Партияның саяси 

ұстанымы, бағдарла масы, жұмыс жоспа-

ры, кадрлық жағдайы мықты болғанда 

ғана оған демеушілер табыла бастайды. 

Кәсіпкер адам ең алдымен өзінің 

кәсібін, табысын ойлайды. Олар ға саяси 

партияда болу-болмау маңызды емес. 

Оған бизнесі маңызды. Біреу кәсібі нің 

жолын жаппаса, алған бетімен ары қарай 

да жүре береді. Кәсіпкерлердің ойын да 

қоғамдық мәселелерге араласып, қоғам-

ды дамыту, саяси институттарды же тіл  діру 

деген ой болмағаны үшін рен жуге бол-

майды. Тіпті Қазақстанды былай қой  ған-

да да, шетел дерде кәсіпкерлер жап пай 

партияларға лобби жасап жатыр деп айта 

алмаймын. Қарап отырсаңыз, мил  лиар-

дер лердің көбі байлыққа жетіп алған ша 

бейтарап саяси ұстанымда жү реді. Мол 

дәулетке жетіп алғаннан кейін ғана белгілі 

бір көзқарасты қорғауға ұм тылуы мүмкін. 

Басқа жағдайда олардың ой лайтыны – 

өзінің кәсібі ғана. Шетелдер дің кәсіпкер-

лері қоғамдық істерге қалай ара ласады? 

Олар қайырымдылық шара ла рына атса-

лы 

сады, мектептерге, жетім 

қам қорлық жасайды. Бірақ бұл – саяси 

емес, имидждік шаруа.

 Неге? Себебі олар, негізінен, кәсіп-

кер лерге арқа сүйейтінін білдірді.

Әлемде кәсіпкерлердің мүддесін қор-

ғай тын партиялар еш уақытта жетім бала-

ның күйін кешпейді. Әсіресе ірі кәсіп-

орын дардың, ірі өндірістердің адамдары 

партия ісіне араласса, оның саяси 

салмағы да ба сым болады. Әдетте Батыс 

елдерінде бы лай бөлінеді: консервативті 

партиялар кә 

сіп 

берушілердің құқы ғын қорғайды. Соның 

ішінде оңшыл пар тиялар өндірісшілердің 

мүддесін  қор ғай ды,  өн діріс ті  дамыту 

мәселесін көтере 

ді. Қарап отыр 

саңыз, 

кәсіп керлермен  жұ мыс  жасай тын  партия-

Ал  социал-демокра тия лық  пар тия лар 

жал ға  алынған  жұмыс шы лардың  мүдде-

сін көтереді. Осылай екі ба ғытта бөлініп 

бәсекеге түседі. Ал біздегі пар тияларда 

белгілі бір ұстаным да жоқ қой. Бізде 

ұстаным айқындалған бір пар тия ғана 

бар, ол – «Нұр Отан». Қалғандары айқын 

емес. Мысалы, Владислав Косарев тың 

пар  тиясы кімнің мүддесін қорғап жатыр? 

Оны кім қаржыландырып жатыр? Сол 

сияқ ты, «Ақ жол» партиясы ақшаны кім-

дер ден алып жатыр, кімнің мүддесін кө-

теріп жүр? Меніңше, олар өз ұстаным-

дарының қандай болуы керектігін өздері 

де ай қын дамаған сияқты. Оппозициялық 

пар тия лар да өз ішінен келісе алмай жүр. 

Қар  жылан дыру  мә селесі  мен  көзқарас 

Абай ОМАРОВ (коллаж)

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№21 (932) 

              

12.02.2013 жыл, 

сейсенбі

ӘС

Е

Е

Оразәлі 

– Дүниежүзіндегі дамығ

ан

ан

е

лдер

ді

дің 

кө

пш

іл

іг

ін

інде

–

–

П

ол

ьшада, Францияда 

кәсіподақтардың рөлі аса жоғары. Бұл мемлекетте кәсіподақ дегеніміз халықтың 

әр саладағы электорат жағдайын жасап, демократиялық жүйесін қалыптастырып

отыр деуге болады. Біз қазір 2050 жылы 30 елдің қатарына қосыламыз деп 

отырмыз. Ол биікті бағындыру үшін кәсіпке мән беру, өндірісті күшейту қажет. Ал 

біздің кәсіподақтарымыз жұмысшының айлығынан жарнасын алғанымен, жұ мыс 

іс

іс

те

ме

йді.

М

М

ұн

да

й 

й 

жа

йд

ы

ы

бо

лд

ырмау үшін алдымен кәсіп

п

и

и

ел

ер

і

ин

те

те

л

ле

кт

т

уа

лд

ы

ы

һә

м

кә

к сі

би

би

к

үш

н б

ір

ір

ікті

рі

рі

п,

к

әсіпорынды дамытудың, жұ

жұ

мы

мысш

ыл

ар

ды

ң 

жа

жайы

н

жасаудың жолдарын қарастыруы  керек. Екіншіден, бізде кәсіби азамат тық-

құқығын, қызмет орнының жарғысында көрсетілген міндеттерді біле бер мейді. 

Үшіншіден, Парламент «ҚР Кәсіподақтар туралы»  Заңын  қайта  қарап,  кү   шей ту 

керек. Төртіншіден, біз кәсіподақтар жұмысын жандандырғымыз келсе, «Де меу-

ші

ш

ле

р» заңын жасап, қабылд

д

ау

ауым

ыз

ыз

к

ер

ек

ек

Со

л 

за

за

ң 

ая

сы

сы

нд

а 

халыққа  кө мек тес-

ке

ке

н,

 ғылыми жаңалық ашқа

ан

н ға

лы

мд

ар

ар

ға

  қ

ол ұ

шы

шы

н

со

зғ

зғ

ан т.б демеу ші лерді

салықтан босату қажет. Сонда ғана біздегі адами белсенділік артып, кә сіп одақтар

демеушілермен жұмыс істеу арқылы идеяларын жүзеге асырар еді.  

–

–

Менің ойымша, біріншід

ен

, 

19

93

ж

ыл

ы қа

бы

бы

лд

ан

ған

к

кәсіп-

Яғни осы заңға өзгерістер енгізіп, оған «жұмыс беруші қызметкерді 

кә сіп о дақ тың  келісімімен  ғана  жұмыстан шығара алады» деген бап 

ен гізуіміз керек. Осының нәтижесінде кәсіподақтарға деген көз-

қарас түзеліп, жауапкершілік артар еді. Екіншіден, белгілі бір ұ

ұ

жым-

а

е

ңб

ек

д

д

ау

ы 

ту

ту

а

уы

ү

ү

ші

н

әр

әр

ұ

жы

м өзінің ұжымдық шар

р

ты

ты

н

жа

-

са

ға

ға

ны

ж

өн

. 

Ол

ш

артт

а 

жұ

м

с беруші мен жұмыс

а

лу

шы

шы

арасын да ғы  міндеттер айқын далуы қажет. Үшіншіден, әлеуметтік 

серік тес тіктің  дамуына  мүм кіндік  туғызу  жолын  қарастыру  керек. 

Мыса лы, біздің универси тетте басшылық пен кәсіподақ арасында 

әлеу  меттік серіктестік орна ған. Оның айғағы ретінде 2012 жылы 

мем лекеттік  бағдарлама  бо йын ша  118  қызметкерімізге әр шар шы 

ме

ме

тр

і

і

т

ын

п

п

әт

ер

а

а

лы

п

бе

бе

рген

ім

із

ді

ді

й

уға 

бо

 л

ад

ад

р

ік

 т

тес

ті

ті

кке

қо

қо

л

ж

ткіз

у

у

арқы

лы

лы о

сын-

Еліміздегі кәсіподақ ұйымдары да осын 

дай дәрежеге жетсе, 

кәсіподақтар жұмысын жандандыруды жол ға қойған болар едік.   

Бүгінде қай мемлекеттік мекеменің 

есігін ашсаңыз, алдыңыздан үстіне жей-

десін жыртылардай тырыстыра ілген, 

бұ

бұ

ты

н

н

а

лғ

ан

н

да

й

жа

жа

 быс

лғ

ын

а

га

лс

-

тук таққан, мұрты әлі тебіндеп те үл гер ме-

ген жас балалар атып-атып шығады. Атып 

шыққаны былай тұрсын, тап бір сол ме-

кеменің тіреуі бір өзі секілді сыздана тіл 

қат қанда, баяғы «бюрократ тарыңызбен» 

жы л

ап

ап

к

өр

іс

іс

ес

із

.

.

Қо

ш.

А

А

йт

па

ғы

ғы

м

з бұл 

с

. 

Ай

та

ры

ры

мы

зд

ың

ың

ауа

ны

ны

–

ә

рб

рб

ір сала-

жастардың сол өзі нан тауып жеп отырған 

жұмысының мән-жайын анық біл 

мей-

ді рінің қалмай бара жатқандығы хақын да. 

