Е. А. Исаханов т.ғ. д., профессор М. Тынышбаев атындағы

Соққыға түсетш  дсненің массасьш  есептеуде ескеру қажеттілігі
коэффициентін
туындаған  1  щ   |  
формуласы мынадай түрде
жағдаида, 
динамикалық
есептеу
қ,=і+  і+
т
2Н
(4.10)
Д
81
\
1
 + Шж
мұнда
тг
 -  құлайтьш денешң массасы;
т
кел
соққыға түсетін дененің келпршген массасы.
(4.11)
мұндағы
соққыға ұшыраған дененің нақты (таралған)
а
таралған  массаны  нүктелік  массаға  келтіретш 
коэффициент.  Оньщ  шамасы  таралған  және  нүктелік  массалы
денелердің  кинетикалық  энергияларын  салыстырып  анықгаиды. 
а  
коэфициенті  соққыньщ  түріне  (бойлық,  иілпш  жэне  т.б.)  және
.ібықтардың ііі
байланысты
4.9 - сурет
Бойлық соққыга түскен консольды арқэлық үшін (4.9, 
а
  сурет) 
«  = 
033
; соққы артасына түсірілген, топсалы қос тірекгі арқалық үшш 
(4 9 
Ь
  -   сурет)  а  = 17/35 = 0,5;  июші  соққы  түсірілген  консольды
арқалық үшін (4.9, 
с
 -  сурет)  «  = 33/140*0,235  жэнет.б.
147

4.7
мысал.  Салмағы
жүк,  қандаи
биіктіктен
құлағанда 
Ал 
серпімділік
үзындығы
МПа.
болат  шыбықтың  көлденең  қимасындағы  кернеу
шыбығының
шеііне 
( =
 
ЮОМПа
)  жетеді? 
АВ
I
 = 2
Мш
  Көлденең  қиманың  ауданы
3  см2;  £  = 2 1 0
Шеиіуі:
  Соққы  эсерінен  (4.10  -
сурет),  шыбықгың  көлденең  қимасында
туындайтьш
динамикалық
кернеу
шамасын  серпімділік  шекке  теңестірсек 
келесі теңдікті аламыз
а
а
У’
мұнан
К
а
а &
Қарастырылып 
отырған 
соққы 
жағдайында келтіру коэффициенті
4.10 - сурет
К
2 Н
Д
5(
Олай болса
___ 
1 
,2
Ш   Ш  
тг  щ  
ш
---- = ——  немесе 
Н —
2
0   жүгінің  статикалық  әсерінен  шыбықтың 
А
  ұшының  орын
ауыстыру шамасы
Д  
= 0 І  =
-----
Щ Й
—
-  
= 4 1 0 " 6л<.
*' 
ЕА
 
2-10  -3-10
Жүктің статикалық әсерінен туындаитын кернеудщ шамасы
148

120
сг
зі
е
А
 
3 1 0
- 4
= 400*10  77а.
Анықталған  шамаларды  жүктің  құлау  биіктігінің  өрнегіне
қоисақ
Н
 =
4*10-6
/
2
200*10'
\ 2
\ 400• 10
= 0,5л*.
4.8
—  мысал. 
¥зындыгы 
1 = 3
  м  болат  №  30  қоставрлы
арқалыктың оргасына 
Н  =
 20  см биіктіктен 
Ғ  =
 1 кН  жүк құлап түседі 
(4.11  -   сурет).  Соққыдан  арқалықга  пайда  болатын  ең  үлкен  тік
анықтаңыз
4.11  -сурет
есептеюк
ҒІ
Шешуі
8239-89 
МЕСТ
сәйкес  №30  қоставрдың  есептеуге
қажетп
сипаттамалары
геометриялық
/   = 7080 
см4
 =7080-10  8 
м4;
\Ү2
 = 472 
см
3 = 472 -10"* 
м3
Жүк
статикалық
түсіршген
орын
қиманың
ауыстыруын
м о 3-з3
л " 
48 
ЕІг
 
48-2  1011 -7080  10  8
= 4-10-5 
м.
А„ -  ның  жүкгің күлау  биіктігінен  елеулі  кіші  екендіпн ескере 
отырьш, динамикалық коэффициентгі жуық формуламен есептейік
_   [2 Я _  
I
 2 • 0,2  _г
ү д л  І і Ш
100.
149

Ғ
  жүгінен  арқалықга  туындайтын  статикалық  ең  үлкен  тік 
кернеуді  есептеу  үшін,  алдымен  арқалықгың  орталық  қимасына
н ен ^лкен статикалық июші моментгі анықтайық
М
Ғ1
 
1-10-3
5 І
4
4
Ең үлкен статикалық кернеу
М
5І
750
\У2
 
472-10
-6
1,6 ■
 106 
Па
 = 1,6 
МПа
Соққыдан арқалықта туындайтьш ең үлкен динамикалық кернеу
<у
К аа„
 = 100 • 1,6 = 160 
МПа.
4.12 - сурет
4.9
мысал
Іиаметрі
сі
 = 20 
мм
дөңгелек  көлденең  қималы  болат  шыбықтың 
ұпіына  бекітілген  салмағы  болымсыз  қатты 
дискке,  А = 1м  биіктіктен 
Ғ
  жүгі  кұлап  түседі
-сурет).
Шыбықтың
пақі
ескере  отырып,  шыбықтағы  соққыдан 
болатын динамикалық кернеу мен  динамикалық
деформацияны анықтаңыз
у = 7.85-104 Н/м3:  /
250 Н;
МПа
Шешуі:
  Алдымен  берілген  шыбықгьщ
көлденең қимасының
,  = ^ !  = 3>14- ° ^  = 314-10-6
л
Л
4
4
а) Шыбықгың массасын ескермеген жағдайда
М
ҒІ
250-2
5І
ЕА
 
2-Ю 11 -314-10
г-6
0,796 -10 
5 м
Динамикалық коэффициент
150

к
  =1+  К
  і'---- 5- = 502,3.
* 
Л| А/л 
0,796-10'5
Бойлык  сокқы  кезіндегі  динамикалық  созушы  кернеу  мен 
іикалық абсолютгік ұзару
„
  _ 
_ к
 
_ 5 0 2 3 ___ —
= 399,8  106Я а = 399,8М7а,
о
-
й
 = 
з і4 .ю - 6
А/
Ка Ыл =
 502,3 • 0,796 • 10"5 = 4 • 10‘3 а«.
б) 
Шыбықгың 
массасын 
ескерген 
кезде 
динамикалық 
Ьипиент келесі формула бойынша есептеледі
К , =
 1 +
2Һ
Щқел
т.
= а . гА І І ё -
 
шыбықгын келтірілген массасы;
кел
т
  = 
Ғ
 / 
құлаған дененің массасы.
Олай болса
уАІ
 
,   7.85Ю ‘ -3141(Г*-2  0065
------------- Ш Р І
тг 
Щ
т
Сонымен
„   В Я  
+ 
--------- 1 = 486,6.
а 
у
 
0,796  Ю"5 (1 + 0,065)
Бұл жағдайда динамикалық кернеу мен динамикалык ұзару
. _
| ^
 + 7,85 1 ° ^ 2 =
=  387,5  106 Я а  =  387,5М 7а,
151

Ы ,  =  К ё —  
-+ £ -  = 486,6-0,796-10  5+  ’ 
1піі -  = 387  10 
м  
л 
*  ЕА  2Е
 
2-2-10
Ғ1 
уі
2
 
л - 5  
7,85-10  -2 
1П-3 „
Динамикалық  коэффициенттің  шамасы  өте  үлкен  болған 
■ягягттяйпя  шыбыкгың  меншікті  салмағынан  туындайтын  статикалық
уіг
кернеу 
үі
  мен  статикалық деформация  —   шамаларының  ықпалы  аз 
болатындығын көреміз.
4.10 
-  м ы сал.  Раманың  бекітілмеген  ұшына 
һ
  биіктіктен 
Ғ  
жүгі  құлап түсті  (4.13, 
а
 -  сурет).  Раманың массасын ескермей,  оның 
қауіпгі  көлденең  қимасындағы  ең  үлкен  тік  кернеуді  және  соққы 
түскен қимасының тік бағыттағы орын ауыстыруын анықгаңыз.
Рама №20 қоставрдан қүрылған.  / 2 = 1840 
см
  ; 
1У2
 = 184 
см
  ;
Ғ  = Ю 0Я; 
һ = 2  см\  1 = \м .
а)
4.13 - сурет
Шешуі:
  Раманың  жүк  түскен  С  қимасының  статикалық  орын 
ауыстыруьш  Верещагин  тэсілімен  анықтаймыз.  Ол  үшін  берілген 
раманың  жүктік (статикалық 
Ғ
  күшінен, 4.13, 
Ь —
 сурет)  және  бірлік 
(шамасы  бірге  тең  күштен,  4.13, 
с  -
  сурет)  июші  моменттерінің 
эшорлерін түрғызып, оларды бір біріне «көбеиту» қажет.
152

Верещагин  тәсіліне  сәйкес, 
СВ
 
аралыгыньщ  эпюрлерінщ
кебейтіндісі
1 
2 
Ғ1 
е>\М'с ғ = \ ғ Ы - \
-1-/ = -
ал
АВ
 
аралығьтньщ эпюрлерінің көбейтіндісі
а>2
ғ  ■ М 2
СҒ = ҒІ ■ 21Л -1 = 2ҒІ \
Олай болса, ізденді статикалық орын ауыстыру
Ш
 
• 
М' „ + 
Ш
 
м сғ_
 
1
 
І И
111
 
еі_  
ш 
ш
жүк  түскен  қиманың  статикалық  орьш
ауыстьфу
амасы
д 
7 1 0 0 1 ___ — = 6,34 • 10-5 
м.
а
  з - г . і о ^ ш о і о ' 8
Жүктеменің статикалық июпгі момент эпюрінен 
(4.13, 
Ъ
 
-  сурет) 
ең  үдкен  статикалық  июші  момент 
М ^ = Ғ І
  екенін  көреміз.
Сондықган, қауыпты қимадағы ен үлкен статикалық тік кернеу
_
= И =
  100  1-  = 0,543  10
6 Па =
 0,543
МПа. 
^я.пих 
цг 
цг
 
184-10  6
Динамикалык коэффициент
I 
2 һ
 
I, 
2-0,02  _ 0Л1
К  
= \ +
  1 + ----  = 1 + 1 +  
« 
жу
^ 5
  Щ
 
’
* 
\  
Ал 
\  
6,34-10
Соққы кезіндегі ең үлкен динамикалық кернеу
.т 
= 26,1 • 0,543 = 14,2 
МПа.
153

және соққы
тиетін  С  нүктесінің динамикалық тік орьш ауыстыруы
Щ I  
і  26,1 • 634 • Ю-5 = 1,65 • М   М.
411  -  мысал.  Екі  қатаң  тіректе  еркін  жатқан,  қоставрлы
арқалыққа 
Н
 = 12 см  биікгікген  с а л м а т   0  = 1000  Н жүк  қдап түсед.
(4  14 
а -
 сурет). Арқалықтаіы ең үлкен кернеуді анықгаңыз. Оң тіреп 
о ^ ғ ^ г г ^ ы   а  = 2,5  см/кН  (япш   отырғыштық  салмап.,  10,0  кН
жүкген  туындайды)  серіппемен  алмастырылған  деп  алып,  есепті
қайтара 
шығарыңыз. 
Қоставр  №  20,  / г = 1840см  , 
Г г = Ш ш
  ,
/ = 2,8  м .
Екі есептің шешімдерін салыстырьщыз.
Шешуі:
 
а)  Қатаң  тіректі  ақалықтың  ең  үлкен  тік  кернеуін
анықт^алык^гапл 
ең  үлкен  динамикалық,  тік  кернеу  мьша 
формуламен анықталады
т а х   ~  ^ « ^ л . т а х  >
о-І(тах-  арқалықты  статикалық 
0
  күшімен  жүкгегендегі  ев
үлкен тік кернеу (4.14, 
Ь -
 сурет),
К л-
 динамикалық коэффициент.
Статикалық жүктегендегі ең үлкен тік кернеу
Мц.тя.  _
  2100 
ң а -
 
11 4
МПа,
хү
 
184 • 10“б
мүндағы ең үлкен ию моменті  (4.14, 
с
 - сурет)
м
 
= о . 1 . /  = Ю00  - -
2,8
 = 2100Нм.
ІҮЛ8(,
 шах 
^  
4
 
4
Динамикалық коэффициенті белгілі формуламен есептеледі
„  2 
Н
к ащ
і + , | і +
мұндағы
Н
  -  0   жүгінің кұлау биіктігі;
154

Ал  - арқалықшң С  қимасының  0   жүгінен статикалық иілуі. 
Статикалық 
иілуіді 
аиықгау 
үшін 
Верещагин 
тәсілін 
пайдаланайық  (4.14, 
с, еі, е-
 сурет)
»  _ У . 
юғ Мсғ
ЕІ,
мүндагы 
юғ -
  сыртқы  жүктемешң  ию  моменттерінің  эпюрасының
ауданы; 
М°с ғ -  а>ғ
  жүктеме  эпюрасының  С  ауырлық  ортасының 
тисьгаа сэйкес келетін бірлік күш ию моментінің ор
ғ
 
2  4 
4 
32 
32
2,94.103 Нм2.
ғ  
2 4 
8 
8
^
 = 1 - ^ - 1 ,4м ; 
М ^ = | - | /  
= 1,4м.
Статикалық коэффициентің формуласына сан мәндерін койсақ
л
  _ ______________-(2 ,2 4 0 3 • 1,4 + 2,94• 103 • 1,4) = 0,002м
Динамикалық коэффициент
„  
, 
һ  2 0 Д 2
Кл
 = 1 +  1 + ----  
—12
*  
л| 
0,002
екендігін аламыз.
Соғу мезетіндегі ең үлкен тік кернеудің шамасы
0
 
= 11,4 • 10б • 12 = 136,8-106 
Па
 = 136,8 
МПа.
Уё^пал
 
’
б) 
Топсалы  қатаң  тіректі  серіппемен  алмастьірылғандағы,  й  
күші  түсірілген  арқалықгың  қимасының  статикалык  иілуі  (4,14, /  -
сурет) мынаған
155

№ 2 0
4.14 -сурет
156

Д е»  =  
^ с і
  + Д Я»
мұндағы 
Ад  -  серіппенің,  тірек  реакциясыньщ  әсерінен,  отыруы
салдарынан  0   күші түсірілген нүктенің орын алмастыруы;
д  
_  қатаң  тіректе  жатқан  арқальпсгың,  статикалық  £)  күші
і
Я
р
түсірілген қимасының, иілуі.
Үшбұрыпггардың  ұқсастығьшан  (1 0 .1 4 ,/-  сурет), 
В
  тірегінің
топсасының 
ортасына 
қарағандагы 
арқалыкгың 
бұрылуынан
туындаған, 
Ал
  орын ауыстыруды табамыз
Һ ~ Г
4
Мұндағы 
Я-
 
серіппенің 
КА
 
реакциясынан  отыруының
амасы.
ц ү н л я г ы  
- 0 -  
жүйенің  тепе-теңдігінен  анықгалған 
ЯА
  тірек
реакциясының шамасы.
Онда
Д 1 1
1
. 
я = -
 ■ 0,0437 = 0,0765 
м.
4 
4
• 
•
Серіппелі тіректі арқалықтың статикалық ишуі
д'  =Д   + 
Д .   =  
0,02 + 0,0765 = 0,0785 м
(яғни  серіппелі  тірек  болғанда)  динамикалық
коэффициент
157

Динамикалық тік кернеудің шамасы
/
& сі, тах 
& 5і,т ах  '
• К 1
А
 =11,4-106 -3 = 34,2  106 
Па
 = 34,2
МПа.
Сонымен,  қатты тіректі  сершпемен алмастырғанда кернеу 4  есе
азаяды.
Дкті серпімді жуйелердің тербелістері
Серпімді  тербеліс 
деп,  серпімді  денелердаң,  салыстырмалы 
тепе-теңдік  күйіне 
қарағандағы, 
периодтты  ауытку  түріндегі
қозғалысын айтады. 
в
Жүйелердің тербелістері 
еркін 
және 
мәжбүр 
тербелістер болып
сүрыпталады.
Бркін 
немесе 
меншікті 
тербелістер 
деп, 
денелердщ 
қандайдабір  алғапщы  әсерден  және  кейіннен  меншікгі  серпімді 
күпггер  әсерінен  болатын  тербелістерді  атайды.  Мұндай  тербелістер 
конструкция  беріктігіне  ешқандай  қатер  туғызбайды,  өйткені  іс 
жүзінде  әрдайым  меншікті  тербелісті  басатын  сыртқы  жэне  ішю
кедергі күштері болады.
Серпімді жүйелердің өзгермелі (шамасы немесе бағыты уақытқа
байланысты  өзгеретін)  сыртқы  күпггердщ
эсерінен  тербелуі
күштері
деп
атайды.
аталады.  Мұндаи  күпггерді  ұитқы ту 
Мәжбүрлік 
тербеліс 
жағ іаиыш
конструкцияларда  уақытқа  қатысты  өгеретін  кернеулер  туындаи; 
конструкцияның қажып қирауына әкелуі мүмкін.
Серпімді  жүйенің  тепе-теңдік  жағдайынан  ауытқыган  кезде 
з тұрған ең үлкен екі ауыткуларының арасы 
тербелістің нерноды 
ал  бұған  кері  шама 
тербелістің жнілігі 
деп  аталады.  Техникада
жиілік  деген  де  ұғым 
санын білдіреді.
2
л
  секундта  болатын
Меншікті  тербелістер  мен  мәжбүрлік  тербелістердің  жшліп 
бірдей болғанда болатын күй 
резонанс 
деп, ал жиіліктердің бірдеюгігі
резонанс шарты 
деп аталады.
Резонанс  жағдайында  тербеліс  амплетудасы  адам  аитқысыз
үлкен  шамаға  жетеді,  сондықтан,  серпімді  жүйені  есептегенде,  оның
резонанстан  жеткілікті  алшақ  жиілік  обласында  жүмыс  істеуін
қамтамасыз ету керек.
Серпімді  жүйенің  бірнеше  дәрежелі  еркіндік  көрсеткіші  бар,
яғни  жүйенің  барлық  нүктелерінің  орнын  анықтаитын  көптеген
158

тәүелсіз  координатгары  бар.  Конструкцияны  тербеліске  есептегенде, 
оның  барлык  негізгі  ерекшіліктерін  көрсететш  есептеу  сызбасы 
сонымен 
катар  конструкцияны  қаранайым  жолмен  есентеуге 
мүмкіндік  беруі  тиіс.  Есептеу  жүйесінің  еркіндік  дэреже  саны  оның
есептеу сызбасын іріктеуге байланысты.
Бұл  тақырыпта  тек  еркіндік  дәрежесі  бірге  тең  жүиелердщ
теобелістерін қарастырамыз.
Ең  қарапайым  тербеліс  тригонометриялық  синус  жэне  косинус
функцияларымен  өрнекгелетін  тербелістер.  Оларды  гармоникалык 
тербелістер 
деп атайды, мысалы (10.15 -  сурет),
X
 = 4 , 8ш(й>о^ +<Ра\ 
(4-12)
мұндағы
4)
тербелістердің амплитудасы
<Ро~
бастапқы
= 0  уақыт  мезетіндеп
фаза); 
.
®0  —  еркін  тербелістердің
аралығындағы тербеліс саны);
(о і + <р0 -
  тербелістердің фазасы
шеңберлік  жиілігі  (2 
к
  секунт
Ь)
4.15 -су р ет
4.16-сурет
Егер 
периодгы 
Т
  әрпімя. 
белгілесе». ою » 
тербеліс 
жяшп
(4.13)
159

Еркін  тербелістің  тербеліс  периоды  мен  шеңберлік  және 
тербеліс жиілігі арасында келесі байланыстар бар
Т =
 —   немесе 
(о
 = —   немесе 
0
)
 = 
2л у
 . 
(4.14)
о  
Т
Бір  еркіндік  дэрежелі  жүйенің  меншікті  тербелістерінің 
^рлік жиілігі келесі формуламен анықталады
0)
Ш Л
 
(4-15)
V 
V»!
мұндағы
£  = 9,81 
м I сек2
 -   жердің тарту күшінің үдеуі;
§
  = —-   тербеліс  тудыратын  дененің  салмағына  тең,
. 
с
 
І ||В |Ш   -  : 
; 
-
статикалық  түсірілген 
күштің 
эсерінен 
туындайтын 
тербеліс
бағъпъшдагы орын ауыстыру;
-  серпімді  жүйенің қатаңдық коэффициенті  -  бүл,  бірге
тең, орьш ауыстыру тудыратын, күш;
т
 —  тербелетін  жүктің  массасы  (жүйенің  меншікті
массасы ескерілмейді).
Жиі  тербелетін  жүйенің массасы түрақты деп,  ал  серпімді  жүие
сызыкгы  деп  есептеледі.  Сызықты  серпімді  жүйенің  серпімді  күші
Ғ  -т%
  сәйкес 
ха1
  орын ауыстыруға пропорционал, яғни
І І Щ
І  
(4.16)
Жоғарыда  келтірілген  қатынастарды  ескере  отырып,  іс  жүзінде 
сетін  есептеоді  шешуге  ыңғайлы  болатын,  шеңберлік  жиілпстің
периодының формулаларын
я
 _ 
с   -   №
  -  
\А
63 
Т 
;гп 
ЧҒ 
]1ха(
9
(4.17)
2 
п 
-  
[т
 
~ 
\Ғ
х
Г = —  
= 2л.
  -  = 
2п. I—
 = 
2 п
- №  
(4.18)
ю
 
V 
с
 
V 
с8  
1
  £
160

•
,
 
Щ
Бұпалу  тербелісі  жағдайында,  мысалы,  салмақсыз  біпікке
сапталған дискінщ тербелісі, шеңберлі жишік
0}
 =
I
(4.19)
т
Бұл  чгягпййпя 
с
  катаңдык  коэффициенті,  серпімді  жүйенің 
(біліктің)  диск  (шкив  т.б.)  сапталған  қимасының,  бірге  тең  бұрылу 
бұрышын  тудыратын  моменттің  шамасын  білдіреді. 
Іт
 — диск
массасыньщ екпін моменті.
Жүйе,  әркайсысынын  өзіндік  қатандығы  бар,  бірнеші  сертмді
байланыста болуы  мүмкін.  4.16, 
а -
 суретінде  механикалық жүиенің,
катандыктары  с,  және 
сг
  серпімді  байланыстардың  параллел
косылысы  бар  сызбасы,  ал  4.16, 
Ь
  -   суретінде  серпімді
байланыстардьщ  тізбекгей 
қосылысы 
келпрілген. 
Келпршген 
жүйелердің қосынды қатаңдықтары әртүрлі есептеледі.
Серпімді  байланыстардың  параллел  қосылыған  жағдайындағы
жүйенің қатандыгы мына формуламен есептеледі
с = сІ + с2, 
(4-20)
ал тізбектей қосылыста
_____ 1____(4.21)
І .  + І -   °1+С2
Жогарыда  қарастырылған  тербеліс  қозғалыстарын  қарастырған 
кезде  серпімді  жүйенің  массасы  тербелетін  жүктің  массасына 
қарағанда  болымсыз  деп  түжырымдалды  да,  формулаларда  тек 
тербелетін  жүкгің  массасы 
т = тг
  ескеріліп,  жүйенщ  меншікп
массасы ескерілмеді. 
. 
— _ оталжж
Кептеген  есегггеулерде 
т
  массасын  тербеліс  тудыратын
жүкгің 
тг
  массасынан,  және  тербеліске  түсетін  жүйен.ң  нүкгеге
келгірілген 
таралған массасынан кұралады деп қарастырылады.
(4 22)
шшшаш
  ч 
т т тг
 + 
т ^
 
4 
7
ібі

мұндағы 
т
кел
а -т , т
(таралған) массасы;
а
тербеліске 
түскен 
жүиенщ 
нақты 
нүктелік массага келтіретін коэффициент.
[4.9, 
а
 -  сурет) 
а
 = 0,33;
Жүйенің  бойлық тербеліс  жағдайында 
топсалы  қос  тіректі  арқалықгың  иіліп  тербелу  жағдайында
сурет)
а
17/35 = 0,5; 
консольды  арқалықгың 
иішп  тербелу
жагдайында
сурет)  а  = 33/140« 0,235.
жүйенщ
111
арқалықгың  т.с.с.  )
жүктің  массасымен  салыстырмалы  болған
жеңіл  жүйенің  еркін  тербелістерінің  жиілігін  анықгауға  арналған
формуласы дүрыс нәтиже бермеуі мүмин. Сондықтан,
о
 =
8_ 
8
еркін  тербелістердің  жиілігін  жүйенің  массасын  ескере  отырып
анықгау қажет. 
. 
. 
.  »
Бұл 
■ягягдяйда 
еркін тербелістердің жиішгш, соққы  кезіндепдеи,
жуық тәсіл қолданып, келесі формуламен анықгайды
(О
 =
8
/
8$1
1 
+ а
\
о_
Я г )
8
т
\
(4-23)
л! <5_г 11 + а —
тг .
мұндағы
тг>І2г
-  тербелетін жүктің массаы мен салмағы; 
серпімді жүйенің массасы мен меншікті салмағы
а
 — келтіру коэффициенті;
жүйені  мэжбүрлік  тербеліске  сыртқы  аинымалы
ұйтқытушы  күш  деп  аталатын,  күштщ 
гармоникальщ заңмен өзгеретін күш
Ғ  = Ғ0&тй1,
келтіреді,  мысалы
(4.24)
мүндағы
Ғ0
 -   амплетуда, яғни үйтқытушы күшпң ең үлкен мәш;
О  
-   шеңберлік жиілік.
Тербеліс амплитудасы мына формуламен есептеледі
Ам
 = 
Р д М ,
(4.25)
162

мұндағы

жүктеу/скачать 9,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: