Ә с I гі т I к б I л I m г. А. Кактаева философия



Pdf көрінісі
бет79/96
Дата04.12.2022
өлшемі12,84 Mb.
#54707
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   96
Байланысты:
httpkmib.netuchebnikifilosofija.g.kaktaeva-2.pdf

Адамныц пайда болуы туралы бірнеше гипотезалар бар, 
олар:
1. Ч.Дарвиннің эволюциялық концепциясы. Бүл кон-
цепция бойынша адам маймылдан пайда болды. Оны 
дәлелдеген Ф .Энгельс болған. Алдымен еңбек, одан соң 
бөліп-бөліп айтылған тіл дейді Ф.Энгельс, - маймылдың 
миын адам миына айналдырды. Еңбек әсерімен мидың 
дамуына сөйкес адамның сезім мүшелері: көзі, сезімі, қо- 
лы еңбек етуге бейімделеді, дамиды. Тілге байланысты 
сана ңоғамдық қүбылыс ретінде дамып, қоғамдьщ ңүбы- 
лыс ретінде дамып, қоғамдық рухани жеміске айналды.
2. Діни гипотезалар. Христиан дінінде (Библия), ис-
лам дінінде (Қүран) адамды ңүдай жаратты деп жазыл-
143


ған. Библиядақүдай Адамды топыраңтан жаратты, оның 
қабырғасынан Еваны жараткан. Қүранда Аллах аспан- 
ды, жерді, адамды жаратты. 23-сүреде адамның пайда 
болуы туралы айтылған.
3. 
Ғарыштық гипотеза - адам басқа планетадан келді. 
Оның дәлелі: ертедегі өркениеттер, мысалы - Египет, Қы- 
тай; Француз философы Тейяр де Шарден осы көзңарас- 
ты дэлелдеген.
Семинар сүрақтары:
1. Адамның пайда болуы жөніндегі эр түрлі гипотеза- 
лар.
2. Ецбек пен тілдің санадағы қалыптасу рөлі.
3. Ад амның табиғи (биологиялық) және ңоғамд ық (әлеу- 
меттік) өлшемдері.
4. Ж еке адамдар өмірінің шектеулігі, адамзаттың ру-
хани тәжірибесіндегі өлім мен өмір мәселесі.
Өзіндік жүмыстар:
1. 
М. Мақатаевтің өлеңіндегі философиялық мәсе- 
лелерді тауып талдаңыз:
Адам ңайдан жаралған?
Осынау бір сүраңты 
Топшылаймыз сан алуан,
Ж ауабы жоқ түраңты.
Үғынамыз ғылымнан,
Топшылаймыз діндерден.
Адам қайдан туылған?
Тәңірі оны кім көрген!
Судан ба әлде оттан ба,
Жерден бе әлде күннен бе,
Бардан ба әлде жоңтан ба,
Маймылдан ба пілден бе?
Әр нөрсеге үңілдік,
Үңсап бақтьщ әркімге,
Аңыры көп жүгіндік 
Ғүлама шал Дарвинге.
...Мен адамнан жаралдым,
144


Ниетім жоң айнуға.
Баласымын адамның,
Үңсағым жоқ маймылға.
(Кісі емеспін - Адаммын!)
2. 
Адамның табиғаттағы мәні жөнінде Абай не айта- 
ды? Адам өмірінің ңүндылығы туралы не айтылған?
" Көк тұман - алдындағы келер заман,
Үмітті сәуле етіп көз көп ңадалған.
Көп жылдар көп күнді айдап келе
жатыр,
Сипат жоң, сурет жоң, көзім талған.
Ол күндер - өткен күнмен бәрі бір бәс,
Келер, кетер, артына түк ңалдырмас.
Соның бірі - арнаулы таусыншаң күн,
Арғысын бір-аң Алла біледі рас.
Ақыл мен жан - мен өзім, төн - менікі,
"Мені" мен "менікінің” мағынасы - екі.
"Мен" өлмекке тағдыр жоң әуел бастан,
"Менікі" өлсе өлсін, оған бекі.
Ш ыраңтар, ынталарың "менікінде",
Тән ңүмарын іздейсің күні-түнде.
Әділеттік, арлылың, махаббат пен -
Үй жолдасың қабірден өрі өткенде.
Адам ғалыл (өтпелі) дүниені дер менікі,
Менікі деп жүргеннің бәрі оныкі.
Тән ңалып, мал да қалып, жан кеткенде,
Сонда ойла, болады не сенікі?


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   96




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет