10 дәріс Қарастырылатын сұрақтар (дәріс жоспары):
Өркен және өркеннің жүйелері
Өркеннің бұтақтануы, метаморфозы.Бүршік, бүршіктің құрылысы
Дәрістің қысқаша мазмұны
Өркен - жоғары өсімдіктің негізгі екі органдарының бірі. Ал екіншісі тамыр. Өркендер былай ажыратылады: вегетативтік (өніп-өсу) және генеративтік (ұрпақ беру) немесе споротасушылық. Вегетативтік өркендер кәдімгі жағдайда ауамен қоректену қызметін орындайды; генеративтік – ұрпақтық, яғни көбею қызметін қамтамасыз етеді. Вегетативтік өркен әдетте цилиндрлік формасы бар, өстен (сабақтан), жалпақ, кәдімгі жағдайда өсте отырғызылатын, жанама органдар, жапырақтардан тұрады. Өркеннің жапырақтануы, оның тамырдан ерекшелейтін, ең маңызды белгілерінің бірі болып табылады.Өркеннің тағы бір ерекшелігі, жаңа өркендердің нышаны – бүршіктердің болатындығы. Бүршіктер өркеннің бұтақталуын және соның есебінен өркендер жүйесінің пайда болуын қамтамасыз етеді. Өркендегі жанама бұтақтардың экзогенді дамуы, соған тән жағдай
Сабақтың метамерлік құрылысы бар. Ол - жапырақтар бекітілетін, телімдер - буындардан және буындар арасындағы аралық -буынаралықтардан тұрады.
Буынаралықтар айқындалмаған және өркен тығыз жақындастырылған буындардан тұрған жағдайды – оны қысқартылған деп атайды..
Шығу тегіне қарай, ұрықтың ұштық меристемасынан тікелей пайда болатын, негізгі өркенді, бөліп қарау қабылданған. Әзірге, төбе немесе терминалдық бүршік сақталғанға дейін, негізгі өркен әрі қарай өсуге қабілетті.
Төбеден басқа, өркенде жанама (қолтықтық) бүршіктер пайда болады. Тұқымдық өсімдіктерде олар, әдетте, тікелей буындардың үстінде, жабын деп аталатын, жапырақтар қолтығында болады.
1.Бүршік дегеніміз не?Бүршіктің қандай түрлері бар?
2.Өркеннің арнаулы төбе меристемасы қалай аталады?
3.Өркен деген не?
4.Өркендер жүйесі және ол қалай түзіледі?
5.Өркен метамерлігі деген не?