Әдістемесі тұрдалиева Г. Ж. Тұрдалиева бастауыш


  Мысал-аллегориялық  шығарма



Pdf көрінісі
бет126/148
Дата16.05.2022
өлшемі14,09 Mb.
#34678
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   148
Байланысты:
қазақ тілін оқыту әдіст

1.  Мысал-аллегориялық  шығарма.
2.  Мысал  өленді оқыту тарихынан түсінік бер.
3.  Мысал  оқытудың ерекшеліктерін  анықта.
4.  Мысалды  мөнерлеп оқу жолдарын көрсет.
5.  1-4  сыныптардағы  мысалдарды  топтастыр.
6.  Мысалдарды оқытудың төрбиелік  маңызы.
Бастауыш сыныптарда шешендік сөздерді 
оқыту
Ш ешендік сөздер  1-4 сынынтың оқулығына да енгі- 
зілген. Ш ешендік өнерге оқушыларды баулу бағытында 
би-шешендердің қысқаш а өмірбаяндары мен ел аузында 
қалған  өсиет  сөздері  берілген.  Ш ешендік  өнер  тарихы 
халы қ  арасында ауыз  әдебиеті  үлгісінде дамып  келген 
болса,  бүл  күнде  мектеп  бағдарламасына  арнайы  енгі- 
зіліп, оқушылардың жас ерекшелігіне, білім деңгейіне 
сөйкес  ш еш ен дік  сөздер  оқу лы қ  беттерінен  көрініс 
тапқан.  Ш ешендік  сөздер  сынып  ж оғары лаған  сайын 
күрделеніп, көлемі үлғая түскен. Мысалы:  1-сыныптың 
ана тілі  оқулығы  интегративті  оқулық  болғандықтан, 
қ азақ   тіліне  байланысты  "Қ анш а?  Неше?  Н еш інш і? 
сүрақтары на  ж ауап  беретін  сөздер"  деген  тақы ры пқа
Н.Оразалиннің  "Үш  би"  өлеңі берілген.  Осы  сабақтың 
барысында мақал-мәтел шешендік өнердің қайнар көзі 
болғандықтан,  сан  есімдерді  қайталау  ж үм ы стары на 
мынадай үсынбалар қолдануға болады:
1.  Ж еті атасын білген ү л , Ж еті ж үрттың қамын ж ер.
2.  Батыр бір өледі, қорқақ мың өледі.
3.  Ж аңбыр бір жауса, терек екі жауады.
4.  Е кі  айнасы  бар,  екі  найзасы   бар.  Сыртылдаған 
түяғы бар, бір желпуіш  сияғы бар.
5.  Еңбек -  адамның екінш і анасы.
112


2-сынып оңулығында шешендік сөздер, жүмбақ, жа- 
ңылтпаш,  мақал-мөтел,  аңыз,  ертегілермен үжымдас- 
тырылып берілген. Төле бидің "Ана арқасы мамықтай", 
"Ж ақ сы ж ігітб аігісі", "Кедейлік неден?", "Қазыбектің 
Төле бимен кездесуі", Әйтеке бидің "Ж ігіттің ж ақсысы” 
сияқты шешендік сөздері осы 2-сыныптың оқулыгында 
берілген.
Әйтеке бидің "Бай болсаң, халқыңа пайдаң тисін, ба- 
тыр болсаң, жауыңа найзаң тисін".  Қазыбек бидің  "Не 
қымбат?”  өлеңі  оқушыларға жаттыгу  жүмысын  орын- 
дауға беріл ген.
3-сыныптың оқулығында шешендік сөздер "Сарқыл- 
мас қазына" деп аталатын үлкен бөлімге енгізілген. Бүл 
ж олы   ш еш ендік  сөздер  қ азақ   халқы ны ң  үмытылмас 
асыл мүрасы айтыс және аңыз өңгімелерімен байланыс- 
тырылып  берілген.  Бүл  сыныпта  шешендік  сөздер  саз 
пәнімен пөнаралық байланыс жасайды.  "Абылай хан", 
"Төле бидің төрелігі",  "Қазыбектің шешендік сөздері”, 
"Бала Әйтекенің билігі",  "Әнет баба" -  деп аталатын ел 
аузынан  алынған  мазмүнды  мәтіндер  мақал-мөтелдер- 
мен жалғастырылып берілген.
3-сыныптың  ана  тілі  оқулығы  шешендік  сөздермен 
аяқталған болса, 4-сыныпта "Арнайы бүлақ -  асыл сөз” 
деген  тақы ры п  төл  оқулы қты ң  беташары  болып  түр.
4-сыныпта шешендік сөздер кең ауқымды, күрделі түр- 
де берілген. Олар 1-3 сыныптағы шешендік сөздерді то- 
лық қайталап өтеді. Бастауыш сынып оқулықтарындағы 
шешендік сөздер 4-сыныптың бірінші тоқсанында қоры- 
тындыл анад ы .
Сонымен қатар, бірінші сынып оқулығына енген мы- 
на ертегілерден шешендік сөз үлгілерін анық байқауға 
болады.  "Ақымақ  қасқыр"  ертегісіндегі  еш кінің  тап- 
қырлығы.  "Менің билейтін өнерім бар еді"  -  деп өзінің 
қулы ғы н  асы ры п,  сөз  тап қы ш ты ғы н ы ң   арқасы н да 
қасқырдың  улы  тырнағынан  аман  қалады.  Немесе  ел 
аузынан  алынған  "Зеректік"  өңгімесіндегі  жолаушы- 
лардың  сөз  тапқырлығы,  сол  сияқты  Ыбырай Алтын- 
сариннің  "Әке  мен  бала”  өңгімесіндегі  "Аз  жүмысты 
қиынсынсаң,  көп жүмысқа тап боларсың, азға қанағат


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   148




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет