Дәріс курсы Инклюзивті білім беру
Инклюзивті білім беруде білім беру ортасын қалыптастыру және интерактивті технологияларды («кейс-әдіс», «портфолио») қолдану ерекшеліктері
жүктеу/скачать 196,5 Kb.
|
| 4. Инклюзивті білім беруде білім беру ортасын қалыптастыру және интерактивті технологияларды («кейс-әдіс», «портфолио») қолдану ерекшеліктері.
Инклюзивті мектеп сәйкес келуі керек принциптер. Инклюзивті оқу орындары келесі негіздерде жұмыс істей бастауы керек: мектеп барлық адамдардың оқи алатындығын мойындайды; мектеп барлық адамдарды ұлтына, жынысына, ата-анасының әлеуметтік мәртебесіне, дамуында белгілі бір проблемалардың болуына (бірақ оқуға қабілетті) және т. б. қарамастан оқуға қабылдайды. мектеп барлық адамдардың білім алу қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін мейірімді, гуманистік оқыту ортасын, жүйелер мен әдістемелерді құру бойынша жұмыс істейді; мектептің даму үшін инновациялық ғылыми (кадрлық) әлеуеті бар. Инклюзивтік оқытуды дамыту үдерістерінде басымдыққа айналуға тиіс қызметтің қағидаттары мен бағыттары, біздің ойымызша, өңірдің қажеттіліктеріне, мектептің білім беру қызметінің бағыттарына, бірақ, ең алдымен, білім алушылардың мүмкіндіктеріне (физикалық, зияткерлік және т.б.) және қажеттіліктеріне сәйкес келуге тиіс. Мұғалімдердің кәсіби шеберлігі мен ынтымақтастығы, ең алдымен, арнайы қажеттіліктері бар адамдармен жұмыс ерекшеліктерімен байланысты. Ол инклюзивті оқу орынымен мен оқу орындарында жұмыс істеу үшін болашақ бакалаврлар, магистрлер педагогтерінің дайындығын қалыптастыру мәселесін де, сондай-ақ педагог кадрлардың қолданыстағы құрамының педагогикалық шеберлігін жетілдіру мәселесін де қозғайды. Барлық мұғалімдердің ұжымдық ынтымақтастығы инклюзивті мектептің сәттілігін қамтамасыз етуі керек, өйткені әр түрлі адамдарды оқыту арқылы бірде-бір мұғалім жетістікке жете алмайды. Әр түрлі саладағы мамандар (пән мұғалімдері, тәрбиешілер, психологтар, дәрігерлер және т.б.) командада жұмыс істегенде, олар әр адамды дамыта алады. Әлеуметтік әріптестік, яғни жергілікті қоғамдастықты, медициналық мекемелерді, әртүрлі үкіметтік емес ұйымдарды, адамдар отбасыларын мектептің тыныс-тіршілігіне қатысуға тарту әрбір білім алушы үшін оқытудың тиімділігін күшейте отырып, ресурстардың қосымша көзіне айналады. Әр түрлі ерекшеліктері, қажеттіліктері, физикалық мүмкіндіктері бар көптеген Адамдар-барлығына білім беру ортасын реттеуге бола ма? Біз барлығына арналған бірыңғай білім беру кеңістігі туралы айтамыз және сонымен бірге осы бір кеңістікті бөлшектеуді айтамыз. Алайда, инклюзивтілік туралы тағы бір түсінік бар. ЮНЕСКО инклюзияны «білім алушылардың алуан түрлілігіне оң көзқараспен қарайтын және жеке ерекшеліктерді проблема ретінде емес, таным процесін байыту мүмкіндігі ретінде қабылдайтын динамикалық дамып келе жатқан тәсіл» ретінде қарастырады. Инклюзияға деген мұндай тәсіл айырмашылықтарды ынталандыруды, белгілі бір ерекше қажеттіліктері бар адамдар үшін ғана емес, барлық, білім алушылар үшін де пайдасын білдіреді. Casestudiess-оқу сабақтарында кейіннен талдау мақсатында нақты материал негізінде арнайы әзірленген нақты оқу жағдайлары. Жағдаяттарды талдау барысында білім алушылар командада әрекет етуге, талдау жүргізуге және басқарушылық шешімдер қабылдауға үйренеді. Case study (ситуациялық оқыту әдісі) немесе кейс әдісінің идеялары өте қарапайым: * бұл әдіс шындық плюралистік болатын пәндер бойынша білім алуға арналған, яғни қойылған сұраққа нақты жауап жоқ, бірақ шындық деңгейіне сәйкес келетін бірнеше жауаптар бар; * оқытуға баса назар дайын білімді игеруге емес, оны дамытуға, білім алушы мен мұғалімнің, білім алушы мен білім алушының бірлесіп құрылуына аударылады; демек, іс-әдіс пен дәстүрлі әдістердің түбегейлі айырмашылығы-білім алу процесінде демократия, егер студент мәселені талқылау барысында басқа студенттермен және мұғаліммен тең болса; * ситуациялық талдау әдісінің сөзсіз артықшылығы-білім алу және практикалық дағдыларды қалыптастыру ғана емес, сонымен қатар мектеп білім алушыларының құндылықтар жүйесін, көзқарастарды, өзіндік көзқарасты дамыту; * кейсметодта құрғақтық, материалды бейнелеудің көңілсіздігі жеңіледі, өйткені кейсті (жағдайларды, оқиғаларды) жақсы ұйымдастырылған талқылау театрлық спектакльге ұқсайды. Осылайша, casestudy әдісі-білім алушылардың өзіндік ойлауын, балама көзқарасты тыңдау және ескеру, өз пікірін дәлелдеу қабілеттерін дамытуға ықпал етеді. Бұл әдісті қолдана отырып, жеке қажеттіліктері бар адамдар аналитикалық және бағалау дағдыларын көрсетуге және жетілдіруге, топта жұмыс істеуді үйренуге және мәселенің ең ұтымды шешімін табуға мүмкіндік алады. Интерактивті технологиялар әр адамды оның қабілеттеріне сәйкес келетін және оған қиын болатын бағдарлама бойынша оқытуға мүмкіндік береді. «Портфолио» сөзінің мағынасы (латын тілінен «port» – қойма және «folium» - листинг). Тәжірибе көрсеткендей, бұл технология инклюзивті білім беруде білім беру процесін ұйымдастыру мен басқарудың жеткілікті тиімді құралы ретінде қарастырылуы мүмкін. Білім алушы жұмыстарының «портфолиосы» - бұл білім алушының әртүрлі шығармашылық жобаларының жинағы, сондай-ақ оның оқу және шығармашылық белсенділігінің негізгі нысандары мен бағыттарының сипаттамасы: конкурстарға, оқу және тәрбиелік іс-шараларға қатысу, оған қосымша оқу курстары, әртүрлі шығармашылық тапсырмаларды орындау, оның спорттық және көркемдік жетістіктерінің нәтижелері және т. б. Бұл әдіс сонымен қатар оның жұмысын сапалы бағалауды қамтиды, мысалы, материалдардың толықтығы, әртүрлілігі және сенімділігі, ұсынылған жұмыстардың сапасы; білім алушының оқу және шығармашылық белсенділігінің динамикасы, оның қызығушылықтарының бағыты туралы кең түсінік береді. Демек, оның көмегімен пән бойынша (жеке модульдер, тақырыптар) білім беру сапасын бағалау жүйесін көрсететін көрнекі және тұтас сурет қалыптасады. «Портфолио» технологиясы сараланған тәсілді сапалы және әдепті жүзеге асыруға, білім алушылардың ақыл-ойының ғана емес, физикалық деректерін де ескере отырып, оқу процесін дараландыруға, олардың назарын аудармауға, шектеулі мүмкіндіктерін бөлектемеуге мүмкіндік береді. Бұл технологияны қолданудың мақсаты-әр білім алушыға оның қабілеттерін барынша дамытуға, танымдық қажеттіліктерін қанағаттандыруға, білім беру мазмұнын игеру процесінде жеке құзыреттіліктерін дамытуға жағдай жасау. Біз оқу процесін білім алушының өзін-өзі бағалауды, оның түрлерін, тәсілдерін, іс-әрекет құралдарын таңдау еркіндігін арттыру арқылы өзін-өзі дамытуды ынталандыру ретінде жаңа түсіну туралы айтып отырмыз. Таңдау мүмкіндігі жеке тұлғаның дамуына жағдай жасап қана қоймайды, сонымен қатар тәуелсіздікке үйретеді, адамдың сапалы әлеуметтенуіне ықпал етеді. Бұл жағдайда мұғалімнің рөлі, ғалымдардың пікірінше, «білім алушының еркін және тәуелсіз қызмет субъектісі ретінде қалыптасуына қажетті жағдай жасау. Басқаша айтқанда, ол білім алушы өзін-өзі басқаруды жүзеге асыратын мұғалім-білім алушы» жүйесінде осындай өзара әрекеттесуді ұйымдастыруы керек» «Портфолио» технологиясын қолданудағы ең бастысы - білім алушының білмейтініне және білмейтініне, осы тақырып, пән бойынша не білетініне және сапалы бағалауды интеграциялауына баса назар аудару. Сонымен, назар оқытуды бағалаудан өзін-өзі бағалауға аударылады. Бұл, көптеген сарапшылардың пікірінше, портфолио технологиясының басты артықшылығы. Алайда, осы тұрғыда бұл инновациялық технологияны инклюзивті білім беруде қолдану үшін оның артықшылықтары тұрғысынан қарастыру қажет. «Портфолио» - бұл тек білім алуға ғана емес, сонымен бірге білім алушының шығармашылық, зерттеу, жобалық қызметін дамытуға, оның қызметіне сыни көзқарасын дамытуға, қызмет түрлерін таңдау еркіндігі негізінде Өзін-өзі бағалауды арттыруға, өз мүмкіндіктерін ескере отырып, оны жүзеге асыру формаларына бағытталған сапалы жаңа тәсіл.және қойылған танымдық міндеттерге қол жеткізу құралдарының қол жетімділігі. Бұл технологиядағы білім алушы танымдық іс-әрекеттің субъектісі ретінде қарастырылады, ол оқу және оның нәтижелерін сыни бағалау қабілетін игереді. Инклюзивті білім берудегі «портфолио» технологиясының басты артықшылығы таңдау еркіндігінде (әрине, басқа компоненттер болған кезде, олардың ішіндегі ең бастысы —мұғалімнің кәсібилігі). [7] Осылайша, «портфолио» технологиясы инклюзивті білім берудің көптеген мәселелерін жеке шешуге мүмкіндік береді. Моторикасы шектеулі кейбір студенттер үшін мұндай портфолио өз қабілеттерін толық жүзеге асыру мүмкіндігі болып табылады (қарапайым компьютерлік бағдарламаларды қолдана отырып, электронды түрде). Зотова А.М. Интеграции ребенка – инвалида в среду здоровых сверстников как метод социальной адаптации//Дефектология. – 1997. - №6. Интегративное обучение детей с нарушением слуха: Метод. рекомендации / Под ред. Л.М. Шипицыной, Л.П. Назаровой. СПб., 2001. Интегративные тенденции современного специального образования. М., 2003. Интеграция детей с ограниченными возможностями и подготовка дефектологических кадров. Материалы конференции 20-22 марта 1996 года. – М., 1996. Кобрина Л.М. Интегрированное обучение в сельской школе как средство оптимизации учебного процесса. Монография. – Череповец: ЧГУ, СПб.: Наука-Питер, 2005 Леонгард Э.И., Самсонова Е.Г., Иванова Е.А. Нормализация условий воспитания и обучения детей с ограниченными возможностями в условиях инклюзивного образования: методическое пособие / Отв. Ред Войтас С.А. – М.: МГППУ, 2011. – 278 с. Маллаев Д. М. Психология общения и поведения умственно отсталого школьника [Текст]/Д.М. Маллаев, П. О.Омарова, О.А.Бажукова.-СПб.:РЕЧЬ,2009 жүктеу/скачать 196,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|