Дәріс №2 химиядағы элементар процестер
жүктеу/скачать 0,57 Mb.
|
| 6. Гетеролиздік реакциялар
Байланыстардың үзілуі мен түзілуі электрон жұбының сақталуымен өтетін реакциялар гетеролиздік реакциялар деп аталады. Олардың негізгі типтері: гетеролиздік диссоциация: молекулалардың гетеролиздік ыдырауы X-Y → Xˉ + Y+ немесе A-H → Aˉ + H+ Мысалы: карбанионның түзілуі R-Me → Rˉ + Me+ карбкатионның түзілуі (CH3)3CBr → (CH3)3C+ + Brˉ C6H5CH2Cl → C6H5CH2+ + Clˉ Егер түзілген органикалық ион тұрақсыз болса, ол ион мен молекулаға ыдырайды. Протонның бөлінуі ионның еріткішпен реакциясы сияқты жүреді. Мысалы, карбкатион олефин мен сутегі катионын түзе ыдырайды: CH3CH2+ → C2H4 + H+ Карбанион олефин мен басқа анионға ыдырайды: C6H5CˉHCH2OH → C6H5CH═ CH2 + OHˉ. OH2+ тобы бар иондар су түзе ыдырайды: NO2OH2+ → H2O + NO2+ RCOOH2+ → H2O + RCO+ ROH2+ → H2O + R+. гетеролиздік ассоциация (координация) – гетеролиздік диссоциацияға қарама – қарсы реакция, мұнда екі бөлшек бір бөлшектің электрон жұбы арқылы химиялық байланыс түзе қосылады: (CH3)3C+ + OHˉ → (CH3)3COH гетеролиздік қосылу: BF3 + NH3 → F3B:NH3 Катиондар қос байланысы немесе бөлінбеген электрон жұбы бар гетероатомы бар молекулаға қосылады: NO2+ + C6H6 → C6H6NO2+ RCO+ + R/OH → RCOOR/H+ (CH3)3C+ + C6H6 → (CH3)3CC6H6+ Аниондар еселік байланыстар бойынша және сыртқы электрон қауызында бос орбитальдары бар атомдарға қосылады: HOˉ + C6H5CHO → HOCH(C6H5)Oˉ CNˉ + (CH3)2C═O → (CH3)2C(CN)Oˉ ROˉ + CH2═CH-CHO → RO-CH2- CH═C-Oˉ гетеролиздік орын басу: Aˉ + BC → AB + Cˉ немесе Bˉ + AC → AB + C+ Мысалы: OHˉ + CH3Br → CH3OH + Brˉ Brˉ + C6H6 → C6H6Br+ → C6H5Br + H+ иондық қайта топтасу – зарядтың бір атомнан екінші атомға ауысуы, бұл кезде бүтін бөлшек ретінде ион сақталып қалады: (CH3)3C-CH2+ → (CH3)2C+- CH2CH3 Үшіншілік карбкатионға қарағанда тұрақтырақ, сондықтан изомерлену қайтымсыз өтеді: RCH═N+ → R-C+ ═NH C6H5CˉHOCH3 → C6H5CH(CH3)Oˉ иондардың рекомбинациясы Анион – радикалдардың жұптаспаған электроны болғандықтан бос радикалдар сияқты димерленеді: 2(C6H5)2CˉCH2• → (C6H5)2CˉCH2CH2Cˉ(C6H5)2 және диспропорциялану реакциясына түседі: 2C14H10• → C14H10²ˉ + C14H10. жүктеу/скачать 0,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|