Әдіскер жаршысы

 
122 
     
 
Сергіту сәті 
Видео көрсетіледі, видео арқылы оқушылар 
билейді. 
Оқушылар видео 
арқылы бойларын 
жазады. 
 
1. Paint редакторының терезе элементтерін, 
арнайы параққа толтыру. 
2. Компьютерде салынған сурет пен қағазға 
салынған суреттің айырмашылығы. Венн 
диаграммасы арқылы салыстыру 
Компьютерде салынған Қағазға салынған сурет 
сурет 
 
 
Айырмашылығы 
Paint редакторының 
терезе элементтерін, 
арнайы параққа толты-
рып, компьютерде са-
лынған сурет пен қа-
ғазға салынған сурет-
тің айырмашылығын 
табу арқылы оқушы-
лар бүгінгі тақырып 
талдайды. 
Бағалау 
Топ басшыларын тыңдау. бағалау 
Топ мүшелерін әділ 
бағалайды. 
 
Рефлекция 
Бүгінгі сабақтан алған әсерін жазады.  
 
Білемін 
Білдім 
Білгім келеді? 
 
 
 
 
 
 
Өз ойларын жазады. 
Үй тапсырмасы  Қарапайым графикалық редакторы. Суретті ашу, 
сақтау «Менің отбасым» тақырыбында сурет салу 
Күнделіктеріне 
жазады. 
 
 
А.ҚҰНАНБАЕВ. «САБЫРСЫЗ, АРСЫЗ, ЕРІНШЕК» 
 
Самиянова А.Е., 
Ақтөбе қаласы №15 ОМ бастауыш сынып мұғалімі  
 
Сабақтың  мақсаты: Әдебиеттік оқу сабағы 
арқылы  ұлы  ақын  Абай  Құнанбаевтың  шы-
ғармашылығы  негізінде  оқушыларды  еңбек-
қорлыққа,  сабырлылыққа,  арлы  болуға 
баулу. 
Міндеттері: 
-  Абайдың  өлеңінің  мазмұнын  аша  отырып, 
еңбекқорлық  ұғымын  ұғындыру,  тірек 
сөздерді таба білуге үйрету. 
-  Өлең  мазмұны  арқылы  оқушылардың  ана-
лиздеу,  ойлау,  сараптау,  ой  елегінен  өткізу 
қабілеттерін  дамытып,  еңбекке  қызығушы-
лықтарын арттыру. 
- Адамға тән жақсы мінез-құлыққа, сабырлы, 
арлы, әдепті, еңбекқор болуға тәрбиелеу. 
Сабақтың түрі: жаңа сабақ 
Көрнекіліктер:  оқулық,  дәптер,  слайд 
жиынтығы,  үнтаспа,  кеспе  қағаздар,  плакат, 
маркер 
Сабақтың барысы: 
І. Ұйымдастыру бөлімі. 
Сәлемдесу, класс оқушыларын түгелдеу. 
Психологиялық дайындық. 
«Тыныштық сәті» 
«Су асты патшалығына ойша саяхат». (2мин) 
Арқаңызды  тік  ұстап  отырыңыз.  Көзіңізді 
жұмып,  терең  тыныс  алыңыз.  Әрбір  тыныс 
алған сайын неғұрлым көбірек босаңсып, са-
бырлы  болуға  тырысыңыз.  Бірнеше  секунд-
тан соң теңіз түбіне саяхат жасаймыз. 
Теңіз жағасымен келе жатқаныңызды елесте-
тіңіз.  Толқындардың  жеңіл  шалпылына,  ша-
ғалалардың  шуылына  құлақ  түріңіз.  Жалаң 
аяқтарыңызбен  құмды  сезініңіз.  Шалғайдан 
қара нүкте көріп тұрсыз: ол жақындаған кез-
де  дельфин  екенін  түсіндіңіз.  Ол  сізді  теңіз 
түбіне алып кету үшін келді. Ол өте әдепті , 
еңбекқор  жәндік,  сізді  шыдамдылықпен  кү-
тіп  тұр.  Жайлап  оның  арқасына  отырыңыз, 
мықтап  ұстап  жолға  шығыңыз.  Дельфиннің 
арқасында жайланып отырып, өзіңізді қауіп-
сіз  сезіну,  су  астында  жүзу  қандай  керемет! 
Жан-жағыңызға  қараңыз.  Қараңызшы,  қан-
дай орасан зор балықтар, ал енді анау жаққа 
көз  тастаңыз...  бұл  орасан  зор  сегізаяқ.  Су 
асты неткен қызықты әрі ғажап әлем. Сіз бір 
нәрсені  байқадыңыз  ба?  Мұнда  неткен  тұң-
ғиық,  толық  тыныштық.  Осы  тыныштық 

 
 
 
123 
     
 
күйде болыңыз. Ал қазір жоғарыға, өз әлемі-
мізге  кері  қайтуға  дайындалыңыз.  Айналаға 
жіті қараңыз. Ғажап түстерге тағы бір рет қа-
раңыз  және  тыныштыққа  құлақ  түріңіз. 
Осындай  тыныштық  сізге  самалдай  әсер  бе-
реді. Енді дельфин кері қарай жолға шықты. 
Сіз  су  бетіне  шықтыңыз,  жағаға  жақында-
дыңыз.  Дельфиннің  арқасынан  түсіңіз,  оны 
сипалаңыз  және  осындай  ғажап  саяхатқа 
апарғаны үшін ризашылық білдіріңіз. 
Сыныпқа  оралыңыз  және  өз  орныңызға  ке-
ліңіз.  Бірнеше  секундтан  соң  көзіңізді  ашы-
ңыз,  осы  түйсінген  тыныштықты  өз  бойы-
ңызда сақтауға тырысыңыз. 
Класс  оқушыларын  топтастыру.  («Атом 
молекуласы» әдісі негізінде) 
Әуен  ойналып  тұрады.  Оқушылар  ортаға 
шығады.  Әуеннің  легімен  молекула  секілді 
айналып жүреді. Мұғалімі  тоқта деген кезде 
әуелі бесеуден, сосын екінші айналған кезде 
6-7-ден  атом  молекулалары  секілді  бір-бір-
лерін құшақтай алады. Әуен екі рет ойнаты-
лады. Топтасқан оқушылар үш топқа отыра-
ды.  Мұғалім  топ  атын  жазуға  оқушыларға 
қағаз, фламастер беріледі және де әр топтың 
атын өздері қоюға ерікті екені, сондай-ақ сөз 
немесе  сурет  түрінде  салуға  болатынын 
айтады. 
Ой қозғау
 
- Талап, еңбек, терең ой, 
Қанағат, рақым ойлап қой – 
Бес  асыл  іс  көнсеңіз...,  -  деп  жастарды  бес 
нәрседен  өсектен,  өтіріктен,  мақтаншақтық-
тан, еріншектіктен, бекер мал шашпақтықтан 
қашық болуга, бес асыл іске талап етуге, ең-
бекті суюге, терең ойлай білуге, қанағатшыл 
болуға,  қайырымды  рақымшылық  жасауга 
шақырды.  Абай  жастардың  бойындағы  ке-
селді  кемістіктерді,  арсыздық  пен  ұятсыз-
дықты, дөрекі надандықты тәрбие және білім 
беру арқылы жоюға үндеді. 
ІІ. Жаңа материалды меңгерту. 
Жаңа  сабақты  түсіндіру.  Абай  туралы 
мағлұмат беру. (слайд) 
- Абай туралы не білесіңдер? 
Мәтінді  үнтаспадан  тыңдау.  Оқушы  мәне-
ріне  келтіріп,  дауыстап  оқиды.  Абай 
Құнанбаев. 
Сабырсыз, арсыз, еріншек 
(Үзінді) 
Сабырсыз,арсыз, еріншек, 
Көрсеқызар,жалмауыз, 
Сорлы қазақ сол үшін 
Алты бақан,алауыз. 
Өзін-өзі күндейді, 
Жақынын жалған міндейді, 
Ол-арсыздық белгісі. 
Ұятсынбай,ойланбай, 
Қой дегенге тіл алмай, 
Іс қылмай ма ол кісі? 
Бір-ақ секіріп шығам деп, 
Бір-ақ қарғып түсем деп, 
Мертігеді, жатады. 
Ұрлықпен мал табам деп, 
Егессе ауыл шабам деп, 
Сүйтіп құдай атады. 
Оқулықпен жұмыс. 
Топпен жұмыс. Үш топқа да маркер, ватман 
беріледі. 
1-топ.  Өлеңнің  негізгі  идеясын  ашу.  Ақын 
сынға алған адам бойындағы жағымсыз 
қасиеттерді өлең мазмұнынан табу. 
 
