Дәріс Пәннің мақсаттары мен міндеттері. Материалтанудың даму бағыттары
Таза металдар мен қорытпалардың ыстыққа төзімділігі. Қышқылдану ісамаланың жалпы мінездемесі
жүктеу/скачать 1,5 Mb.
|
ЛЕКЦИИ по ФИЗ МАТ 1-15 лекции
| Таза металдар мен қорытпалардың ыстыққа төзімділігі. Қышқылдану ісамаланың жалпы мінездемесі. Ыстыққа төзімділік металдың қышқылға төзімділігімен түсіндіріледі және оның беткі қабатында тұрақты оксидтің түзілуімен де түсіндіріледі. Тұрақты және өте мықты оксидтер бұзылуға тұрақты келеді және өте жоғарғы температураларда да мүжіліп, бұзылуға тұрақты келеді. Ыстыққа төзімділік оның бетіндегі оксидті қабыршықпен түсіндіріледі, ал ол өз кезегінде материал ішінде заз диффузиясын тудырып және оны жемірілу мен қышқылданудан сақтайды.
Болаттар мен қорытпалардың бастапқы қышқылдану үрдісі – бұл таза химиялық реакция яғни бұл жерде қышқылданушы зат өзінің эленктрондарын жоғалтады. Және өз атомдарын қышқылданушы затқа бере отырып осы атомлар арасында ионды, ковалентті байланыстар түзеді. Бірақ келесі қышқылданудың жүріуі – бұл өте күрделі процесс яғни бұл жерде мемал мен оттегі химиялық байланыс қана түзіп қоймайды, сонымен қатар көптеген қышқылданған бет арқылы оттек пен метал атомдары арасында диффузия құрайды. Өте тығыз оксидті қабат жағдайында оттықтың өсу жылдамдығы осы оттықтың өсу барысындағы атомдарының диффузиясымен түсіндіріледі. Оксидтер дегеніміз химиялық элементтердің оттекпен байланысын атаймыз. Бұл өз кезегінде қышқылдану кезінде түзіледі. Жалпы практикалық жағынан қатты денелердің қышқылдануы маңызды орынға ие (металдар, қорытпалар). Олардың физика-химиялық реакциялары арқасында оның беткі қабатында оксид және оксид қоспасы бар күрделі зат түзіледі. Егерде олар өте жоғарғы температураларда пайда болса онда мұны оттық деп атаймыз. Химиялық байланысы бойынша оксидтер ионды және ковалентті болып бөлінеді. Қатты оксидтер ионды-ковалентті байланысы бар химиялық байланыстарға жатқызамыз. Бұл жағдайда ионды байланыс негізгі оксидтерде пайда болады (магниде, кальциде, бариде т.б.). Ал ковалентті байланыс қарапайым күрделі амфотерлі және қышқылды қорытпаларда пайда болады. Осы себептерге байланысты барлық оксидтер 0,4 температура жағдайында өте мортты зат болып келеді. Жалпы тәртіп бойынша оксидтер химиялық жемірілу кезінде түзіледі, яғни осы ісамал кезінде металдық материалдар сыртқы ортамен байланысының арқасында оның мүжіліп бұзылуы байқалады. Кейбір легірлеуші элементтер қорытпалар мен металдардар ыстыққа төзімді материалдар жинақтау барысында газдық жемірілуден қорғайтын беткі қабат түзіуі мүмкін. Олар металды қорғайтын оксидтер құрамына кіретіндіктен олар оның диффузия атомына қиындықтар тудырады және қышқылдану процесінің барлық жағдайын тежейді. Өте жоғарғы дисперсті оксидтер бөлшектері де модификациялық құбылысқа ие, яғни кристаллизация басталуының орталығы бола тұра олар негізгі фаза түйіршігінң ұсақталуына әкеп соғады. Тіпті оксид бөлшектері қорытпалардың ыстыққа төзімді қасиетін жоғарлатады, олар өз кезегінде матрица көлемінде жеке дара болып бөлінеді. Олар дислокацияның қозғалысына қарсы қорған болады және оның жылжуын тежейді. Және осы дислокациялық қозғалысты тежей отырып осы құбылыс дислокацияның одан ары қарай өсіп кең түрде қанат жаюына кедергі болады. жүктеу/скачать 1,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|