- гические переживания, проклинание – очевидно, что все это происходит с помощью диалога. Bu çalışmamızda eski epik, lirik, tarihi ve kahramanlık destanlardaki diyalogların estetik görevi ve rolü ele alınmaktadır. Destanlarda asıl kahramanların doğmadan evvelki hikayeleri, sefere çıkması hikayeleri, kahramanlar arasındaki konuşmalar, kahraman destanlardaki kadın dialogları, duygusal davranışları, kıskanç, bahadır çatışmaları, psikolojik durumlar, atışmaları, karşılıklı konuşmalar etraflı verilmektedir. The role, significance, and artistic function of a dialogue in archaic, heroic, romanic, historical, and dastan epic are considered in this paper. It is obvious that the events occurred before the birth of a main character in epic, character’s conflicts, his conversations, girls’ words from the epic, feelings of love, envy, heroes’ arguments, improvisations, psychological feelings, damns are performed through the dialogue. Қазақ эпосының әр қилы жанрлық үлгілеріндегі диалогтың атқаратын
қызметінде елеулі айырмашылықтар бар екені анық.
“Халқымыздың эпикалық қазынасы шығу тегі мен генезисі, даму жолдары,
эволюциясы, өзіндік жанрлық белгілері мен қасиеттеріне орай төмендегідей
жіктеледі: 1) көне эпос; 2) қаһармандық эпос; 3) ғашықтық (романдық) эпос; 4)
тарихи эпос; 5) дастандық эпос” [1, 7 б.]. Осыларың ішінде батырларымыздың
ерліктерін, ел-жұрттың тыныштығы, тәуелсіздігі жолындағы күрестерін
бейнелейтіні – “көне эпос”, “қаһармандық эпос” және “тарихи эпос”. Бұл
жанрлық түрлер үлгілеріндегі диалогтың атқаратын қызметі, ерекшеліктері
негізінен ұқсас болғандықтан, оның үстіне қаһармандық эпос үлгілерінің саны
да аса мол екендігін ескере отырып, біз бұл тұрғыдағы пайымдауларымыз-
ды көбіне классикалық батырлық жырларға тоқталу арқылы ортаға салдық.
Сондай-ақ ғашықтық жырларлар туралы пікірлерімізді де кеңінен пайдаланамыз.
134