 
 
 
 
дық 
 
 
2-топ:  Адамда  болуға  тиісті  жағымды 
қасиеттерді атап жазу: 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-топ: Өлеңнен тірек сөздерді табу. 
 
 
 
 
Әр  топтан  бір  өкіл  ортаға  шығып,  ватманға 
түсірген деректерді қорғайды. 
 
 
 
 
 
Тірек сөздер 
Мағыналас 
сөздер 
Қарама-қарсы мәндегі 
сөздер 
Мысалы 

 
124 
     
 
Сабырсыз 
Шыдамсыз 
Төзімсіз 
Шыдамды, ұстамды, 
салмақты 
Ол мұғалімнің келуін 
сабырсыздана күтті. 
Көрсеқызар  Қызыққыш, 
еліктегіш 
Қанағатшыл 
Сауысқан жылтыраққа құмар, 
көрсеқызар еді. 
Алауыз 
Береке-бірлігі жоқ, 
ынтымақсыз 
Ауызбіршілігі мықты, 
ынтымақты, ұйымшыл, 
бірлігі жарасқан 
Тышқан мен мысық қашаннан 
алауыз болатын. 
Күндейді 
Қызғанады 
Тілегін тілейді, қуаныш-
қайғысын бірге көтереді 
Бірге жүрген достарын күндеген 
көпшіліктен шеткері қалады. 
Мертігеді 
Бір жері шығады, 
сынады 
Өте сақ 
Өзі оңбай мертікті. 
Міндейді 
Мін тағады, 
жамандайды 
Жақтайды 
Тәрбиесіз жан досын да 
міндейді. 
Жалмауыз 
Дүниеқоңыз, 
Көзі тоймас 
  
«Нағыз бір тойымсыз, жалмауыз 
екенсің!» - деді ренжіп. 
 
Топтың атын қайта өзгертіп жаздырту. 
(Екінші жағына) 
«Домино» ойыны.  
Шашылған сөзден жинап, ой құрау. 
1-топтың тапсырмасы: Еңбектің көзін 
тапқан, 
 
