Терістеуді терістеу заңы. Бұл заңның негізгі категориясы- терістеу. Философия тарихында осы терістеу категориясының ішкі және сыртқы мағынасы, оның мәні туралы бір-біріне қарама-қарсы екі көзқарас орын алады. Обьектінің өздігінен дамуы барысында ескі сапаның жаңа сапамен ауысуы заңды процесс, диалектикалық терістеу. Диалектикалық терістеу – дамудың шарты, әрбір сәті, сонда-ақ ескі мен жаңаның арасындағы дәнекер.
Қарама - қарсылықтардың бірлігі мен күресі. Дүниеде қарама-қарсылықсыз ештеңе жоқ, оны адам баласы ерте заманнан байқаған. Аристотель бұл туралы «тіршіліктегі заттар мен мәндер қарама-қарсылықтардан тұратынын бәрі мойыдайды; кемінде бастама қарама-қарсылықта екенін бәрі де хабарлайды, біреулері тақ пен жұпқа, енді біреулері жылы мен суыққа, басқалары шектілік пен шексіздікке, төртіншілері – махаббат пен қастандыққа нұсқайды» - дейді.
Дүниедегі заттардың қайшылықтан тұратынын ертедегі грек диалектигі Гераклит те мойындай келе: «Бәрі де ағысты, бәрі де өзгерісте. Теңіз суы әрі таза, әрі лас» - деп айтқан. Қарама-қарсылықтың бірлігі мен күрес заңын жан-жақты толық зерттеген Гегель болатын, бірақ оның ойынша табиғатта, қоғам да бұлайша дамымай, тек адам санасы, абсолюттік идея ғана солайша дамиды. Бұл идеалистік пікір еді.
Дамудың негізінде ішкі қайшылықтар, қарама-қайшылықтар күресі жатыр. Ол заттарды өздігінен қозғалады депкөрсетеді. Оның категориялары: сәйкестік, айырмашылық, қарама-қарсылық, қайшылық, күрес, бірлік.
Достарыңызбен бөлісу: |
