Әдістемесі тұрдалиева Г. Ж. Тұрдалиева бастауыш
Мысал-аллегориялық шығарма
жүктеу/скачать 14,09 Mb. Pdf көрінісі
|
қазақ тілін оқыту әдіст
- Бұл бет үшін навигация:
- Бастауыш сыныптарда шешендік сөздерді оқыту
| 1. Мысал-аллегориялық шығарма.
2. Мысал өленді оқыту тарихынан түсінік бер. 3. Мысал оқытудың ерекшеліктерін анықта. 4. Мысалды мөнерлеп оқу жолдарын көрсет. 5. 1-4 сыныптардағы мысалдарды топтастыр. 6. Мысалдарды оқытудың төрбиелік маңызы. Бастауыш сыныптарда шешендік сөздерді оқыту Ш ешендік сөздер 1-4 сынынтың оқулығына да енгі- зілген. Ш ешендік өнерге оқушыларды баулу бағытында би-шешендердің қысқаш а өмірбаяндары мен ел аузында қалған өсиет сөздері берілген. Ш ешендік өнер тарихы халы қ арасында ауыз әдебиеті үлгісінде дамып келген болса, бүл күнде мектеп бағдарламасына арнайы енгі- зіліп, оқушылардың жас ерекшелігіне, білім деңгейіне сөйкес ш еш ен дік сөздер оқу лы қ беттерінен көрініс тапқан. Ш ешендік сөздер сынып ж оғары лаған сайын күрделеніп, көлемі үлғая түскен. Мысалы: 1-сыныптың ана тілі оқулығы интегративті оқулық болғандықтан, қ азақ тіліне байланысты "Қ анш а? Неше? Н еш інш і? сүрақтары на ж ауап беретін сөздер" деген тақы ры пқа Н.Оразалиннің "Үш би" өлеңі берілген. Осы сабақтың барысында мақал-мәтел шешендік өнердің қайнар көзі болғандықтан, сан есімдерді қайталау ж үм ы стары на мынадай үсынбалар қолдануға болады: 1. Ж еті атасын білген ү л , Ж еті ж үрттың қамын ж ер. 2. Батыр бір өледі, қорқақ мың өледі. 3. Ж аңбыр бір жауса, терек екі жауады. 4. Е кі айнасы бар, екі найзасы бар. Сыртылдаған түяғы бар, бір желпуіш сияғы бар. 5. Еңбек - адамның екінш і анасы. 112 2-сынып оңулығында шешендік сөздер, жүмбақ, жа- ңылтпаш, мақал-мөтел, аңыз, ертегілермен үжымдас- тырылып берілген. Төле бидің "Ана арқасы мамықтай", "Ж ақ сы ж ігітб аігісі", "Кедейлік неден?", "Қазыбектің Төле бимен кездесуі", Әйтеке бидің "Ж ігіттің ж ақсысы” сияқты шешендік сөздері осы 2-сыныптың оқулыгында берілген. Әйтеке бидің "Бай болсаң, халқыңа пайдаң тисін, ба- тыр болсаң, жауыңа найзаң тисін". Қазыбек бидің "Не қымбат?” өлеңі оқушыларға жаттыгу жүмысын орын- дауға беріл ген. 3-сыныптың оқулығында шешендік сөздер "Сарқыл- мас қазына" деп аталатын үлкен бөлімге енгізілген. Бүл ж олы ш еш ендік сөздер қ азақ халқы ны ң үмытылмас асыл мүрасы айтыс және аңыз өңгімелерімен байланыс- тырылып берілген. Бүл сыныпта шешендік сөздер саз пәнімен пөнаралық байланыс жасайды. "Абылай хан", "Төле бидің төрелігі", "Қазыбектің шешендік сөздері”, "Бала Әйтекенің билігі", "Әнет баба" - деп аталатын ел аузынан алынған мазмүнды мәтіндер мақал-мөтелдер- мен жалғастырылып берілген. 3-сыныптың ана тілі оқулығы шешендік сөздермен аяқталған болса, 4-сыныпта "Арнайы бүлақ - асыл сөз” деген тақы ры п төл оқулы қты ң беташары болып түр. 4-сыныпта шешендік сөздер кең ауқымды, күрделі түр- де берілген. Олар 1-3 сыныптағы шешендік сөздерді то- лық қайталап өтеді. Бастауыш сынып оқулықтарындағы шешендік сөздер 4-сыныптың бірінші тоқсанында қоры- тындыл анад ы . Сонымен қатар, бірінші сынып оқулығына енген мы- на ертегілерден шешендік сөз үлгілерін анық байқауға болады. "Ақымақ қасқыр" ертегісіндегі еш кінің тап- қырлығы. "Менің билейтін өнерім бар еді" - деп өзінің қулы ғы н асы ры п, сөз тап қы ш ты ғы н ы ң арқасы н да қасқырдың улы тырнағынан аман қалады. Немесе ел аузынан алынған "Зеректік" өңгімесіндегі жолаушы- лардың сөз тапқырлығы, сол сияқты Ыбырай Алтын- сариннің "Әке мен бала” өңгімесіндегі "Аз жүмысты қиынсынсаң, көп жүмысқа тап боларсың, азға қанағат жүктеу/скачать 14,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|