Байлықтың өзін табады. 
2-топтың тапсырмасы: «Еңбек – қуаныш, 
жалқаулық - айырылмас азап» 
3-топтың тапсырмасы: Жігіттің жұмсаған 
күшін сұрама, бітірген ісін сұра. 
Сергіту сәті . Би қимылы (2 мин.) 
ІІІ. Сабақты бекіту 
-Балалар, 
Абай 
атамыз 
жек 
көрген 
еріншектік  пен  ол  ұнатқан  еңбекқорлыққа 
қатысты  В.А.Сухомлинскийдің  мынадай 
ертегісіне назар аударайық.  
Еңбексүйгіш пен Еріншек 
Ертегі 
В.А.Сухомлинский 
Еңбексүйгіш  пен  Еріншек  деген  егіз  туған 
ағайынды екі адам болған екен. Еңбексүйгіш 
таңның  атуы  мен  күннің  батуына  дейін  жұ-
мыс  істейді,  ал  Еріншек  күн  шыққанша 
ұйықтайды. Ал күн шыққан кезде бір жамба-
сынан  екінші  жамбасына  қарай  аунап  түсіп 
жата  береді,  сәске  түстің  кезінде  оянады.... 
Сөйтіп,  қос  бауыр  өмір  бойы  осылай  тір-
шілік етеді. Қартаяды, олардың да ажал саға-
ты  жақындайды.  Оларды  әулие  өзіне  шақы-
рып алып: «Сендер неше жыл жарық дүние-
де өмір сүрдіңдер?» - деп сұрайды.  
-  «Тоқсан  тоғыз  жыл  өмір  сүрдік»,  -  деп 
жауап береді ағайындылар. «Жарайды, маған 
да келетін кездерің жетті», - дейді әулие. 
-  «Қане,  маған  өмірді  қалай  өткізген 
жылдарыңды көрсетіңдерші». 
Еңбексүйгіш:  «Менің  өмір  сүрген  жылда-
рым»,  -  деп  ну  орманды  көрсетеді.  Өз  өмі-
рінде ол күн сайын бір ағаштан отырғыза бе-
ріпті,  содан  орман  өсіпті.  Әулие  орманмен 
бір күн жүріпті, ал орман болса, қалыңдаған 
үстіне қалыңдай түсіпті. Бір апта жүріпті, бір 
жыл  бойы  жүріпті,  ал  орманның  қиыр  шеті 
көрінбепті.  Әулие  шаршап,  жерге  отыра 
кетіпті.  
Еңбексүйгіш: «Тағы да ілгері жүре түсейік?» 
-  дейді.  Әулие  қолын  бір-ақ  сілтейді  де, 
Еріншекке  қарап:  «Сен  көрсетші  өзіңнің  өт-
кізген жылдарыңды», - дейді. Ал Еріншектің 
көрсетері жоқ. Еріншектің ұнжырғасы түсіп, 
тұрып  қалады....  Әулие  аһлап-үһлеп,  орны-
нан  әрең  тұрып:  «Енді  әулие  мына 
Еңбексүйгіш  болады»,  -  дейді.  Әлемнің  бар 
сұлулығын  осы  жасайды.  Ал,  сен  Еріншек, 
тағы  да  тоқсан  тоғыз  жыл  өмір  сүресің.  Со-
дан кейін әулиеге өзіңнің бауырыңа келесің. 
Еңбексүйгішке  өзің  өткізген  жылдарыңды 
көрсетесің. 
Адам  өмірден  өтеді,  ал  егер  ол  нағыз  адам 
болса, өткен жылдары өшпейді. 
Сұрақтар: 
- Еңбектену адамға не үшін қажет? 
- 
Еңбекқорлық  адамды  тағы  қандай 
қасиеттерге баулиды? 
-  Өзіңді  еңбекқормын  деп  санайсын  ба? 
Неліктен? 
-  «Нағыз  адамның  өткен  жылдары  өшпейді» 
дегенді қалай түсінесіңдер? 
Қойылған сұраққа балалардың берген 
жауаптарын мұғалім түйіндейді: 
Мұғалім сөзі: Адам ерінбей еңбек ету арқы-
лы  қуанышқа,  шаттыққа  бөленеді.  Еңбек-
сүйгіштік, еңбекқорлық және еңбекті бағалай 

 
 
 
125 
     
 
білген  адам  өмірде  құрметке  бөлінеді. 
Балалар,  біздің  мазмұнды  әр  қимылымыз 
еңбектенуден тұрады екен.  
Венн диаграммасы арқылы еңбектену мен 
еріншектікті салыстырады 
 
ІV. Үй тапсырмасы.  
А.Құнанбаев.  «Сабырсыз,  арсыз,  еріншек» 
өлеңін жаттау. «Еңбеккор бала» тақырыбын-
да әңгіме құрау. 
V. Бағалау. Білім ағашына сбақтан алған 
әсерлерін жазу. 
Топпен ән айту. 
«Болайықшы осындай» әнін топпен айту 
Сөзі мен әнін жазған А.Меңжанова 
Жақсы бала еңбекшіл 
Ер азамат болады, 
Қиындықты жеңіп кіл, 
Құшағы гүл толады. 
Қайырмасы: 
Еңбекшіл осындай, 
Болайықшы, досым-ай. 
Таза бала мұнтаздай, 
Сүйсінеді қараған. 
Ұқыпты деп бұл қандай, 
Жақсы көрер бар адам 
Қайырмасы: 
Еңбекшіл осындай, 
Болайықшы, досым- ай.
 
