Б.Спиноза/1632-1677 ж.ж/ голландиялық философ-материалис. “Этик, геометриялық тәртіпте дәлелденген”, “Діни -саяси толғау”, “Декарт философиясының қағидалары” атты еңбектердің авторы.
Б.Спиноза табиғи жағдай теориясына қарсы болды. Ол қоғамдық келісім теориясын жақтады, бірақ оны өзінше түсіндірді. Мемлеект пен заңдарға деген қажеттілік табиғи себептерге негізделген- құмарлық пен ақыл -ой қарама-қайшылығында. Адам тек ақылға арқа сүйегенде тәуелсіз әрі күшті, бірақ көпшілік адамдар ақымақ әрекеттерге барады. Міне осылар құқық пен мемлекет қажеттілігін тудырады. “Егер адамдар табиғатынан ақиқат, санасы көрсетіп отырғандардан басқаны қаламаса, онда қоғам ешқандай заңды қажет етпеген
болар еді. Бірақ адам табиғаты басқаша құрылған. Әрбір адам өз пайдасына, табысына ұмтылады, әрі көпшілік ақыл-ойға емес, қызығушылығын ұстап тұра алмайды”. Заңды түзу монархқа, жекелеген адамдарға сеніп тапсырылмайды,онда олар табиғатының әлсіз жағын қанағаттандырумен айналысып кетеді. Заң көпшілік жиынымен қабылдануы тиіс.Ең саналы,әрі күшті, берік мемлеект республика, әсіресе демократиялық. Ол абсалютті монархияны сынады. Спиноза монархияны өкілдік мекеме басқаруы арқылы шектеу мүмкіндігін айтты. Деиократия еррекшелігі билік пен заңдар халыққа қарсы емес, оның бостандығын шектемейді және әркімге берген еркіндікті қамтамасыз етеді деп санаған.
Лекция №4
Тақырыбы: Қазақстан саяси ойларының тарихы. (1 сағат) Жоспары:
1. Қазақстан саяси ойларының қалыпасуы мен дамуы.
2. Жүсіп Баласағұн, Қорқыт ата, Қожа Ахмет Яссауидің көзқарастары.
3. Фольклор-қазақ халқының саяси ой- пікірінің қайнар көзі.
4. Тәуке хан заңдары.
5. «Жеті жарғы» - маңызды саяси –құқықтық құжат.
Лекцияның мақсаты: Студенттерге Қазақстан саяси ойларының қалыптасуы, дамуы, Жүсіп Баласағұн, Қорқыт ата, Қожа Ахмет Яссауидің көзқарастары, фольклор – қазақ халқының саяси ой – пікірінің қайнар көзі, Тәуке хан заңдары және «Жеті жарғының» маңызды саяси – құқықтық құжат екендігі туралы түсінік беру.
Лекция мәтіні:
