Егемкулов нурлыбай аликулович
Модуль 2. Сойыс малдарының өнімдерін өңдеу технологясы
жүктеу/скачать 1,9 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ауыл шаруашылық малдары шикізатын өңдеу өнеркөсібі. Сойыс малдары ет өнімділігінің сипаттамасы.
- Ірі қара мал
| Модуль 2.
Сойыс малдарының өнімдерін өңдеу технологясы Дәріс №15. Тақырыбы: Ауыл шаруашылық малдарын шикізат ретінде өңдеу. Ауыл шаруашылық малдары шикізатын өңдеу өнеркөсібі. Сойыс малдары ет өнімділігінің сипаттамасы. Біздің еліміздегі қазіргі кездегі қойылатын талаптар. Ет өңдеу мекемесіне түскен барлық мал - сойыс малы деп аталады. Бұл малдың қатарына ең алдымен етті мал түқымдары, шаруашылықта пайдалануға жарамай қалған сақа малды бордақылап, кейін етке союға жіберген және басқа өнім бағытындағы малдарда жатады. Тағамдық етті негізінен ірі және ұсақ қара малды, шошқа, жылқы, солтүстік бұғы, түйе, үй қояны, тауық, үйрек, қаз, күрке тауықты сойғанда алады. Ет бағытындағы мал - ерекше етті болады. Етті мал тұқымдары ерте жетіледі және дене бітімі дөңгелектеу, сүйегі жеңілдеу, жоғары сапалы, майы орташалау (көбіне қабырға арасында) ет түзу қабілеті бар. Ертеден келе жатқан ірі қара малдың етті т9қымына: қалмақ малы мен қазақтың ақбас тұқымы жатады. ТМД елдерінде кең тараған шет елдерден әкелінген ет бағытындағы мал қатарына шортгорн, герефорд, санта -гертруда тұқымдары жатады. Қос өнімді (етті - сүтті) мал түқымдары да жақсы ет өнімімен қасиеттелінеді. Олар- симментал, бестужев, кострома тұқымдары. Ірі кара етінің негізі бөлігін сүт бағытындағы малдан алады, өйткені еліміздегі ірі қараның көптен-көбі сүт бағытындағы малдар. Тағы бір мысал келтіруге болады. Республикадағы ауыл халқының дербес шаруашылығында ыңғай сүт бағытындағы қара мал, ал одан жылына 26% дейін сиыр етін өндіреді. Сондықтан сүт өнімі төмен сиырды ет тұқымды бұқамен ұрықтандырып, ет өнімі жоғары будан төл алудың маңызы зор. Ірі қара мал. Елімізде өндірілетін барлық еттің шамамен 55% ірі қараны союдан алынатыны белгілі. Ет бағытындағы мал түқымдарының ет өнімі өте жоғары. Ет тұқымды малдың бас бітімі қысқа, енді, мойны жақсы жетіліп, біртіндеп барып денесімен қыйлысады, кеуде жағы жақсы дамыған және кеуденің асты жағы бөлініктеу көрінеді. Жамбасы енді, аяқтары қысқалау және жуан болып келеді. Олардың еті нәзік және дәмді болады. Жақсы бордақыланған ірі қара малдың сойыс шығымы 65 % жетеді. Ет бағытындағы тұқымдардың ішінде біздің. елде ең кең тарағаны қазақтың ақ бас малы, қалмық, абердин - ангус және герефорд малдары. Әртүрлі малдан жоғары өнім алу үшін, ол мал тұқымының қандай мақсатқа шығарылғанын білу өте қажет. Себебі ол малдан өнім алғанмен, өнімнің өзіндік құны өте жоғары, тағамдық және дәмдік қасиеті өте төмен, сақтауы қыйын болады. Сондықтан Қазақстанда кең тараған ірі қара мал, шошқа, қой, жылқы, құс тұқымдарының сипатта-масымен танысу жөне жақсы игеру мамандардың бірінші міндеті, әсіресе дербес шаруашылықтар, арендаторлар мен фермерлер үшін бұл өте маңызды мәселе. Қазақтың ақбас тұқымы. Негізгі жерлік қазақ малын герефорд түқымымен будандастыру жолымен шығарылған. Даланың құрғақ табиғатына жақсы бейімделген лсәне тез жетіледі. Сиырдың орташа тірі салмағы 500-600 кг, бұқалардікі 800-900 кг. Екі жастағы бұқашықтар салмағы 500-600 кг. жетеді. Ересек малдың сойыс шығымы 55-58%. Бордақылаудағы төлдің 16-18 айлық жасында тірі салмағы 360-490 кг, ал сойыс шығымы 56-59% жетеді, өгізшелер 18 айлық жасында 550 кг дейін барады, сойыс шығымы 62-63%. Еті нәзік, тәтті және бұлшық еттері маймен қабаттасқан. Негізінен Ақмола, Семей, Жезқазған аймақтарында көп тараған. Сурөт 1 - Қазақтың ақбас тұқымы Қалмық тұқымы. тұқым ет өнімінің сапасы жағынан, дүние жүзінің ең жақсы арнаулы ет түқымды малының арасында, бірінші орындардың біріне ие бола алады. Табиғи жайылымда өте тез, жақсы бордақыланады және семіру қабілеті де жоғары. Тауарлы паруашылықтарда ересек бұқалардың тірі салмағы 600-800 кг. сиыр -450-500 кг. Малдың қоңдылығына байланысты, сойыс шығымы 55-58%. Бордақылаудағы төлдің 16-18 айлық жасында тірі салмағы 360-480 кг. Ал сойыс шығымы 56-59% жетеді, өгізшелер 18 айлық жасында 550 кг жетеді, сойыс шығымы 62-63%, Еті жұпар иісті, нәзік және май қабаттасқан, дәмдік қасиеті өте жақсы, жоғары. жүктеу/скачать 1,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|