Əкем мен Анамның рухына, құрметіне бағыштадым!

28
29
* * *
Аққу кетті, шағала тұр жағада,
Құс қатары ерді бұл да қараға.
Аққу кетті кімге керек киесі,
«Бағаласаң, шағаланы бағала»
 
Кіммін дейді бəрі болмақ қарашы,
Қанып-ақ тұр табасы.
Жағадағы жан біткенге қажетсіз,
Аққу менен шағаланың арасы.
 
* * *
Күй шанақтың бөбешігі дір қағып,
Ғасырлар тұр киіп алған кіл қамыт.
Күй бастауы ноғайлының көшімен,
Бара жатыр ырғалып.
Өрнегіндей қалы басқұр, кілемнің,
Осы күйдің құнын кəне, білер кім.
Тиегің – сыр, ішегің – тіл, пернең – бал,
Қамыс құлақ шідерлім.
Домбырам-ай!..
Сөз бастаған ділмарым.
Сендік үнді сертке балап тыңдадым.
Қолын бұлғап шақырады мені де,
Көмейіңе тығылып ап жырларым.
КИЕЛІ ТҮС
(М. Мақатаев түсіме енген таң)
Жұмақ қой жаның кəусар сыңғырағын,
Сыңғыра, сырлы өзен, жыр бұлағым.
Поэзия-пырағым амансың ба,
Аққу мойын қайшылап тұр құлағын.
Мұқаң болып
Жаныма періште кеп,
Мұнар болып содан соң бұлдырадым.
Дүлдүлім-ай, пырағым, кермедегім,
Жыр оқып дүлдүліме бермек едім.
Жаныңның жайлауынан
Жұмақ көрдім,
Жүрегіңе салып ап тербеп едің.
Ізіңнен шырақ жаққан
Құлының ем,
Жан отыма жылыншы сенде менің!
Сергек едің, сенделген шерден едің,
Сенімім мол, серттескен ерге менің.
«Күпі киген қазақтың қара өлеңін»,
Қайта зерлеп, қастерлеп берген едің.
Сен күрсінсең
Дүние бірге жылар,
Табан ет жəне аппақ терден едің.
Жалынмын, жанған оттан арылмаспын,
Санамды сары жібек сағым бассын.
Бар əлем бауырыңа сыйып тұрған,
Сайраған сандуғашсың, қарылғашсың!
Ақ қарсың, ақ бас таусың,
Хан Тəңірі,
Дəл сендей жанартау боп жарылмас шың.

30
31
* * *
Күндерді қара, күндерді.
Түндерді қара, түндерді.
Аманат жанын кім берді,
Аллалап тағы кім келді.
Қарашы түріп іргеңді.
Сахардың таңы атты ма?
Қарасы түннің батты ма?
Біреуге соры жолдасы,
Біреуге мəңгі бақ мұра.
Несібе бұйрық тағдырын,
Тəңірден əркім тапты ма.
Шешімі солай Иеңнің,
Шерлене берме жақсы ма?
* * *
Гүл берейін, атқан таңға гүл бердім.
Жарқыраған іргем күн.
Менің жаным қауыз жарып бүрленіп,
Жырға айналып жүргенмін.
Сəулесін-ай,
Атқан таңның ақ мамық,
Жүрегіме нұры сіңді, бақ дарып.
Күн дидарын көз бен ішіп алған соң,
Ай қарады ажарыма сақтанып.
 
Күлкім менің,
Күнге айналған пəктігім,
Жарық күннен, жалғаншыдан тəтті кім?!
Өмір жайлы жыр жазамын тағы да,
Сəулелі таң сəтті күн.
 
* * *
Ерді көрдім,
Елге сүйеу жалын-ды,
Сонадайдан сұңқар көзге шалынды.
Па, шіркін-ай тусаң ту деп ел-халық,
Ақыл-естен жаңылды.
Таңдайын-ай!.. Туды екен қалай, кім!?
Ақ маңдайын күміс күнге балаймын.
Иесі ғой адам таныр жан болса,
Алтын тақты сарайдың.
* * *
Ақ сəулесі ай көзінен мөлтілдеп,
Түн үңілді өз қолыңмен өлтір деп.
Таңнан қашып тастап кетпек тағы деп,
Ай мен түнді жатты жалғыз көл тілдеп.
Ай қамалды бұлт ішіне кілттеніп,
Түн сейілді атар таңнан жіктеліп.
Шырын бұлттар шауып өткен тұсынан,
Кəрі айғыр-тау оянды тіктеліп.
Тау тұлғасын таң мүсіндеп жаңарды,
Түнге жарық батыр деді қараңды.
Бозторғайға боз ала таң дем беріп,
Айтып жатыр бар əнді.
* * *
Осы күшік оқсатады талайды,
Неде болса біздің ит қой жарайды.
Қалтамызға басын тығып үңіліп,
Қолдарымды жалайды.

32
33
Осы бəле жемқор болып жүрмесін,
Байқасын ел, жүре қарап күлмесін.
Сырттан болмақ енді бұған қайдан-ды,
Сүйек-саяқ жинап өмір сүргесін.
Бөрі көрсет бөлтірігін жемдеймін.
Мынау ит қой ар-ұжданы кем деймін.
Елге күзет, малға құтпан дейсің бе,
Мақтамашы!?.. Осы итіңе сенбеймін.
Қарғы тағып шекіреймек көп күшік,
Ғұмыр нама жазып алған тектісіп.
Өңкей күшік ырылдасып жүргенде,
Бар жиғанын қара мысық кетті ішіп.
Бұл неғылған тоқтығы жоқ тобыр-ды,
Сезген көңіл, көреген көз қорынды.
Қабыртқаңды омыртқаңнан сөкпей жеп,
Итке сенсең қайнатады сорыңды.
* * *
Арғымақтың шабысын-ай, шабысын,
Тұяғы мен толғап келді дабысын.
Белден асты, елден асты, жел-жүйрік,
Бермеу үшін намысын.
Арғымақтар, міне, солай өледі,
Тербетеді сосын оны жер өзі.
Текті туған жануар ғой дерегі,
Оған намыс керегі.
Жұлдыз болып ағып өтті кермеден,
Нені білдің!?... Хабарлысың сен неден!?
Арғымақтар жеңіс үшін туады,
Жарысады желменен.
* * *
Сөйледің аға, сөз бердік,
Сенімен бірге өзгердік.
Бастасаң қайда аттандық,
Ағамыз бар деп мақтандық.
Бəрі де шындық деп көрдік,
Келмейді аға тектен құт.
Біз деген өзі аңғалмыз,
Оранып отқа жанғанбыз.
Күл десең күлдік, жыладық,
Шүкірлік қылдық шыдадық.
Қимадық аға жаманға,
Аудардық бəрін заманға.
Солай да-солай күн өтті,
Жүректі уайым жүдетті.
Уəденің арты болмады,
Антыңыз қайда сондағы.
Ағалар кетті алыстап,
Біз қалдық түнде шам ұстап.
Мен өзі тұрмын қай маңда!?
Кемедей қалдық қайраңда.
Адаспа жаным сен менен,
Көрерміз бірге елменен.

34
35
* * *
Оранып ап көк бүлдірген көктемге,
Сығалайсың терезеңнен өткенде.
Бұйымтайшыл ер көңілі аруға,
Неге қаштың қолым əрең жеткенде.
Төстеріңнен көктем бүрі бүршіктеп,
Терезеңді телмеңдейсің сүртіп кеп.
Ақын байғұс жырға айналар ақ парақ,
Сөзбен зерлеп кірпігімен жыр түптеп.
Сен күлесің көктем болып жымиып,
Мен қараймын батар күндей қиылып.
Періштеге айналасың содан соң,
Жүрегіме жыр жазуды бұйырып.
АРҚА ЖАҚТА АПТА ЖАТТЫҚ
 
Сары-арқа, омбы қар,
Ақ бас төбе, сорлы жар.
Атқа тисе тақымы,
Азат жүрек орнығар.
Құлан дүбір тұқым-ды,
Құл-құтаннан ұтылды.
Ержекең
1
 сол шер айтып,
Көзі күндей тұтылды.
Арқа-дөңім ақ самал,
Қала қақпан тас қамал.
Кіл алшаңы Алаштың
Тартты қырға бастап ал.
1
 Ержан – Ержан Əбенұлы Сəрсембаев. (Арқаның азаматы)
Тарих талдап ұлықтап,
Жылға кешіп, жыр ұрттап,
Жанға алдық бостандық,
Қайғы-дертті құлыптап.
 
* * *
Кер үлек
Кемел басып күркіреді,
Аяғын басар-баспас іркіледі.
Құйрығын көп көтерді қара мая,
Кер үлек тұмсығымен түртіп еді.
Қайыған қаймалшасы, кəрісі де,
Берісі, жақсылықтың əрісі не!?
Қара шал
Кер үлекті мақтайды кеп,
Бағзыдан баға беріп əр ісіне.
Кер үлек
Қара шалға қарамады,
Келесі келер жылы жаңарады.
Күлімдеп кемпір отыр
Сонадайда,
Ойнап жүр қара шалдың балалары.

36
37
АҚЫНДАРДАН КӨРЕТІН БОЛДЫ ЕНДІ
Андрей Белый: 
«Кюри  тəжірибесінде  бұл  əлем, 
Атом бомбасы болып жарылды» – деп, 
1921 жылы жазған.
Автор
 
Өлдің бе, өрттей лаулап зарлап болып,
Ескертіп, арашалап қалмақ болып.
Адамзат атомдарын жастанып жүр,
Бір-бірін сəті түссе жармақ болып.
Көрмедім əлеміңнің жаңарғанын,
Əрине, мұның бəрі саған мəлім.
Адамдарды адамдар қорғау емес,
Қорлаудың көп іздеп жүр амалдарын.
Мынау əлем азаптан арылған ба!?
Жан алғыш бар, əрине, жаның барда.
Ақындардан көретін болды енді,
Ақымақтар атом боп жарылғанда.
ҰЛ ҮШІН
Бостандық дедім кім үшін?
– Бар болса деді ұл үшін.
Бостандық дедім кім үшін?
– Айтқанмын деді дұрысын. 
Қолғанат
1
 ағам ұрысты
– Қай жерден оны көрдің деп.
Қозғама деді бұл істі,
Қорланып менде көндім деп.
– Солай ғой аға білгенбіз,
1
 Қолғанат – Қолғанат Нұржаубай.
Қанағат түбі қайырдан.
Кем едік тегі кімнен біз,
Сенімнен кімдер айырған?!
* * *
Жыр тамып тұр сенің қара көзіңнен,
Не табасың сөзімнен.
Сезесің бе сенде бəрі байлықтың,
Ізде жырды жүрегіңнен өзіңнің.
Сенде бəрі асыл арман, үміттің,
Ұлт санасы – ұлықсың.
Не таппақсың мендік жырдан таста əрі,
Сенің өзің сырға толы құлыпсың.
Сен бар жерде ортаймаған көңілім,
Өлең менің – өмірім.
Қайтесің сол мендік жырды парақтап,
Өз үніңнің қыздыр жағып көрігін.
* * *
Сағы сынған сөз көрдің бе, сарғайған,
Арлы жанның көмейінде қан майдан.
Құлыптаулы сөз көрдің бе, кісенді,
Бағы тайған маңдайдан.
Сөз көрдің бе адалдықтан көмілген,
Құшақтасқан, пышақтасқан өліммен.
Сөз көрдің бе дарға асылған далада,
Ту сыртынан өз иттері көп үрген.
Сөз өлмейді түн тізерлеп, ай құшсын,
Бүтін дейсің ақ қанаты қай құстың.
Сөзді көрсең зындан кезіп, сенделген,
Обалына дұға қылғын байғұстың.

38
39
* * *
Сенің үнің күміс сынды сыңғырап,
Бір күледі, бір жылап.
Сол ғұмырың аққан жұлдыз, аппақ таң,
Сұлу бар ма бақ тапқан?!
Көз қызығы көңілдерге жұбаныш,
Жыр-жұлдызым тұр алыс.
Менің қолым – тал бұтағы дір қаққан,
Шырақ ұстап жыр жаққан.
Сен сөндірме өзі жанып өртенсін,
Жанбай қалса өртерсің.
Ақын едім – алтын шуақ күнің ем,
Өмір ғой бұл, бірі кем.
(От ішінде айтып тұрмын мұны мен)
* * *
Дəл осылай өте бергін, елеме,
Өткен қайтып келе ме.
Дəл осылай мұңсыз болып көрінгін,
Өзі солай өмірдің.
Дəл осылай танымаған бол жаным,
Мен тағы да жолдамын.
Дəл осылай жылап жүріп күле біл,
Қасыңдағы кім еді ұл?!
Құтты болсын, міне, өлең, міне, гүл!
ҚАЗАНҒАПТЫҢ КҮЙІ – «ҚҰС ҚАЙТАРУ»
 
Жерің қалды қайда кеттің қыраным,
Қайт, Қайт!?
Елің қалды қайда кеттің қыраным,
Қайт, Қайт!?
Қиту-қиту, қайт-қайт,
Сыңарым,
Қыраным, Қыраным!..
Алтыннан бау тағып ем,
Аялап-ақ бағып ем,
Тұмар байлап тіл мен көзден сақтадым,
Тұғырыңа күміс шеге қағып ем,
Тояттатып сəріден.
Қиту-қиту, қайт-қайт!
Қанжығаңды қандатып,
Қан соқтаны жегіздім,
Жембасарға бұлттан бұлақ еміздім.
Сылап бақтым,
Сұрап бақтым Тəңірден,
Сыңарындай сырлас едің егіздің.
Қайт-қайт,
Қиту-қиту,
Қайт-қайт!..
Қара шыңға кеттің бе?!
Құз басына жеттің бе?!
Бостандықтан қымбат не бар шынында,
Бəрін құрбан еттің бе!?
Бар, бара ғой,
Бар ендеше – Беренім!
Сен құлдыққа көнбейтұғын ер едің.
Бəрін тастап
Мен де ұшқым келеді,
Аспан бірақ жақтырмайды Жер Елін.
Кетті қыран,
Кең сарайлы зеңгірге,
Қолын жайды жылаулы жан, ер кімге!?

40
41
Бар, бара ғой,
Бостандықтың – Патшасы,
Қанатыңды емін-еркін кердің бе!?
Бар!.. Бар!..
Қыран үшін Қыдыр Ата бар құзда.
Құдай өзі жар болсын, тек, Жалғызға!
Бар!.. Бар!..
Бостандығың – бар бақытың, байлығың,
Бар, бара ғой, бəрі сендік,
Ай, күнің.
Жұбатудың керегі жоқ,
Күй тартқын,
Өмір қалай, соған, міне, сай жырым.
* * *
Білесіз бе қыдыр баққан қыр барын,
Жүресің бе бір жаным.
Айыл қияқ, ақ бас жусан, ақ жүзген,
Аппақ дала, аппақ менің жыр бағым.
Сүт секілді бұлағы да, қайнары,
Тамып кетсе тастың өзі жайнады.
Жұмақ жырға,
Құрақ жырға аунадым,
Жел құндақтап, сары самал байлады.
Қаңбақ түртіп қаша түсіп ойнамақ,
Тау маужырап, талықсиды ой-қабақ.
Сонау тұрған
Құлпытасқа тіл бітіп,
Тірілермен ол да бір сəт тойламақ.
* * *
Қозы құйрық қоңыр төбе бұлтиған,
Жалғыз үй тұр құнтиған.
Қара бала жолаушыға күледі,
Екі көзін күннен алмай жыртиған.
Серек құлақ секемшілдеу сұр қаншық,
Үріп көрді ғазиз жаннан құрбансып.
Үй иесі ат тізгіндеп көп жүрді,
Бізді көрмей тұрғансып.
Бір мезетте бота қашты, бақырды,
Есер бура құйын қылды тақырды.
Қаңғып келіп қайдан жүрген бүлгін деп,
Үй иесі қатынына ақырды.
Бура кетті... Біз де кеттік тұрмадық,
Шөліркедік, құрғадық.
Жəутеңдеген қабақтар мен қастарға,
Үйден шықса жолаушы да бір ғаріп.
* * *
Ат-көлігің аман екен, кезіктік, мəлім маған сырыңыз,
Жылдағыдан жаз ұзақтау, жылы күз.
Күні кеше кетіп едің елден жат,
Қызық екен мұныңыз.
Ат ұстарға бала шықты, аға деп, пиғылыңды білместен,
Сен жөнелдің ақ ордаға кірместен.
Əу басында бір семірген жан едің,
Өсек-аяң, арыз-шағым ірмектен.
Батар күн де басын тығар жер таппай, ақ шағылды 
 
 
 
 
 
 
кім кешкен!?

42
43
ҮШ ЫРЫС
Жақсы ой – ширек ырысың,
Жақсы сөз – жарым ырысың.
Жақсы іс – бүтін ырысың.
(Тылсыммен бірге тынысың.)
Үш ырысты сүйген жан
Қуантады Алласын!
Үш ырысты іздеуден
Ақыл-ойың талмасын.
Таза ниет жүректен
Үш ырысың бүрлейді,
Тілегіңді періште Тəңіріңе жалғасын!
Үш ырыспен нұрландыр
Жан бақшасы гүлденсін.
Шақыра біл бақытты
Бал пернесі тілге енсін.
Сен өзің де содан соң
Сəуле шашып жүресің
Қусаңдағы кетпейтін,
Құтқа айналар іргең шын.
Тəтті арман, үмітің,
Айналады шындыққа.
Тұрғызбайды қайғы-мұң,
Қапияда бір жықса.
Хақтан сұрап қайыр күт,
Кедергіні жолдағы
Кемелдікпен сырғыт та.
Сырғанасын, сырғысын,
Жолдан кетсін кедергі.
Маңдайыңды тасқа ұрып,
Жылағанда не берді.
Сырлы сарай көңілің
Сұлу болсын күннен де.
Қалай болса қалауың
Солай тағдыр білгенге.
Алла бəрін көруші
Жəне шексіз шебер-ді!
Күлді сүйген – көмілді.
Күнді сүйген – көгерді.
Шер-шеменді ұмытып,
Қуанайық, кел, енді!
* * *
Қалы кілем қара нарға мап болды,
Бір азғантай, мақтау-мадақ бақ болды.
Желкесінен пышақ қайрап тұрса да,
Көңілінен қайғы-уайым жат болды.
Көп күлісті, көп əңгіме жаңғырды,
Түнді түріп босағадан таң кірді.
Пəленшекең сөйлеп жатып кетті деп,
Ауыл-үйді суық хабар шаң қылды.
Кімнің қандай маңдайында сызық тұр,
Қалағанын ажал апам үзіп тұр.
Қатар теңнің барған емес біреуі,
Адам деген қызық бұл.
 
* * *
 
Жалғыз ердің аты шықпас жаһанда,
Жалғыз ерді кім қосады қатарға.
Айға сеніп басын салар базарға,
Күннің өзі ұясына батарда.
Жалғыз ерге жан шуағын төге біл,
Сен білмесең, ол білмесе сөнер ұл.
Жақсы жалғыз қалып қойса обал-ақ,
Жан біткенге көңіліңді бөле жүр.

44
45
Ер мұңайса, ел бағыттан жаңылар,
Рəсуа болса қайдан табылар.
Ел байлығы – ер жігіттің ниеті,
Сол халықтың бағы бар.
ҚОҒАМ ЖƏНЕ ӨНЕР
«...Ағылшынның  ақын-драматургы 
Бен д жамин  Джонсонды  құр меттеп-ақ 
жерлеген.  Бірақ  жарлы  ақын  молалық-
тың ақшасын төлеп үлгермей кетіпті... 
Безбүйрек иелері ақынның соны сын ке-
шірмей, біраз уақыттан кейін моласын 
қазып, жерін бас қа біреуге сатады. Ал 
өзін сол зираттың аяқ жағына тігінен 
тұр  ғызып жерлейді». 
(«Ж-ш» 56 б)
Өзге құрлық... Мендік сана жат бұдан.
Ойдың бұлты ақ тұман.
Өмір кіршең, өнер таза арпалыс,
Қайнай-қайнай сарқылғандай ақ құман.
Ақша жеген ардың құны көк тиын,
Жер тозақ та, көк құйын.
Шешілмейді бұл тірліктің жұмбағы,
Тоқсан тарау, тоғыз күрмеу, от түйін.
Құдай тегін жасап берді ғаламды,
Сəл өлермен қылды бірақ адамды.
Қайран өнер көрден орын таппадың,
Тік тұрғызып сұрап жатыр бағаңды.
Қайта сатты сен жатқан көр басқалық,
Сатып алды ақшалысы бассалып.
Қайран өнер тік тұрып тұр молада,
Əлі күнге əлдекімге ақталып.
Өркениет орын беріп жатты ма!?
Табан орнын əлде тағы сатты ма!?
Өнерліге өлім жоқ деп айтатын,
Əділ Құдай солай шешім тапты ма?!
Солай шығар Хақ біледі шындығын,
Өнер деген өлімі жоқ сырлы мұң.
Біздің қорым даласындай басқаның,
Тфə!.. Тфə!.. Бұл да бақыт, құлдығым!
Сауда сайрап, иман-əдеп шегінген,
Шеген құлқын, шемен ниет не білген!?
Есіріктер бəрін сатпақ əлемде,
Есек миын тиын тісі кемірген.
Сорлы қоғам өз бейнетін іздеген,
Қатігезсіз сіз деген.
Сен қайда да жатып жегің келеді,
Өнерпазбыз тік тұрамыз біз деген.
* * *
Сен өзіңнің жүрегіңді қарап көр,
Ақ босаға, азат төр.
Өз жаныңнан бақыт іздеп таптың ба!?
Жұпарын жұт бір ирани бақ қыл да!
Өз кеудеңнен құлақ түріп, сыр аңды,
Алтын сандық бұл əлгі.
Өз рухың күннен ыстық, нұрдан-ды,
Нұрсыз болса, жер жұтады құр жанды.

46
47
ИМАН КҮЗЕТ БОЛМАСА
Иман күзет болмаса,
Əлдекімдер əлеміңді ойнатар.
...Қайдағыны ойлатар.
Не боларын білмей кетер адамзат,
Қайғы да тар... Той да тар.
Иман күзет болмаса,
Өлеңнен де əдеп кетер, сыр кетер.
...Жыр бекер.
Адал сөзден айырылса пендеңіз,
Қала бекер...Қыр бекер.
Иман күзет болмаса,
Көктің төрін шайтан басар, жын басар.
...Тыңдатар.
Иман ғана – бар бақыттың бесігі,
Адамды адам сүйген жерде – гүл баһар!
Адамды сүй,
Тəңір сүйіп жасаған.
Адамзатқа махаббат бер Жасаған!
Жаныңызға иман күзет болмаса,
Тəніңізді шайтан ұрлар тасадан.
Мұхит елі, теңіз елі, көл елі,
Шалғын аймақ, шың мен құзар, шөл елі.
Өз-өзіне сенген халық оянар,
Бір-біріне сенбеген ұлт өледі.
Алақанда мөрі бар-ды Алланың.
...Жасырады жалғаның.
Ұлт жүрегін иман-əдеп жалғаса,
Озбырлардан онда аман қалғаның.
Ортақ сенім, ортақ намыс, ортақ ар,
От ішінен жол табар.
Бірін-бірі алдаған ұлт, ұл мен қыз,
Қайда барса қайғы төсеп, сор табар.
Өтірікке Құдай қорған болмайды.
...Сорлайды.
Алтыннан тау жасап алып жатса да,
Бақытсыздық бастарын кеп торлайды.
Иман күзет болмаса,
Өлең сөздің базары не, бағы не?
...Алдамшы ғой бəрі де.
Менен кеттің, көпке жеттің өлеңім,
Дұға қылдым ақ жол тілеп сəрі де.
АЛТЫҚҰЛАШ
1
 
Аспан да есеп, жер есеп,
Ел санаулы, ер есеп.
Алтықұлаш Əулием,
Есебі Хақтан – берекет!
Жалбарынбас құл бар ма!?
Жаратқан Ием тұр жанда.
Алладан бұйрық болмаса,
Əулие жатпас бұл маңда!
Құл шығар қайыр еселі,
Ел айтпас бекер деседі.
Əулие жатса іргеңде,
Алланың қалау-есебі.
Құбыла іздеп құла құл,
Дəстүр мен салтты мұра қыл.
1
  Алтықұлаш – Ақтау  қаласындағы  «Алтықұлаш»  қорымы.  Хақтың 
сүй ген құлы, Əулиенің құрметінен Алладан ғана бақ-береке сұрап дұға қы -
латын халықтың иман-əдеп, көңіл жұбатар құт-мекені.

48
49
Алладан жалғыз бақ тілеп,
Əруақтарға дұға қыл.
* * *
Жүрек – гүлім,
Тілек – шырын, сыр – жалын.
Бал-шырыннан жасап алған жыр да мұң.
Түн бақшаның жұлдыздарын жайнаттым,
 Сорым егіз, бір бағым.
...Жырларым!
Шырын жақтым езуіме, ерінге,
Кербез əлем керіл ме.
Табан етін бабалардың жастандым,
Сонау тамшы сорғалаған терің бе!?
Бабаларым бақ-тілектің арнасы,
Біздің тұрақ құз бен құлау, жар басы.
Жүрегіме қонақ қылдым бəріңді,
Бұл ниеттің бірақ қанша бар бəсі?..
Өгіз өлді,
Енді сынбақ арбасы.
* * *
Адамзаттың санасында у бар-ды,
Ие болып қу қалды.
Ескі құрлық, жаңа құрлық бір құрлық,
Қолдарында таңбасы жоқ ту қалды.
Жады шалыс, ал санасы алжыған,
Қан-қан əлем қанжығаң.
Батар күн мен атар таңның құрбаны,
Айтатының жалғыз əн.
Таңнан кешке, кештен таңға сырғанап,
Жолың тұман шырғал-ақ.
Аманат жан кеудеңізден шығарда,
Дүниеге үлгересің бір қарап.
ҮШ МҰЗҒАЛДАҚ
Көк малта, көк езулі желдің үні.
Сендірмек несіменен ендігіні.
Қайырсыз туған жаннан төрелік жоқ,
Желтоқсан көрт үлектің келді күні.
Жын шашып жылдағысын қайталады,
Қыс қатты қылауынан байқалады.
Есесін жауға алдырған көрт үлектің,
Қай адам шын бағасын айталады.
Желтоқсан ақбас боран алжыған ба,
Тірелді ізі сорға, алды жарға.
Барады қайран жылдар көкпар болып,
Тұяғын бір серіппей қанжығаңда.
(Араша түсетұғын арлы бар ма!?)
Қар жауды есік алды ақ қалашық,
Қалжа жеп қалашыққа жат бал ашып.
Көктеп тұр қар астынан үш мұзғалдақ,
Екінің бірін беріп бақ таласып.
ҚАРАКӨЗ ЖЫР
    
Өлең қосып басымызды жырладық,
Атасы бір, анасы бір, бір халық.
Бір түп ағаш секілденген жапанда,
Жалғыз-жалғыз жан кешеміз ырғалып.

50
51
Тамырым бір, тағдырым бір ұлығым,
Жүрегіңнен естіліп-ақ тұр үнің.
Күміс жалын күнмен тарап, ай тұяқ,
Өлең болып келді саған құлының.
Маңдайымнан сыйпа менің аймала,
Өз ұлың ғой, өз тілекшің қайда да.
Сені жырлау менің жалғыз арманым,
Тұсау салма, шідерлеме, байлама.
Өз құлының сендік арды даулайды,
Сары самал, жел боп есіп саулайды.
Сен жатсың ба, өрісімді өгейлеп,
Қаракөз жыр қазағымнан аумайды.
АЖАЛМЕН АҢДЫСҚАНДАР
«..Ақынды көбіне-көп заманы, 
қоғамы, ортасы өлтіреді»
Қадыр Мырза Əли
Білмеймін кімнен кінə, неден міні,
Құтылар сенен кімі?!
Саған, сірə, бəрі бір сұмдық ажал,
Құзар шың мен құрдымы, тереңдігі.
Орман өлді, өртенді, күлі қалды,
Кеудесінен көк жанын жұлып алды.
Ақын өлді кебін қып ақ парақты,
Ақ қағаздың бетінде мұңы қалды.
 
Қу тірліктің көп көрдік талапайын,
Қалай сені қарғам-ау талатайын.
Руми
1
 боп у ішкен, отқа түскен,
Ақындықты қайтесің балақайым.
1
 Руми – Ибн ар-руми араб ақыны.
ҰМЫТТЫ ҰЛТЫ
Жамандар жолдан жалтарсын,
Азамат ерге артар сын.
Шыдамай айтқан шындықтан,
Шыдатпас қайғы тартарсың.
Сананы уайым билейді,
Қолыңа шындық тимейді.
Жағасы жайлау өтірік,
Өлсең де мойын имейді.
Ақиқат іздеп өлгендер,
Жүрегін турап бөлгендер.
От ішінен бақ іздеп,
Өздерін-өзі көмгендер.
Құлпытас дұға сұрады,
Моласы мүлгіп жылады.
Ақынның аппақ есімі,
Қапа-қара таста тұр əні.
Қалжырап қасқа талыпты,
Құлапты құшып табытты.
«Елім» – деп шауып жүретін,
Ертерек кетіп қалыпты.
Шаршатты дала, жол жүгі,
Аядым аңғал сорлыны.
«Ұлтым» деп өлген бейбақты,
Ұмытты ұлты сол күні.
(Білмейді бірақ, Ол мұны)

52
53

жүктеу/скачать 1,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: