Дәрістің мазмұны
Дәріс 11. Озат педагогикалық тәжірибені зерттеу және қолдану
жүктеу/скачать 171,37 Kb.
|
Д рісті мазм ны
| Дәріс 11. Озат педагогикалық тәжірибені зерттеу және қолдану.
Педагогикалық тәжірибе және оның ғылыми танымдағы орны. „Педагогикалық тәжірибе”, „озат педагогикалық тәжірибе” ұғымдары. Педагогикалық тәжірибенің негізгі түрлері. Педагогикалық тәжірибені талдау, жинақтау және қорытындылау. 1. Педагогика ғылыми педагогиканың ғылыми практиканың бір бөлігі, сонымен қатар бейнесі болып табылады. Ғылымның негізгі функциялары – түсіндірмелі, қайта құрушы, болжамалы – негізінен тәрбие практиканың дамушы мәселелеріне тәуелді. Әрбір педагогикалық зерттеу халықтық білім беру қызметкерлерінің, әдістемелік қызметінің жұмысшының, мұғалімнің практикалық іс-әрекетіне және тәжірибесіне сүйенеді. Шығармашылық ізденудің жетістігі зерттеуші мәселені практикалық түрде шешу жөнінде, озат және көпшілік тәжірибе жөнінде қандай мәліметке ие болудан алдын ала анықталады. Тәрбие – оқыту іс-әрекетінің тәжірибенің дамуды үздіксіз қадағалау жүйесі халықтың білім беру басқарудың функциясы ретінде де алға шығады. Мұнда тәрбие практиканың басқаруы және зерттеудің мүдделері тұтасып бірігеді. Студент – зерттеуші озық педагогикалық тәжірибеге сүйене отырып, тек аналитик ретінде емес, сонымен қатар оның өз болашақ жұмысы үшін кәсіби құндылықтары баий түседі. 2. Енді педагогикалық тәжірибенің ұғымын, оның мәнін, түрін, ғылыми талқылаудың объекті ретінде ерекшеліктерін қарастырайық. Қазіргі педагогикадағы тәжірибе „оқыту-тәрбиелеу жұмысының практикалық процесінде мұғалім игерген білім, дағды мен шеберліктің тұтастығы” ретінде анықталады. Педагогикалық тәжірибенің ұғымының басқа да анықтамалары кездеседі. Э.И.Моносзонның айтуы бойынша, педагогикалық тәжірибе бұл – практикалық педагогикалық іс-әрекет және тәрбиеленетін, оқылатын жеке тұлға ретінде айқындалатын осы іс-әрекеттің нәтижесі. М.Н.Скаткин педагогикалық тәжірибе ұғымын екі мағынаға бөледі. Кең мағынасында педагогикалық тәжірибе тәрбиелеу мен оқытудың практикасы, ал тар мағынада – „ұзақ немесе қысқа уақыттағы жұмыстың (тәжірибенің синонимі) нәтижесінде меңгерген педагогтың шеберлігі” болып табылады. И.К.Журавлев озат педагогикалық тәжірибе және педагогикалық практика ұғымдарын екіге бөледі және екіншісін өте кең ұғым деп атайды. Ұғымды – логикалық дәлелдеме: озат тәжірибе практиканың құрамыеда болады. Ғалымдардың негізгі назары озат педагогикалық тәжірибені белгі жаққа (критериальная сторона) енгізуде. Егер педагогикалық тәжірибені озат тәжірибесіне қатысты болатын барлық белгілерді ббіріктірсек, онда олардың өте кең жинағы (комплекс) пайда болады. Озат педагогикалық тәжірибенің мынадай талаптары (белгілері, критерийлері, көрсеткіштері т.б.): Оқыту-тәрбиелеу жұмысының тиімділігін көтеру; Жаңалық, жаңашылдығы (новаторство); Педагогика ғылымының талаптарына сәйкестілігі; Ғылымның озат идеяларына, қоғамдық дамуының тенденцияларына сәйкестілігі; Педагогикалық шындықтың шеңберін кеңейту; Педагогикалық процестің нәтижесінің сапасын көтеру; Педагогикалық еңбектің жоғары нәтижесіне жету; Оқушы тұлғаның жан-жақты дамудың біртұтас жүйесін құру; Жаңа педагогикалық фактілердің ашылуы; Жаңа педагогикалық құндылықтарды құру. Педагогикалық тәжірибенің екі негізгі түрі бар: озат және жағымсыз педагогикалық тәжірибе. Озат педагогикалық тәжірибе бұл бөлек педагог, топ, педагогикалық ұжым, кейде аудан мектебі, қала облыс шығармашылықтың нәтижесі болуы мүмкін. Озат педагогикалық тәжірибені көпшілік практиканың озаты деген дәлме-дәл түсінікті қабылдауға болмайды. Озат – бұл сонымен қатар тиімді, яғни тәрбие-оқыту жұмысында күш, әдіс пен уақытты салыстырмалы түрде көп қолданбай жақсы нәтижеге жетуге мүмкіндік береді. Зерттеуші мектеп ұжымының, мұғалімнің, лкасс жетекшісінің озат тәжірибесін жалпы қорытып, енді практикалық оқушының қолына жаңа құрал береді. Осы арқылы педагогикалық процесс жаңартылады, көпшілік мұғалімдер басқаша, яғни тиімділікпен жұмыс істейді. Озат педагогикалық тәжірибені жалпы қорытуда зерттеуші нақты адамның жұмысының нәтижесімен, сапасымен, шарттарымен, процесімен және мазмұнымен айналысады. Және тәрбие-оқыту жұмыс тәжірибесінің үлгілері мектептің басқарушылары, класс жетекшілері, кітапхананың қызметкерлері т.