Әдістемесі тұрдалиева Г. Ж. Тұрдалиева бастауыш

IV  Т А РА У
Ж А З У  Ж ӘНЕ ТІЛ ДАМ Ы ТУ ӘДІСТЕМЕСІ
1-тақырып. Грамматика мен жазу сабақтарының
түрлері
Білім мен дағды беруде іске асырылатын оқу жүмы- 
сының ең негізгі  түрі -  сабақ болып есептеледі.
Оқушылардың оқуға қызығушылығын  арттыру мен 
ш ығармаш ылық қабілетін қалыптастыратын сабақ түр- 
лері  негізінен  мыналар:  біріккен  сабақ,  ж аң а  сабақ, 
қайталау,  бекіту,  ж атты ғу,  оқуш ылардың  білімі  мен 
дағдысын есепке алу сабағы, ж азу сабақтарын талдау са- 
бағы, саяхат, диспут, бөйге, ойын, т.б. сабақтар.
Б іріккен   сабақта  үй  тапсырмасын  тексеру,  бүрын 
өтілген материалды қайталау, ж аңа сабақтың тақырыбы 
мен мақсатын айқындау, түрлі жаттығу жүмыстары, өз 
бетімен  орындайтын  жүмыстар,  үйге  тапсырма  беру, 
сабақты қорыту, т.б. жүмыс түрлері орындалады.
Біріккен сабаққа қойылатын талаптар:
1)  сабақтың әр бөлігі жымдасып, жүйелі бір түтас са- 
бақ болып өтуі қажет;
2)  оқушы  сабақтың  тақырыбы  мен  мақсатын  аны қ 
түсінуі қажет;
3)  сабаққа қаж етті материалдарды алдын ала іріктеп 
алып, толық дайындалған жөн;
4)  сабақтың жоспары жасалуға тиіс.
Сонымен қатар мынадай дидактикалық талаптар да 
қойылады:
1.  Ж аң а  материал  өткен  материалмен  байланысты 
жөне оған негізделіп келуі шарт.
2.  Төрбиелік мәні күшті мысалдарды іріктеп қолдану 
қаж ет.
230

3.  Жаттығудың түрлері, формасы мейлінше түрленіп 
отырылуға тиіс;  (грамматикалық  тапсырмалар,  жазба 
жүмыстары,  көшіру,  сөйлем  қүрастыру,  мазмүндама,
шығарма).
4.  Қайталауды сабақ сайын үйымдастыру, оқу жылы- 
ның басында, бөлім сайын, тоңсан аяғында.
5.  Сабақтың өр минутын үнемдеп пайдалану. Ол үшін 
алдын ала жүйелі жоспар жасау, оқу ңүралдарды дайын-
дау.
6. Мүғалімнің түсіндірмесі анық, қысқа, нақты, тар-
тымды  болуыкерек.
7. Грамматика мен жазу сабаңтарында тіл дамыту жү-
мысы іске асырылып отыру керек.
8. Қазаң тілі сабаңтарында  кесте, схема, дидактика-
лың  материал,  суреттер,  заттар,  техникалық-ақпарат-
тық қүралдарды пайдалану.
9.  Оқушылардың жас ерекшеліктері мен жеке ерек-
шеліктерін  ескеру;
Сабақ бірде өткен материалды жаңа материалмен бай-
ланыстырудан  басталса,  бірде ж аңа материалды түсін-
діруден  не  ж атты ғу  жүмыстарынан  басталады.  Оқу-
шылар  сабаң  бойы  орындаған  істердің  негізінде  баға-
ланады. Сабаң барысында байқау, түсіндіру, өңгіме, жат-
тығу,  кітапты  пайдалану,  грамматикалық  талдау,  т.б.
өдіс-тәсілдерді  паидаланамы з.  Бүларды ң  барлығын
бірден  пайдалану мүмкін емес,  тиімді деп табылғанда-
рын ғана алуымыз қажет.
Сабақта үй тапсырмасын тексеру бөлігінде оқушылар
тапсырманы қалай орындағандарын, не білгендерін ай 
тады жөне сыныпта істеген  жүмыстарының нәтижесін 
береді.  Жаттығуларды талдап, қателерін түзетеді.
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын түсіндіруде  мүға- 
лім  тақырыпты  тақтаға  ж азады  жөне  оқушылардың 
дөптерлеріне жаздырады. Мысалы, тақырып:  Бір буын 
ды  жөне көп  буынды сөздерді  буынға бөлу  .  Мақсаты: 
бір буынды жөне көп буынды сөздерді буынға бөлу сөз-
дерін ажырата білуге үйрету.
231

Ж аң а  материалды  түсіндіру  барысында  оқуш ы лар 
мүғалімнің көмегімен тақтаға немесе плакатқа жазыл-
ған  сөилемдерді,  сөздерді оқиды,  олардың  арасындағы 
байланыстарды  анықтайды.  Ж аңа  материалды  бекіту 
бөлімі де түрлі жолдармен үйымдастырылады,  оқушы- 
ларға  жаттығулар  орындату,  ж атқа ж азу  жүмыстары, 
топшамалар арқылы ж үргізілуі мүмкін.
Ү й тапсырмасын оқу шы л ар дөптерлеріне жазып алу ы 
тиіс.
Сабақтың әр бөлімі әр түрлі дәрежеде үйымдастыры- 
лады. Мысалы:
Үй тапсырмасын мүғалім толық және іш інара тексе- 
руі мүмкін.
Егер оқушылар үйге берілген жаттығуды түгел оқып, 
қалай орындағанына түсінік беріп  ш ықса -  толық тек- 
серу,  ал  кейбір  маңызды  сөздерді,  немесе  сөйлемдерді 
ғана  іріктеп  оқытып,  талдатса іш інара  тексеру  жүзеге 
асады. Сонымен қатар тексеру жалпы және ж еке де бо- 
лады. Алғашқысында оқушылардан түгел сүралып, же- 
ке тексеруде оқушы мүғалімге дәптерін тапсырады.
Ж аңа материал мүғалімнің түсіндіруі арқылы да, әң- 
гіме өдісі арқылы да өткізіле береді.  Бастауыш  мектеп 
жасындағы балалар үшін өсіресе өңгіме өдісі тиімдірек, 
әңгіме барысында сүрақ-жауап қолданылады. Қойылған 
сүрақтарға қарай балаларға  кітаптағы ережені оқымас 
бүрын қорытынды шығарту көзделеді.
Үйге берілетін тапсырмаларда балалардың белсенді- 
лігін, өз діктерінен орындай алу қабіл етін жетілдіру мақ- 
саты көзделуге тиіс.
Мүғалімнің қабілеттілігі мен шеберлігіне байланысты 
байланысты сабақтың әр бөлімі  немесе  кезеңі  әр түрлі 
үйымдастырылады.
Ж оғарыда  көрсетілген  бөлімнің  барлығы  бірдей  бір 
сабақта міндетті түрде іске асырыла берілмеуі де мүмкін. 
Кейбір  сабақтарда  ж аң а  материалдар  түсіндірілмесе, 
кейбіреуінде үй тапсырмасы тексерілмеуі де мүмкін.
Сирек болғанымен, кейде түгелдей ж аңа материалды 
түсіндіруге арналатын жағдайлар да кездеседі. Мүндай 
сабақ ж аңа материалды түсіндіру сабағы болады.
232

Сабақтың бүл түрінде мүғалімнің назары материалды 
оқушылар санаеына жеткізуге арналады да,  уақыттың 
дені осыған жүмсалады. Ж аңа материалды өткен мате- 
риалмен байланыстырып сабақтың басында, жалпылай 
қойылған сүраударға  жауап алу арқылы немесе кіріспе 
өңгіме арқылы немесе жаңа материалды түсіндіру про- 
цесінде өткен  материалдармен салыстыру арқылы іске 
асырылады. Өткен мен жаңа материалды байланыстыру 
арқылы мүғалім оқушылардың ықыласы мен ынтасын 
оятып,  ж аңа  материалды  меңгертуге  дайындық  жа- 
сайды.
Ж аңа материал оқушылардың санасына байқау,  тү- 
сіндіру, грамматикалық талдау, кітапты пайдалану, өң- 
гіме өдістері арқылы жеткізіледі. Бүл әдістердің қашан 
қолданылатыны материалдың көлеміне, сабақтың мақ-
сатына байланысты.
Ж аңа материалды түсіндіру сабағында оны бекітуге 
арнайы  уақыт  бөлінбейді.  Материалды  оқушылардың 
қаншалықты түсінгенін байқау үшін, сыныпқа сүраулар 
қоюға  немесе  бір-екі  сөйлемді  талдатуға  болады.  Үйге 
берілетін  тапсырма  шағын,  творчестволық  сипатта бо- 
луы керек.
Ж аңа материалды түсіндіру  сабағы белгілі бір тақы- 
рып  бойынша  оқушыларды  бөлшектемей,  түтас  білім
беру керек болған жағдайда өткізіледі.
Оқушылардың  білімін  бекіту  сабағында жаңа білім 
берілмейді, оқушылардың алдыңғы сабақта алған білі- 
мін жетілдіру мен дағдысын қал ыптастыра түсу мақсаты 
көзделеді.  Сондықтан  мүндай  сабақтарда  түрлі-түрлі 
жаттығулар жүргізіледі, арнаулы талдаулар жасалады; 
өткен материалдардан түсінбей қалған жерлерді пысық- 
тайд ы .
Кейбір жағдайларда,  әсіресе белгілі бір үлкен тақы- 
рыпты  аяқтаған  кездерде  оқушылардың  өтілген  мате- 
риалдардан алған білімі мен дағдысьга есепке алу сабағы 
жүргізіледі.  Бүл  сабақтар,  бір  жағынан,  өтілген  мате- 
риалды қайталау, қорытындылау мақсатында үйымдас- 
тьфылады.  Мүнда оқушылардың алған білімі  мен дағ-
233

дысы ауызша да, жазбаш а да тексеріледі. Балалар түрлі 
жаттығулар орындайды, мөтіннен қажетті объектіні та- 
бады, мысалдар келтіреді, талдау жасайды, диктант, маз- 
мүндама, шығармалар жазады. Оқушылар ж азу жүмыс- 
тарында кететін қателерді болдырмау мақсатында кейбір 
жағдайларда сабақ түгелдей ж азу жүмыстарын талдауға 
арналады.
Сабақтың тақырыбы: Сын есімді қайталау. 
Сабақтың білімдік мақсаты:
а) Абай өлеңдері арқылы сын есімнің оқушы тіліндегі
қолданыс аясын кеңейту.
ө)  Оқушының  сөздік  қорын  молайтып,  шешен  сөй-
леуге үйрету.
б) Сын есімді сөз ішінен ажырата білуге үйрету.
Сабақтың тәрбиелік мақсаты: 
а) Абай тағылымына баулу.
ө)  Оқушыны  өнерді  түсіне  білуге,  сүлулықты  сезіне
білуге төрбиелеу.
Сабақтың дамытуш ылық мақсаты:
а)  Өленнің қыр-сырын меңгеріп, өлеңмен ж азылған
шығарманы түсіне білуге үйрету.
ә) Жекелеген оқушылардың дара қабілеттерін үш тау.
б) Ш ығармаш ылыққа, көркем сөз өнеріне баулу. 
Сабақтың түрі: Білім мен дағдыны бекіту сабағы. 
Сабақтың әдісі:  Поэзия сабағы.
Сабақтың көрнекілігі:
Абайдың портреті. Үстел үстіндегі орналастырылған 
жадыраған ж аз көрінісі.
П әнаралы қ байланыс.
Ана тілі, өн-күй, табиғаттану.
1. 
"Қ азақ  тілі  — ардағым"  әнін  хормен  орындаудан 
басталады.
Қ азақ тілі -  өз тілім, ана тілім,
Абай, Мүхтар сөйлеген -  дана тілім. 
Қастерлейді үл-қызың мөңгі сені, 
Қуанышым, баңытым, дара тілім.
Сен арқылы биікпен теңесемін.
234

\ 
Өлең жазып, ой толғап өз тілімде,
Шыңға ңадам басамын, мен өсемін.
Ән  оңушылардың ңазаң  тілі пәніне сүйіспеншілігін 
арттырады.
Үй тапсырмасьгаың орындалуын тексеру:  көк,  әдеп- 
ті,  өнерлі,  ңаңбаңтай,  жаңсы  сын  есім  сөздерін  ңатыс- 
тырып, жазған сөйлемдері оңылып, талданады.
Білімі мен дағдыны бекіту.
Сабаңтың  келесі  кезеңінде  оңушыларды  қатыстыра 
жүргізген мүғалім әңгімесі:
-   Балалар,  сын  есімнің  көптеген  түрін  есте  сақтап, 
жасалу жолдарын меңгерген екенсіздер.
Айналадағы өсемдікті, табнғат көріністерін, жыл мез- 
гілдерін өлең жолдарымен өрнектеп,  көркем сөзбен су- 
реттеген біздің аңындарымыздың өлеңдерінде сын есім- 
дер көптеп кездеседі. Әсіресе қазақтың үлы аңыны Абай 
өлеңдері сын есім сөздеріне түнып түр десек, артық емес. 
Бүгінгі сабақ барысында Абай шығармаларымен жүмыс 
жасап, сын есім туралы білімімізді кеңейтеміз.
-  Абай кім?
-  Ңазақтың үлы ақыны.
-  Қандай өлеңдерін оқыдыңыздар?
-  "Күз".
-  "Ңыс”.
к  "Ж азғытүры".
-  "Ж аз".
-  "Ғылым таппай мақтанба".
-  Абай қай жерде дүниеге келген.
-  Абай Семей облысында дүниеге келген?
Абай аталарын 1844 жылы Семей облысында дүниеге 
келген.
Бүгін сабақта Абайдың  2,  3-сыныпта оқып  үйренген 
өлеңцерін еске түсіріп, жаңа өлеңдерімен танысамыз. Абай 
өлеңдеріндегі сын есім сөздерін анықтаймыз. Абай жылдың
4  мезгіліне  арнап  өлең  жазған.  4  маусымдағы  табиғат 
ерекшелігін өлеңмен суреттеген.
235

-  Абайдың "Күз"  атты өлеңін кім еске түсіреді?
(Бір оқушы ж атқа айтады).
Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан,
Күз болын, дымқыл түман жерді басқан. 
Білмеймін тоңғаны ма, тойғаны ма. 
Ж ы лқы  ойнап, бие қаш қан, тай ж ары сқан.
-  Осы өлеңдегі сын есімдерді атайықш ы.
-  Суық, сүр, дымқыл.
-  ЕндіАбай атаның "Қыс"атты өлеңін ж атқа жазамыз. 
Бүл өлеңнің ең алдымен қалай ж азылатынын еске түсі*
и   •
реш к.
— Өлеңнің өр жолы бас әріппен, ж аңа жолдан бастап
жазылады
алғаш қы
ң а  жазылады).
А қ киімді денелі, ақ саңалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы-ақ қырау, түсі суық, 
Басқан жері сықырлап келіп қалды. 
іер анықталып, ауызш а сүрақ қойыл;
ы өлеңде аңын 
салып, кы сқа
сетеді.  Енді  бір  сәт  қысты  үмыты п,  Ж айдарлы   жа;
көрінісіне назар аударайықш ы.
Оқушыларды ш ығармаш ы лы қ ж үмы сқа дайындау.
Көкорай шалғын бөйшешекке оранған даланы көріп
отырсыңдар.  Осы  көріністен  өздеріңді тағы  қандай ңү-
былыстар қызыңтырады?
Оқушылар жауабы:
-  Алыстан сылдырап аққан өзен көрінеді. Өзен бойын
ж ағалаи аппақ киіз үилер тігілген.
— Өзенде аңқу, қаз ж үзіп жүр.
—
 Б иік ш алғын арасында ж ы лқы лар ж айы лы п ж үр.
— Балалар,  ш алғы н  арасында  ж ы лқы лар  жайылыі
жүр
Балалар, алдарыңдағы қүрастырмалы
бойынша сендер ж аз көрінісін тамаш а суреттедіңдер.
236

Енді ж аз көрінісін аңын Абай қалай суреттеген екен, 
тыңдап көрелік.  "Ж айдарлы ж аз” көрінісінің жанында
2  оқушы  кітаптан Абайдын  ”Ж аз”өлеңін мәнерлеп  то- 
лық оқыды. Оқушылар өлеңді мұқият тыңдап, сын есімі
бар өлең жолдарыя тақтаға жазады.
Қыз-келіншек үй тігер,
Ақ білегін сыбанып.
Енді Абай өлеңдерінен алған әсерлерің бойынша жаз 
көрінісіне сын есімі бар сөйлемдер ойлап жазыңдар. 
Оқушылардың құрастырған сөйлемдерінен үзінді:
1.  Өзенде жүзген аққу,  қаз,  гүлге қонған өсем көбе- 
лектер -  жазғы жайлауға ерекше көрік береді.
2.  Алыстан алты қанат ақ боз үйлер көз тартады.
3.  Ж аз  м езгілі  адамның  көңілін  көтеріп,  көп  қуа-
ныш қа бөлейді.
4.  Ж аздаж асы л жайлауда демалған үнайды.
5.  Абай ауылына жазда қонақтар көп келетін, қызық-
ты әңгімелер айты л атын.
-  Иө, Абай ауылына жазда қонақтар көп келетін. Абай
жолдастарын жанына алып, ән тыңдауды, өңгімелесуді 
жақсы  көретін.
Қүлақтан кіріп бойды алар,
Өсем өн мен төтті күй.
Көңілге түрлі ой салар,
Өнді сүйсен,  менше сүй, 
деп ақын жырлағандай, ендігі кезекті өнге берейік. 
Оқушылар Абайдың  Ж елсіз түнде жарық ай  өлеңін
өнімен орындап, сергіту сөтін өткізді.
Ж елсіз түн де ж арық ай ,
Сөулесі суда дірілдеп,
Ауылдың жаны -  терең сай,
Тасыған өзен күрілдеп.
Қалың ағаш жапырағы,
Сыбырласып өзді-өзі.
Көрінбей жердің топырағы.
Құлпырған жердің жер жүзі.
Өлеңдегі сын есімдердін мағынасына қарай қай топқа 
жататыны  ауызша  анықталып,  осы  өлеңдегі  сын  есім-
237

дерге  қарсы  мағыналас  сын  есімдер  ойлап  табу  тапсы- 
рыл ды .
Оқушылар мынадай сын есімдер ойлап тапты:
Ж елсіз -  желді.
Ж ары қ -  қараңғы.
Терең -  саяз.
Қ алы ң -  жүңа.
Енді Абайдың  "Қансонарда бүркітш і  шығады  аңға" 
өлеңімен  танысамыз.  Бүл  өлең  мазмүнында  қазақты ң 
б үркітпен аң аул ау кәсібі турал ы айты л ады .
(Өлеңді мүғалім өзі мөнерлеп оқып, мазмүнын түсін- 
діреді).
Оқушылардың үлттық салт-дөстүрді үйрену дәптер- 
леріне мына сөздер ж азы лы п,  мағынасы түсіндірілді:
Қансонар -  ж аңа ж ауған қар үстіндегі аңның ізі.
Қүсбегілік аңш ы лы қ -  қазаң халқы ны ң көсібі.
Осы өлеңнен зат есіммен байланысты сын есімді, ягни 
сөз тіркесін ж азу тапсырылады.
Кітаппен жүмыс ж асай отырып, оқуш ылардың жаз- 
ған сөз тіркесі мыналар: ж ақсы  ат, тату жолдас, ықш ам 
киім, қар -  аппақ, түлкі -  қы зы л, бүркіт -  қара.
Абайдың ” Аттың сыны" өлеңін мүғалім өзі мөнерлеп 
оқып, үнтаспаға тыңдатады. Оқушылар тыңдай отырып, 
сын есім сөздерді есте сақтап, теріп ж азады: омыраулы, 
ш ығыңқы,  салпы,  майда,  үзы н,  ж уан,  тақы р,  жүмып, 
ж алпақ, кең, тар.
Балалар, енді назарымызды тақтаға аударайық.
Абайдың мына даналық сөздерін  ж аттап  алып,  дөп- 
терлерімізге ж азайы қ, есте сақтаңдар.
Үш-ақ нөрсе адамның қасиеті: ыстық қайрат, нүрлы 
ақ ы л ,  ж ы лы   ж ү р ек .  Е н дігі  к езек ті  ойы нға  берейік. 
Ойынныңаты:  "М ақал қуаласпақ".
Балалар мен  мақалды бастаймын,  сендер жалғасты- 
расыңдар.
Мүғалім: Досына достық -  қары з іс.
Оқушы: Дүш панына өділ бол.
Мүғалім: Әсемпаз болма өрнеге.
Оқушы: Өнерпаз болсан, өрқалан.
238

Мүяалім: Еңбек етсең ерінбей.
Оқушы: Тояды қарның тіленбей.
Мүғалім: Білімдіден ш ыққан сөз.
Оқушы: Талаптыға болсын кез.
Үйге тапсырма:
Оқушыларды  Қабілетіне  қарай  үш  топқа  алдын  ала 
бөліп, үйге мынадай тапсырмалар беріледі:
1-топ. Ж аз көрінісі бойынша "Жайдарлы жаз" тақы- 
рыбына шығарма ж азу.
2-топ. а) "Ж айдарлы ж аз" тақырыбына  сурет салу.
ө) "Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы" атты өлең-
дегі сын есімдерге қарсы мағыналас сөз ойлау.
3-топ.  "Болмасаң  да  үқсап  бақ"  деп  Абай  ата  айт- 
қандай,  "Ж аз"  тақырыбында өлең шумақтарын  қүрас-
тыру.
Қорытынды:
Сабақты бекіту кезінде, сабақ барысында Абай өлең- 
дерінен үйренген сын есім сөздер жинақталып, оқушы- 
лар осы сөздерге сөйлем ойлайды. Сын есімді пысықтау 
мақсатында ойлы тапсырмалар беріліп, оқушылар жауа- 
бы  сараланды.  Қорытынды  кезінде  Абайдың  артында 
қалдырған  мүрасы,  ғасырдан-ғасырға жалғасып,  үмы- 
тылмайтын — оқушылар үшін үлағатты тағылым-төрбие 
екенін  айтып кету.
Сцрацтар мен тапсырмалар:
1. Сабақтың қандай түрлері болады?
2. Олардың өр түрін сипаттап түсіндіріңдер.
3. Біріккен сабақ дегеніміз не?
4. Әр сабақтың түріне жоспар жасаңдар.
5. Сабаққа қандай дидактикалық тал аптар қойыл ад ы?
6.  Осы талаптарды басшылыққа алып,  грамматика- 
дан  белгілі  тақырып  бойынша  бір  сабаққа  талдау  жа-
саңдар.
7.  Өздерің  қатысқан  сабақтарда  оқушыларға өз бе- 
тімен орындайтын қандай жүмыс түрлерін үсынар едің-
дер?
239

2-тақырып.  Бастауыш сыныптары диктант,
оның түрлері
Д иктантты   есту  ф акторы на  негізделген  ж атты гу  
жүмыстарының бірі деп  атау керек. Бастауыш   сынып- 
тарда диктанттың есту, түсіндірмелі, терме, еркін, баңы- 
лау, өздік жөне ш ыгармаш ы лы қ тәрізді түрлері қолда- 
нылады. Ал жаздырылатын материалдың  сипатына қа- 
рай  1-сыныпта әріп диктанты, буын диктанты, сөз дик- 
танты  дейтін  түрлер  де  пайдаланылады.  Бүл  балалар- 
дың әріп жазуды қалай үйреніп келе ж атқаны н белгілі 
буындардың қүрамында неше әріп, қай өріптер бар еке- 
нін, буын жасап түрган не әріп екенін, қалай түсінетін- 
дігін байқау үш ін, кемш іліктерін қолма-қол түзетіп, дү- 
рыс бағыт беру үш ін жүргізіледі. Сонымен, бүл диктант- 
тардың оқуш ылар білімін байқау, бақылау, үйрету мәні
бар.
Диктантқа қажетті қагидалар
М әтінді  таңдағанда,  м ы надай  қағи даларға  сүйену
керек: 
ЦЙ 
• 
^
1.  Диктант тексі мазмүны ж ағы нан оқуш ы ларға тү-
сінікті, тәрбиелік мәні бар ж әне әдеби тілдің талаптары-
на сай болуы керек. 
і  ; 
'  А  '
2. Екінш і, бақылау диктанты әр түрлі жанрдағы шы- 
ғармалар үзінділерінен қүрастырылуы қ аж ет. Егер бел- 
гілеген мәтін үзіндісінде сөз саны мөлшерден аз болса, 
онда мәтінге мөлшерге сәйкестендіріп бірнеше қосымша
сөйлемдер қосуға болады.
Т оқсандар
I тоқсан
II тоқсан
III токсан
IV тоқсан
2-сынып
20 -  25 сөз
25 -  30 сөз
30 -  35 сөз
3 5 - 4 0  сөз
3-сынып
40 - 50 сөз
45 -  50 сөз
50 -  55 сөз
55 -  60 сөз
4-сынып
60 -  65 сөз
65 -  70 сөз
70 -  75 сөз
75- 80 сөз
240

3.  Диктант  мәтінінің  қүрамындағы  сөздердің  бөрі 
оқушыларға түсінікті болуы керек. Егер түсініксіз жөне 
сирек  қолданылатын  емілесі  қиын  сөздер  үшырасып 
қалса, ондай сөздер түсіндіріліп, тақтаға жазылады.
4.  Диктант  мәтінінің  емле  қиындығы  орташа дәре- 
жеде болады. Мөтін қүрамындағы сөздер, сөз тіркестері, 
сөйлем қүрылыстары өтілген бағдарлама  материалына
сай сүрыпталады.
5.  Диктант  мәтінінде  өрбір  өтілген  ережеге  байла-
нысты кем дегенде 2-3 орфографиялық жөне тыныс бел- 
гілерінің объектілері болуға тиіс.
Ж азба жүмыстарының нормалары
СЫНЫП
Ж ұмыс түрлері
IV тоқсан
III тоқсан
II тоқсан
I токсан
Грамматикалык  тапсырма
диктанты______________ __
М әтінді көшіріп жазу
М азмұндама
Ш ығарма
(Сөздік диктанты)
Ж азба жүмысы бойынша бағалау нормалары
4-СЫ НЫ П
3-СЫНЫП
2-СЬШ ЫП
Қатесіз  1  әріп 
қатесі
каллиграфия
1-2 қате 
1  түзету
3 қате
1 түзету
4 кате
1 -2 түзету
1 -сынып
Қатесіз 
1  қате
Қатесіз
Қатесіз
1  қате
1  түзету
2 қате
Ітүзету
1  қате 
Ітүзету
2 қате
1  түзету
3 қате
1-2 түзету
2 қате
1 -2 түзету
3 қате,
2-3 түзету
4 қате
3-4 түзету

жүктеу/скачать 14,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: