Көбікшелі камера – конструкциясы жағынан Вильсон камерасына ұқсас және
мөлдір жылытылған сұйықпен толтырылған. Камера арқылы ұшып өткен
зарядталған бөлшек сұйықтың өте жылдам қайнауын тудырады және осы газ
көбікше тізбегінен бөлшектің траекториясы – трек түзіледі, ол Вильсон
камерасындағыдай суретке түсіріледі. Вильсон камерасына қарағанда көбікшелі
камераның эффективті көлемі 2-3 есе көп, себебі сұйық газдарға қарағанда
тығыздырақ.
Сутегі көбікшелі камераның схемасы:
Камера корпусы Н
2
сұйық сутегімен толтырылған, ұлғаю П поршеньнің көмегімен
жүзеге асады, камера шыны И иллюминатор арқылы Л импульсті жарық көзінен
жарықтандырылады және К конденсатор, көбіктен шашыраған жарық О
1
және О
2
фотографиялық объективтер арқылы Ф
1
және Ф
2
фотопленкаға суретке түсіріледі.
Ядролық фотоэмульсиялар – қалың қабатты фотографиялық эмульсиялар,
зарядталған бөлшек одан өткен кезде эмульсияда жасырын бейне түзілуіне
әкелетін, ионизация тудырады. Айқындағаннан кейін зарядталған бөлшектердің
іздері күмісті металл түйіршіктері түрінде байқалады. Энергиясы жоғары
бөлшектерді зерттеу үшін
көп пластиналар – саны көп маркіленген
фотоэмульсиялық пластиналар қолданылады, оларды бөлшектердің жолына
орналастырады және айқындағанннан кейін микроскоптың көмегімен өлшейді.
12-дәріс. Ядролық реакциялардың физикасы . Ядролық реакциялар және
олардың негізгі түрлері. Ядролық реакцияның қимасы. Ядролық
реакциялар кезіндегі сақталу заңдары. Ядролық реакциялардың
механизмі. α–бөлшектердің, протондардың, нейтрондардың γ–
кванттардың әсерімен өтетін ядролық реакциялардың ерекшеліктері.
Трансурандық элементтер.
12.1. Ядролық реакциялар және олардың негізгі түрлері Ядролық реакциялар – элементар бөлшектермен (оның ішінде γ-квантпен)
немесе бір-бірімен әсерлескен кездегі атомдық ядролардың түрленуі.
Реакциялар символдық түрде былай жазылады:
Х +
а →
Y +
b немесе
Х (
а , b )
Y мұндағы
Х және
Y −
бастапқы және ақырғы ядро,
a және
b −
ядролық
реакция кезінде атқылайтын және шығаратын (шығарылатын) бөлшектер.
38