Келешекте кресло иемденудің жалғыз 

һәм төте жолы екенін жете түсінген жас та, 

кәрі де бұл күні мемлекеттік қызметке әб-

ден әуес. Бір кездері Елбасы министрліктер-

дің «к

өк

ес

ін

і

,

 «акасын

ың

ң

жи н

ап

а

лып,

к

к

ілең

ж

ж

аста

рм

рмен

ула

п-

п

отырғанын ашық сынады. «Балабақша» 

деді. Оны ел-жұрт әлі күнге дейін аузынан 

суы құрып айтады. Содан кейін азды-кем 

сең қозғалды. Министрліктегі «бөбектерді» 

өңірлерге бөле бастаған-ды. Алайда 

ал

ал

ға

шқ

ш

ру

ру

а

ке

йі

йі

н

саяқ сыды. Оның асқынғаны соншалық, 

ле

ке

тт

тт

ің

 өзінің 

ы

»

ба

бар.

О

О

ң-

со

лы

н

әл

әл

і

та

ны

нып 

үлгер меген  бозөкпелер – мемлекеттік қыз-

мет шілер.  Әрине,  бәрін бірдей қаралаудан

ау 

пыз. Бірақ бүгінгі жағдай оның 

басым бөлігі осындай екеніне шүбә кел-

тірт пейді. Қолына дипломын ала салысы-

ме

м

н

я

я

әк

ім

ді

д

кк

е,

н

н

ті

ті

ме

ме

кеме

ге

ге

м

үй

ізі қарағайдай бір маман 

етіп отырғызып қою, одан соң қас пен көз-

дің арасында одан «дөкей» шенеунік жа-

сау сынды кадр саясаты қазақтың көсегесін

көгерт пейді. 

Осындайда кешегі келмеске кеткен 

кеңес кезеңі тағ

ғ

ы

ы ті

л

л 

ұш

ын

а 

а 

ор

ал

ад

ад

ы

(к

өз

өз

і-

мізді ашқалы көр

ге

ген

мі

з

со

со

л

бо

лс

лса,

к

к

ай

т

ем

еміз

енді). Сол кеңестіктер кадр да 

йын 

дау 

қолданғанын аға буын өте жақсы біледі. 

Сол мамандарды дайындауда миына құ-

йыл ған  саясаттың,  ұстанымның беріктігі 

сон ша

а

, әлі күнге сол бағыттарынан жаза 

ба

с 

па

па

йды

.

.

За

ма

н

н қанша аударылып, төң-

і

л се де, мыңқ етпейтін мықты кадрлар.

өткелдерінен өтіп, ыстық-суығына әбден 

төселген. Олар бірден бастық я бірден

маман болып шыға келген жоқ.  Кеңестік 

саясат оларды  бі

і

рт

ін

н

-б

ір

ті

ті

р

бі

р

р

са

ла

да

да

пісірді. Шикіл

ер

ері 

қа

қа

лы

п,

ш

ын

ық

ыққа

нд

нд

ары 

ірік телді. Басқасын былай қойғанда, сонау 

ок тябрят кезеңінен бастап, коммунист бол-

ған ға дейін оны талай ыстық-суыққа сал ды.

Нәтижесінде елге өлшеусіз еңбек сіңір ген

білікті басшы, білімді мамандар  шық   ты.

Ал

Ал

б

үг

үг

ін

б

із кімді «өсіріп» отырмыз? 

Ше  неунік  дайындаудағы  бұл  күнгі  «қара 

дүр сін»  тамыр-таныстық тәсілі қазақты 

пұш паққа жеткізбейді деп қара аспанды 

төндіруіміздің төркіні тереңде. Кезінде 

еңбек және халықты әлеуметтік қорғау ми-

нистрінің орынбасары Серік

к

Ә

Ә

бж

әл

іұ

іұ

лы

ны

ң 

«жұмыс сыз  жүріп босанға

н

н әй

ел

ел

де

рг

е 

қо

-

сым ша  жардемақы бере алмаймыз, адам-

ойланулары тиіс» дегенін әмбе жұрт естіді. 

Депутат Розақұл Халмұрадов: «Еңбек және 

халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің 

шенеуніктері көпбалалы аналардан жұрт 

ал

ал

дынд

а

а 

ке

ші

рі

рім

сұ

сұра

сы

сын!

 Ақшасы бол-

ма

ма

са

, кө

п

п

бала

т

ум

ас

ын

д

д

ейтіндердің мем-

ле кеттік қызметте жұмыс істеуіне мораль-

дық құқығы жоқ», – деп талап қойғанын

жә не  білеміз.  Бұл – бұл ма, кішігірім 

әкімсы мақ тардың халық алдында есеп 

беру кезін де трибунаға шығы

ғы

п

ал

ал

ұ

ң-

усы

ңд

ңдар

,

,

ма

сы

л-

л

ұрысқанын да көргенбіз. Қазір алып жүре 

алмайтын шоқпарды беліне байлап алып, 

өзі соған сүрініп-жығылған, кейде сол 

шоқпардың астында қалып қойып жат қан 

ше

шене

ун

ун

ік

к

өп

ө

.