б. сонымен қатар кәсіби емес тәрбиешілер: ата-аналар, бастық, жетекші т.б. Негізінен озат тәжірибе өз дамуында және көпшілік игеруі „-” (минус) белгіге ие тәжірибесімен екі рет кездеседі. Басында ол өз пайда болуымен тәуелді болады, өйткені жаңа ескінің орнына келеді. Нәтижесінде озат тәжірибені көпшілік мойындағаннан кейін оның жағымсыз, ескі тәжірибемен қақтығысады. Тәрбиенің мұндай табиғи және субъективті жаңару процесінің практикасында қарама-қарсының күресі мен бірліктің, мойындамаудың әмбебап заңдылықтары айқын көрінеді. Егер арнайы ғылыми талдаумен қатар озат және оның қарсы тәжірибесінің объектісі – жағымсыз педагогикалық тәжірибе болса, онда педагогикалық шындықтың бейнесі өте терең және жан-жақты болады. Гносеологиялық пікірі бойынша бұндай әдіс (подход) тең және дұрыс. Сонымен қатар жағымсыз педагогикалық тәжірибе практикалық жағынан зерттеудің жолы болып табылады. Мұғалім, мектеп, халықтық білім беру қызметкерлері ғылыми көрсеткіштер бойынша педагогикалық тәжірибенің ескіргентиімді емес элеметтері арқылы және педагогикалық процесінде қате шешімдерінен дәлелденгенжәне өнімді шешім шығарға мүмкіндік алады. Жалпы алғанда, педагогикалық мәселелерді шешуде қолданатын кәсіби білім, дағды мен шеберліктің жиынтығы ретінде педагогикалық тәжірибе ұғымын анықтауда, педагогикалық тәжірибені топтастыруда мынадай түрлерін алуға болады: Сапасы бойынша: озат, жағымды, тиімді, тиімді емес, рационалды, рационалды емес, жағымсыз (жағымсыз педагогикалық тәжірибеде оның мынандай түрлері айқын көрінеді: ескірген, жағымсыз, қателікті, артта қалушы). Масштаб бойынша: жағымсыз, әдеттегідей, жеке, топтық, ұжымдық, көпшілік. Жаңашылдық бойынша: жаңашыл, шығармашылық, өнімді емес. Тәжірибенің айтылған түрлері қазіргі уақыттағы нұсқауларынан өз бейнесін табады. 4. Ғылыми жұмыстың логикасы бойынша педагогикалық тәжірибе туралы әртекті ақпаратты молайту мен бекітуден кейін зерттеушінің қолында бар мәліметтерді бөлектеу талдау болады. Педагогикалық тәжірибенің үлгілерін талдаудың негізгі мақсаты педагогтың кәсіби әрекеті мен оның іс-әрекетінің нәтижесі арасындағы тұрақты байланысын, белгісін көруге білетін конгломерат фактілерді реттелген жүйеге айналдыру. Түрлі фактілерді реттеудің бір інші қадамы бұл он классификациялау. Бұл он түрлі негіздеріне байланысты жүргізіледі, бірақ ең бастр мәліметтің мазмұнының педагогикалық операциясына, іс-әрекетіне, оқыту-тәрбие процесінің қатысушыларына, педагогикалық категориясына қарайды. Педагогикалық мәліметтерді классификациялаудың ең көп тараған түрлері: координаталы, мәнді-түсініктілік және өз дамушылығы. Біріншісінде зерттеуші координаталық торды құрайды, он әр торында өз мақсаты бойынша зерттеушінің жұмыс тәжірибесінің элеметтері жазылады. Оның ---- бір уақытта екі мақсатқа же туге болады: фактілерді топтастыруды реттеу және осьтр бойынша оларды индекстеу. Мәнді – түсініктілігінің классификациясы басқаша құралады. Біріншіден тақырып бойынша берілген түсініктердің заттық, операциялық, атрибутты сипатын бөліп көрсетіп, кейін тәжірибенің бекітілген мазмұны белгілі бір түсінік бойынша түрлендіреді. Тәжірибенің мәнін т? сіну және зерттеушінің эврикалық қабілеттерді дамыту үшін ең қызықты және өнімдісі өзін дамытушылық классификациялары, педагогіка мен әлеуметтануда бұны, „конвент-анализ” деп. атайды. Өңделген мәліметтерді ғылыми түрде қарастырудығ соңғы кезеңі бұл он жалпылау болып табылады. Жалпылаудың сөзінің астында нақты методикалық, ұйымдастырушылық, жалпы идеяның оқыту-тәрбиелік түрде шешуі жатыр. Педагогикалық тәжірибені жалпылаудың қорытындысы зерттеушінің орныққан құбылыстардың тенденциялары мен заңды байланысы. жүктеу/скачать 171,37 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|