Ә с I гі т I к б I л I m г. А. Кактаева философия
жүктеу/скачать 12,84 Mb. Pdf көрінісі
|
httpkmib.netuchebnikifilosofija.g.kaktaeva-2.pdf
| 6. Мэн мен щ бы лыс
(.Мэн мен щ былыстьщ араңатынасын ашуда ежелгі грек философы Аристотель көп ой түйіндеген. Платон- ның мәңгілік идеялары дүниенің түпкі мәні деген көзңа- расын талдай келіп Аристотель мәні болып түрған зат- тан мән бөлек, мәңгі өмір сүре алмайды деген түжырым- ға ойыстаған. Ж алпы ежелгі грек философиясында белгі- лі бір заттың мәні біреу-ақ, онда көп мән болуы мүмкін емес, сонымен ңатар мән бөлшектенбейтін нәрсе деген 77 көзқарастар айтылған. Бүл ойлар философия тарихы- ның, сөз жоқ, жетістіктеріне жатады. Ж аңа дәуірде мән мен оның ңүбылыстарының ажыра- мас байланысын жан-жаңты зерттеген Георг Вильгельм Фридрих Гегель болды. Гегельдің айтуынша әлемдік pyx өзінің дамуында әуелі болмыс сатысынан өтеді. Болмыс - процестің тікелей көрінісі, нақты іске асу формасы^Әлем- дік рух өзін-өзі тану үшін алдымен өзін сыртңы формада іске асыруы ңажет. Тек сыртқы болмыс түрінде іске асу арқылы өз мазмүнын таниды және дамытады. Сөйтіп, өз мәніне бойлай алады. Дүниедегі заттар мен процестерді танып біле отырып, адамдар алдымен тікелей сезім арқылы қабылдауға бо- латын, заттардың сырт көрінісі болып табылатын нәрсе- лерді, былайша айтңанда, сыртына шығып түрғанды бай- қайды. ^Заттар мен процестердің осы сыртңы, үстірт және бір- шама өзгергіш жағы философияда ццбылыс деп аталадьь Сонымен бірге барлың заттарға төн олардың іш кі бір- шама түраңты және қаж етті жағы - ңүбылыстың таса- сында көрінбей түрған, тікелей аңғаруға болмайтын жа- ры болады. М эн - заттың мазмүнындағы басты нәрсе, оның негізуҚы сңасы н айтңанда, мән дегеніміз - заттың маз- мүнындағы басты нәрсе, оның негізі. Мән мен ңүбылыс - заттың әр түрлі, ңарама-қарсы жақтары. Мән әдетте жалпы нәрсе болып, ал қүбылыс - жеке, дара нәрсе болып табыладьд. Бір мәннің өзі көпте- ген ңүбылыстарда көрінуі мүмкін. Ж анды нәрсенің бәрі- нің де жалпы бір мәні болады, бүл мән - заттар алмасуы, жанды дененің сыртңы компонеттерден өзін-өзі ңайта жа- сауы. Мән заттардың белгілі бір тобына тән жалпы және сонымен бірге негізгі, қажетті нәрсе. Ал қүбылыс жеке, қайталанбайтын нәрсе. Біраң, бір-біріне ңарама-қарсы болатүрса да, мән мен ңүбылыс ңандай да бол сын бір зат- тың немесе процестің қаж етті жаңтары болып табылады да, олар өзара белгілі бір байланыста, бірлікте болады. Танып-білу ерңашанда ңүбылыстан мәнге ңарай, заттар- дың сырт жағынан оның терең жатңан заңды байланы- 78 сгарына ңарай барады. Біраң мән бірден, бәрі бірдей түге- лімен таныла қоймайды, өйткені мән таусылмайтын нәрсе. жүктеу/скачать 12,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|