Дәрілік түрлерді өндіру технологиясы «6В07201 – Фармацевтикалық өндіріс технологиясы»
жүктеу/скачать 0,52 Mb.
|
ТФПЛФ-лаб.каз.
- Бұл бет үшін навигация:
- Жалпы теориялық ақпарат
- Өзін-өзі дайындауға арналған бақылау сұрақтары
- 8 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС.
Жақпа майлар.Жұмыстың мақсаты: бұл зертханалық жұмыста студенттерді, тәжірибеде кеңінен қолданылатын дәрілік формамен, жақпа дайындау технологиясымен таныстыру. Жұмыстың міндеттері: 1. Жақпа дайындаудың негізгі операцияларын меңгеру. 2. Жұмсақ дәрілік формаларды дайындау үшін қажетті ақпаратты іздеу үшін, нормативтік құжаттаманы және анықтамалық әдебиеттерді қолдануды үйреніңіз. 3. Жақпа дайындау сапасын бағалауды үйреніңіз. Қамтамасыз ету құралдары: Жабдықтар мен ыдыс-аяқтар: бөтелке, шыны таяқша, плитка, Су моншасы. Жалпы теориялық ақпарат Жақпа (Unguenta)— теріге, жараларға немесе шырышты қабаттарға жағуға арналған жұмсақ дәрілік түрі. Жақпа негізден және ондағы біркелкі таралған дәрілік заттардан тұрады. Дисперсті жүйелердің түріне сәйкес біртекті (қорытпалар, ерітінділер), суспензия, эмульсия және аралас майлар бөлінеді. Консистенциялық қасиеттердің түріне қарай: Линименттер-тұтқыр сұйықтық түріндегі жақпа. Гельдер-пішінін сақтай алатын және серпімді және икемділікке ие тұтқыр консистенциялы жақпа. Дисперсті жүйелердің түрі бойынша гидрофильді және гидрофобты гельдер болып ажыратылады. Кремдер (жұмсақ жақпа) - жұмсақ консистенциялы жақпа, олар судағы май немесе майдағы су сияқты эмульсиялар. Жақпа-бұл теріге, жараларға немесе шырышты қабаттарға жағуға арналған жұмсақ дәрілік форма. Олар пластикалық немесе серпімді - тұтқыр дисперсиялық ортасы бар еркін жан-жақты дисперсті жүйелер. Пасталар - қатты фазасы 25% - дан асатын тығыз жақпа. Пасталар дене температурасында ерімейді. Жақпа дайындау мынадай технологиялық кезеңдерді қамтиды: 1) жақпа негізін дайындау, 2) дәрілік заттарды дайындау, 3) дәрілік заттарды жақпа негізіне енгізу; 4) орау және сатуға ресімдеу; 5) жақпа сапасын тексеру. Жақпа дайындау үшін медициналық қолдануға рұқсат етілген негіздер қолданылады. Липофильді негіздер-көмірсутектер (вазелин, көмірсутек қорытпалары). Май негіздері - бұл табиғи және гидрленген майлар және олардың өсімдік майлары мен май тәрізді заттармен, сондай-ақ силикон және басқалармен қорытпасы. Гидрофильді негіздер - жоғары молекулалы көмірсулар мен ақуыздардың гельдері (целлюлоза эфирі, крахмал, желатин, агар-агар, эфирлер), сондай-ақ бейорганикалық заттардың гельдері (бентонит), синтетикалық жоғары молекулалық қосылыстардың гельдері (полиэтилен оксиді, пирролидон поливинил, полиакриламид) және басқалар. Гидрофильді-липофильді негіздер - эмульгаторлары бар липофильді негіздердің сусыз қорытпалары (ланолинмен немесе басқа эмульгаторлармен вазелин қорытпасы). Су/май түріндегі эмульсиялық негіздер (су ланолині бар вазелин қорытпасы, су/вазелин консистенциясы эмульсиясы және т. б.) және май/су (натрий, калий, май қышқылдарының триэтаноламин тұздары, твин-80 эмульгаторлар ретінде қолданылады) және т. б. Жақпаға медициналық қолдануға рұқсат етілген консерванттар, беттік белсенді заттар және басқа да қосалқы заттар енгізілуі мүмкін. Жақпа май жеке баптарда көрсетілген негізде дайындалады. Көз майларына арналған нұсқаулар болмаған жағдайда, сусыз ланолиннің 10 бөлігінен және вазелиннің тотықсызданатын заттары жоқ 90 бөлігінен тұратын негіз қолданылады құрамында қалпына келтіретін заттар бар. Көз майлары стерильді болуы керек. Жақпа майға негіз дайындау: Компоненттің липофилді негізін фарфор табақшаға салып, сулы моншада немесе инфрақызылды қондырғыда ерітеді. Компоненттің гидрофилді негізін суда немесе глицеринде ерітеді. Компоненттің эмульсионды негізін араластырып, эмульсия түзіледі. Дәрілік заттарды дайындап, оларды жақпа май негізіне енгізу. Суда еритін заттарды (резорцин, пирогаллол және цинк сульфатынан басқа) судың аз мөлшерінде ерітеді. Егер негізгі заттар құрамы жақпа майда 5% - ға дейін немесе балқытылған негізде болса, егер олардың құрамы жақпа майда 5% - дан асса. (Дерягин ережесі бойынша), негізде де, суда да ерімейтін заттар құрамы жағынан жақын сұйықтықпен ертіледі (вазелин майы, майлы май, су немесе глицерин). Мырыш оксиді- плитка тәрізді кристалдар, олардың ең көп ұнтақталуына тек қыздырылған ступкада ерітіп қол жеткізіледі. Дәрілік заттың рецепті мен нормативтік құжаттамасында концентрация көрсеткіштері болмаған кезде 10% жақпа дайындау керек. Егер жақпа құрамында А немесе В тізіміндегі дәрілік заттар болса, онда олардың концентрациясын көрсету қажет. Майда еритін дәрілік заттар бұрын липофильді негіздің балқымасында немесе күрделі негіздердің липофильді компоненттерінде ериді. Суда еритін дәрілік заттар жақпа құрамдас бөлігі болып табылатын суда ериді, содан кейін негізге араластырылады. Сусыз негіздегі жақпа дайындау кезінде дәрілік заттар судың минималды мөлшерінде ериді, сусыз ланолиннің тең массасымен эмульсияланады және негізге араластырылады. Ұшпа заттар жақпа май құрамына соңғы рет енгізіледі; 40 °С-тан жоғары емес температурада. Құрғақ және қою сығындылар алкоголь - глицерин-су қоспасының тең мөлшерімен (растирать) сүртіледі (1:3:6). Суспензиялық жақпа май дайындау кезінде дәрілік заттардың дайындалған жұқа суспензиясына біртекті масса алынғанша негізгі бөліктермен араластырылады. Эмульсиялық жақпа май дайындау кезінде дәрілік заттардың сулы ерітінділері эмульсияланады және жақпа негізінің бөліктерімен араластырылады. Жақпа майына арналған құмыра оның массасына және компоненттердің қасиеттеріне сәйкес таңдалады. Бұрандалы қақпақ майдың сақталуын қамтамасыз етуі керек. Жақпа май құрамындағы бөлшектердің мөлшерін анықтау көрсетілген. Бөлшектердің мөлшерінің нормалары жеке баптарда беріледі. ЖАҚПА МАЙ ҚҰРАМЫНДАҒЫ ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫҢ БӨЛШЕКТЕРІНІҢ МӨЛШЕРІН АНЫҚТАУ ӘДІСІ Жақпа май құрамындағы дәрілік заттар бөлшектерінің мөлшері МОВ-1 окулярлық микрометрмен жабдықталған биологиялық микроскопта, окулярдың ұлғаюы кезінде 15 разряд және 8 разряд объективімен анықталады. Окулярлық микрометрдің бөліну бағасы объект бойынша тексеріледі-өтетін жарық үшін микрометр (OMP). Жақпа май сынамасы "дәрілік заттардың сынамаларын алу" бабында көрсетілгендей іріктеледі және ол кемінде 5 г құрауы тиіс. Егер жақпа май құрамындағы дәрілік заттардың концентрациясы 10% - дан асса, онда олар тиісті негізде шамамен 10% - ға дейін сұйылтылады және араластырылады. Сынама алу кезінде бөлшектерді ұнтақтаудан аулақ болу керек. Жақпа майдың орташа сынамасынан 0,05 г сынама алынады және шынының өңделмеген жағына қойылады. Шынының екінші жағы келесідей өңделеді: оның ортасында алмазбен немесе басқа абразивті материал шамамен 15 мм және диагональдары бар квадрат қолданылады. Сызықтар әйнекке қарындашпен боялған. Шыны негіз ерігенше су моншасына қойылады, су/май түріндегі май, көмірсутек және эмульсиялық негіздер үшін 0,1% судан III ерітіндісінің тамшысы немесе май/су түріндегі гидрофильді және эмульсиялық негіздер үшін 0,15% метилен көк ерітіндісі қосылады және араластырылады. Сынама жабынды әйнекпен жабылады (24 х 24 мм), оны әлсіз қысым арқылы бекітеді және квадрат диагональдарымен түзілген сегменттердің 4 көру өрісінде қаралады. Бір препаратты талдау үшін орташа сынаманың 5 анықтамасы жүргізіледі. Микроскоптың көру өрісінде мөлшері жеке баптарда көрсетілген нормалардан асатын бөлшектер болмауы керек. Жақпа май, егер жеке баптарда басқа нұсқаулар болмаса, белгіленген жарамдылық мерзімі ішінде тұрақтылықты қамтамасыз ететін қаптамада салқын, жарықтан қорғалған жерде сақталады. Тапсырма: Мұғалімнің нұсқауы бойынша бір жақпа дайындау керек. Жұмысты орындау тәртібі: 1. Зертханалық жұмысты орындамас бұрын студент жұмыс жоспарын дәптерге жазуы керек. 2. Ингредиенттердің қажетті мөлшерін есептеңіз. 3. Жеке технологияға сәйкес жақпа негізін дайындаңыз. 4. Дәрілік заттарды дайындаңыз-жеке технологияға сәйкес ұнтақтаңыз және өлшеңіз 5. Дәрілік заттарды жақпа негізіне енгізу; 6. Жақпа майды орау және рәсімдеу, 7. Жақпа сапасын тексеріңіз. Өзін-өзі дайындауға арналған бақылау сұрақтары: 1. Жақпа май дегеніміз не? 2. Жақпа май - жұмсақ дәрілік түрідің негізгі артықшылықтары мен кемшіліктері қандай? 3. Жақпа майларының негізгі түрлері қандай? 4. Қандай жақпа май суспензиялы жақпа деп аталады? 5. Мырыш жақпа май мысалында жақпа суспензиясын өндіру үшін қандай негізгі технологиялық операциялар қажет? 6. Эмульсиялық жақпа май дегеніміз не? 7. Тікелей әсер ететін жақпа-эмульсиялар кері әсер ететін жақпа-эмульсиялардан қалай ерекшеленеді? 8. Эмульсиялық жақпа алу үшін қандай эмульгаторлар қолданылады? 9. Гидрофобты, гидрофильді және силиконды жақпа негіздері дегеніміз не? 10. Жақпа май негіздерін алудың қандай тәсілдерін білесіз? 11. Жақпа май өндірісінде қолданылатын негізгі жабдық қандай? 12. Жақпа өндірісіндегі негізгі технологиялық операциялар қандай? 13. Жақпа тәрізді өнімдерді орау және орау қалай және немен жасалады? 14. Линименттер дегеніміз не? 15. Линименттердің негізгі артықшылықтары мен кемшіліктерін қандай? 16. Линимент дайындау технологиясы қандай операцияларды қамтиды? № 8 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС. жүктеу/скачать 0,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|