 
ҚУАТ 
 
Сарсенова М.А., 
Еңбек негізгі мектебінің физика-информатика пәндері мұғалімі 
 
Қ
ЫСҚЫ МЕРЗІМДІ САБАҚ ЖОСПАРЫ
 
Сілтеме 
7 сынып физика және астрономия Алматы «Атамұра» 2012 ж 
Мақсаты 

 
Белгілі бір бетке түсетін қысым жайлы мағлұмат беру 

 
Белгілі бір бетке түсетін қысымның күнделікті өмірде, формуласын 
есеп шығаруда қолдана білуге үйрету 

 
Топта бағалауға баулу 
Күтілетін 
нәтижелер 

 
Белгілі бір бетке түсетін қысым жайлы мағлұмат алады 

 
Белгілі бір бетке түсетін қысымды күнделікті өмірде, формуласын 
есеп шығаруда қолдана білуге үйренеді 

 
Топта бағалай алатын болады 
Түйінді идеялар  Тақырыпты жан-жақты қарайды, ұсынылған проблема бойынша өз 
көзқарасын шығармашылық тұрғыдан жеткізе біледі. 
Мұғалімнің жазбасы 
Сабақ барысы 
Мұғалімнің іс-әрекеті 
Оқушының іс- әрекеті 
Сабақ кезеңдері: 
І. Ұйымдастыру 
3 минут 
Сергіту сәті «Жүректен 
жүрекке» 
Топқа бөлу: Түстер әлемі. 
Оқушыларды топқа бөлу 
мақсатында қызыл, жасыл 
стикерлер таратамын. 
Оқушылар бір- біріне ыстық 
лебіздерін айтады. Балалар бір- 
бірімен сәттілік тілеп, түстерді 
ажырату арқылы топқа бөлінеді. 
ІІ. Үй тапсыр-
масын тексеру 
7 минут 
«Кім білімпаз?» ойыны арқылы 
өткен тарау мате-риалдарын 
қайталау сұрақтары беріледі 
1. Заттың тығыздығы деп нені 
айтамыз? 
2. Күш немен сипатталады? 
3. Гук заңы қалай 
тұжырымдалады? 
4. Күштің өлшем бірлігі? 
5. Дененің салмағы дегеніміз не? 
6. Қандай күшті үйкеліс күші 
 
 
 
 
 
 
«Кім білімпаз?» ойыны арқылы өткен 
тарау материалдарын қайталау 
сұрақтары беріледі. 
 

 
126 
     
 
деп айтамыз? 
7. Үйкелістің неше түрі бар? 
8. Ауырлық күші мен массаның 
арасында қандай байланыс бар? 
9. Масса бірлігі ретінде не 
қабылданған? 
Заттың тығыздығын қалай 
анықтауға болады? 
ІІІ. Қызығу-
шылықты ояту 
3 мин 
Жаңа сабаққа ену үшін 
оқушыларға суреттер көрсетіліп, 
сұрақтар қойылады. 
1.
 
Қолмен іс тіккенде неліктен 
бармаққа оймақ кигізіледі? 
2.
 
Шаңғысыз жүргенде адам 
неліктен қарға омбылайды? 
3.
 
Жүк машиналарының артқы 
доңғалақтары қос-қостан 
болатыны неліктен? 
 
 
 
Топ мүшелері өзара пікірлеседі, 
берілген сұраққа жауап береді 
 
IV. Мағынаны 
тану 
20 мин 
Тақырыпты оқып, топта 
талқылап, флипчартқа 
«Қысым» тақырыбын түсіреді. 
Әр топ жасаған флипчарттарын 
қорғау 
Тақырыпты оқып, топта талқылып, 
флипчартқа түсіреді топ 
Флипчартты қорғайды. 
 
Топтық жұмыс 
(суретпен жұмыс) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сурет арқылы топта жұмыс жасайды 
 
Есептер шығару 
І топтың есептері: 
№1 
200см
2
 ауданға түсірілген күш 
100Н – мен әсер ететін болса, 
қысым қандай болар еді? 
№2 
Асфальт төсеуде қолданылатын 
машина каток тірегінің ауданы 
1500 см
2
, түсіретін қысымы 
300кПа екені белгілі. Катоктың 
салмағы қандай? 
 
