Цифрлі деректерді аналогтік және цифрлі кодтау

Кодтау тәсіліне байланысты ақпаратты аналогты және сандық деп бөлуге болады.

Аналогты сигнал ақпаратты негізгі параметр ұзындығы жайлы, басқа параметр ұзындығы етінде көрсетіледі, сигналдың физикалық негізі болып келетін, оның физикалық алып жүрушісі. Мысалы, сағат тілшелерінің бұрыш өлшемдері – бұл бұл уақыттың аналогт өрінісінің негізі. Термометрдегі ртуттың биіктігі – бұл температура жайлы аналогт әлімет береді. Ақпаратты аналогты сигналда көрсету үшін параметрдің максимум жән инимум мәндері қолданылады, теориялық жағынан олардың саны шексіз. Санды игналды физикалық негіз ретінде тек қана минималды ақпаратты жіберу және жазу үші олданылады, көп жағдайда 2 мән қолданылады. Мысалы, ЭВМ – ге негізгі ақпарат жаз езінде сигналдың екі физикалық алып жүрушісі жағдайы қолданылады – электірлік күш.

Бір жағдайы – электірлік күш, шартты түрде (1) деп белгіленеді, екіншісі – электір күш оқ, шартты түрде (0) деп белгіленеді. Сондықтан негізгі ақпарат параметрін жібер шін, ноль мен бір санын қолдану керек, сандық көрінісі. Бір кездері үштік арифметик егізінде жұмыс жасайтын есептеіуш машиналары жасап шығарылды және қолданыст олды. Өйткені электірлік күштің негізгі жағдайы ретінде: 1) теріс күш, 2) күш нольге тең, 3) оң күш алынған. Казіргі уақытқа дейін осындай үштік күштің қасиетін сипаттайты ашиналарға арналып ғылыми жұмыстар жазылып жатыр. Қазір бәсекелес жағдайд кілік машиналар жеңді. Бұлай барлық уақытта бола ма? Тұрмыстық сандық техникаға мысал келтірейік. Электронды сағат сандық индексациясымен уақыттың сан мәні өрсетеді. Калькулятор шығарылған есептердің мәнін көрсетеді. Механикалық құлы андық кодпен сандық құрылғы деп айтуға болады.

Телекоммуникациялық жүйенің бір түйінінен деректерді басқаға жіберу байланыстың барлық битінен жүйелі беріліспен жүзеге асады.

Аппараттық сигналдар деп – шектеулі диапазон шегінде кейбір шамалар мәндерінің сансыз мөлшерін көрсете алады.

Цифрлі (дискретті) сигналдар мәндердің біреуіне немесе түпкілікті наборға ие бола алады. Аналогтік сигналмен жұмыс жасағанда кодирленген деректерді беру үшін синусоидальді формадағы аналогты негізгі сигнал пайдаланылады, ол цифрлі сигналдар жұмысында – екідеңгейлі дискретті сигнал. Аналогты сигналдар бұрмалануға сезгіш, есесіне деректерді кодирлеу мен декодирлеу цифрлі сигналдар үшін қарапайым жүзеге асады.

Аналогты кодирлеу телефонды байланыс бойынша цифрлі деректерді беру кезінде қолданылады. Әдетте ЭЕМ келіп түсетін цифрлі деректер модул ятор – демодулятор көмегімен аналогты формаға түрленеді.

Цифрлі деректерді аналогты формаға түрлендірудің үш тәсілі немесе модуляцияның үш әдісі болуы мүмкін:

• Амплитудты модуляция – жүйелі берілетін ақпарат биттеріне сәйкес негізгі синусойдальді тербелістің амплитудасы ғана өзгереді: мысалы, бірлік бергенде тербеліс амплитудасы үлкен болады, ал ноль бергенде – кіші немесе негізгі сигнал типті болмайды;

• Жиілікті модуляция, мұндай модулирегіш сигналдар әрекетімен тек негізгі синусоидальді тербеліс жиілігі ғана өзгереді: мысалы, ноль бергенде – төмен;

• Фазалық модуляция, мұнда тек негізгі синусоидальді тербелістің фазасы ғана өзгереді: сигнал 1 – ден сигнал 0 өткенде немесе керісінше болғанда фаза 180° өзгереді;

Беретін моделі негізгі синусоидальді тербеліс (амплитуданы, желілік немесе фазалы) сигналын ЭЕМ – нен немесе терминалдан цифрлі деректерді түрлендіреді.

Кері түрлендіру (демодуляция) қабылдағыш моделімен жүзеге асырылады. Жүзеге асатын модуляция әдісімен амплитудалы, жиілікті және фазалы модуляция моделіне бөлінеді. Көп тарағаны жиілікті және амплитудалы модуляциялар.

Цифрлі деректерді цифрлі кодирлеу тікелей, сигнал деңгейін өзгерту жолымен атқарылады. Мысалы, егер ЭЕМ цифрлі деректер 1 мен 0,2В коды үшін, 0 коды үшін 5В деңгей сигналымен берілсе, онда осы деректерді байланыс желісіне бергенде сигналдар деңгейі +12В мен -12В – ге лайықты түрленеді. Мұндай кодирлеу RS – 232 – C асинхронды тізбекті адаптерлер көмегімен үлкен емес (ондаған және жүз метрлер) қашықтықта бір компьютерден екіншісіне цифрлі деректерді беру кезінде жүзеге асырылады.