 
 
№1 
200см
2
 ауданға түсірілген күш 100Н – 
мен әсер ететін болса, қысым қандай 
болар еді?  
Берілгені:     Формуласы: 
Ғ=100Н 
 
 S=200cм
2
 =0,02 м2    
S
F
p

 
 
Т/к: р -? 
 
 
 
 
 
Шешуі: 
Па
м
Н
р
5000
02
,
0
100
2


 
№2 
Асфальт төсеуде қолданылатын 

 
 
 
127 
     
 
 
 
 
 
 
ІІ топтың есептері: 
№1 
Бетке 45 кН күш түсіріп 2 кПа 
қысым алсақ, ауданы қандай 
болған? 
№2 
Вагонның барлық 
доңғалақтарының рельспен 
жанасқан ауданы 0,001м
2
. Бұл 
вагонның массасы 30т болса, ол 
жерге қандай қысым түсіреді? 
машина каток тірегінің ауданы 1500 
см
2
, түсіретін қысымы 300кПа екені 
белгілі. Катоктың салмағы қандай? 
Берілгені:  формуласы: 
S=1500cм
2
=0,15м
2  
Р=300кПа=300000Па  
S
F
p

  
 Ғ=Р 
Т/к: р-? 
S
p
Р
*

 
 
Шешуі: 
45Н
45000Н
15
,
0
*
300000
2



м
Па
Р
 
№1 
Бетке 45 кН күш түсіріп 2 кПа қысым 
алсақ, ауданы қандай болған? 
Берілгені:  формуласы: 
Ғ=50кН=50000Н 
  
р=2кПа=2000Па  
S
F
p

 
Т/к: S-?  
 
Шешуі: 
2
25
2000
50000
м
Па
H
S


 
 
№2 
Вагонның барлық доңғалақтарының 
рельспен жанасқан ауданы 0,001м
2
. 
Бұл вагонның массасы 30т болса, ол 
жерге қандай қысым түсіреді? 
m=30т=30000кг 
 формуласы: 
S=0,001 м
2
  
S
F
p

    
 g=10Н/кг
 
mg
F

 
 т/к: Р-? 
S
mg
p

 
 
 Шешуі: 
300МПа
000Па
 
000
 
300
001
,
0
/
10
*
30000
2



м
кг
Н
кг
p
 
Сергіту сәті 
2 мин 
Нұсқау береді 
Нұсқау бойынша әрекет етеді,сергиді, 
демалады. 
 
 
 
 
Сабақты бекіту 
5 мин 
Сабақты бекіту сұрақтары: 
1.
 
Қысым деп нені айтады? 
2.
 
Қысымды қалай анықтайды? 
3.
 
Неліктен шаңғысы жоқ 
балаға қарағанда шаңғы 
байлаған бала қар үстімен жеңіл 
жүреді? 
4.
 
Қысымды арттырып немесе 
кемітуге бола ма? Ол үшін 
нестеу керек? 
5.
 
Қысымның қандай 
 
 
 
Топтар сұрақтарға жауап бере 
отырып, сабаққа рефлексия жасайды. 

 
128 
     
 
бірліктерін білесіңдер? 
 
Рефлексия 
2 мин 
Инсерт кестесі. 
Не үйрендім? 
Не үйренгім 
келеді? 
 
 
 
Инсерт кестесіне не үйрендім? Не үй-
ренгім келеді? Тапсырмасы бойынша 
өздерінің бүгінгі сабақта не біліп, не 
үйренгенін және не үйренгілері келе-
тінін стикерлерге жазып, бүгінгі 
сабаққа рефлексия жүргізіп шығады. 
Бағалау 
2 мин 
Сабақ кезінде белсенді қатысып отырған, тапсырмаларға дұрыс жауап 
берген оқушыларға қызыл, жасыл, сары түсті смайликтер беріліп 
отыырады, сабақ соңында жиналған смайликтер аттары жазылған 
плакатқа ілініп, жиынтық бағаланады. 

жүктеу/скачать 3,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: