Эмбриология
Гемограмма. Лейкоцитарлық формула
жүктеу/скачать 74,38 Mb. Pdf көрінісі
|
Гистология, эмбриология, цитологияАфанасьев 11
- Бұл бет үшін навигация:
- Қанның адамның жасына байланысты өзгерістері
| Гемограмма. Лейкоцитарлық формула
Медиииналык тәжірибеде каннын сынамасы (анализі) маңызды орын алады. Клиникалык анализдерде канның химиялык кұрамын талдайды, эритроциттердің, лейкоциттердін, гемоглобиннің санын есептейді, эритро- циттердің резистенттілігін, олардын шөгу шапшандығы — эритроциттер- дің шөгу жылдамдығы (ЭШЖ) және т.б. аныкталады. Дені сау адамның каны- ның пішіндік элементтері белгілі сандык аракатынаста болады, ол жағдайды гемограмма немесе кан формуласы деп атайды. Организмнің жағдайын сипат- тау максатында лейкоциттердің дифференциалды есептелуінің үлкен маңызы болады. Лейкоциттердін нактылы пайыздык аракатынасы лейкоцитарлык формула деп аталады. Қанның адамның жасына байланысты өзгерістері Эритроциттердің саны нәресте туған кезде және туғаннан кейінгі бірінші сағаттарда, ересек адамдарға Караганда жоғары болып, 6,0—7,0-10І2/л-ге жетеді. 10— Мтәуліктерде оның мөлшері ересекорганизмдегі көрсеткіштерге теңеледі. Кейінгі кезеңде эритроциттердің саны азаяды, оның минималды көрсеткіші 3—6 айлық балада аныкталады (физиологиялық анемия). Эритроциттердің санының ересектердің организміндегі деңгейге жетуі жыныстык есею кезеңінде өтеді. Нәрестелерге анизоцитоздың (эритроциттердін көлемдерінің әр түрлілігі) болуы да тән, бұл кезде макроциттер басымырак болады, ретикулоциттердін мөлшері де артады, сонымен катар эритроциттердің ядро- сы бар ізашарларының мардымсыз мөлшерінің де болуы аныкталады. Нәрестелердің лейкоциттерінін саны арта түседі және 10,0—30,0-109/л-ге жетеді. Туғаннан кейін 2 аптаның ішінде олардын саны 9,0—15,0-109/л-ге дейін төмендейді. 14-15 жаста лейкоциттердің саны ересектердің деңгейіне жетеді. Нәрестелерде нейтрофилдердің және лимфоциттердін сандарының аракатынасы ересек адамдардағыдай. Әрі карай лимфоциттердің мөлшері жоғарылайды, ал нейтрофилдердің мөлшері төмендейді, сонымен, 4-ші тәулікте лейкоциттердің бүл түрлерінің саны теңеседі (лейкоциттердің бірінші физиологиялык киылысы). Лимфоциттердің санының өсуі және нейтрофилдердің санынын төмендеуі баланын өмірінің 1—2 жылын- да лимфоциттердің мөлшері 65%, ал нейтрофилдердің саны 25% болу- ына әкеледі. Лимфоциттердің санынын кайтадан төмендей бастауы, ал нейтрофилдердін санынын артуы, бұл екі көрсеткіштердің 4 жасар ба- лаларда кайтадан теңесуін калыптастырады (лейкоциттердін екінші физиологиялык киылысы). Лимфоциттердін біртіндеп төмендеуі және нейтрофилдердін санынын артуы жыныстык есеюге дейін жалғасады, ол кезде лейкоциттердін бұл түрінін сандары ересектердін калыпты көрсеткіштеріне жетеді. 7.3. Лимфа 169 7 .3 . ЛИМФА Лимфа (лат. Іутрһа — ылғал) лимфалык кылтамырларда жэне тамыр- ларда ағып өтетін түсі сарғыштау нәруызды сұйыктык болып табылады. Ол лимфоплазмадан {plasma Іутрһае) және пішіндік элементтерден тұрады. Химиялык кұрамы бойынша лимфоплазма каннын плазмасына жакын, бірак кұрамында нәруыздары аздау болады. Нәруыз фракциясынын ішінде альбуминдер глобулиндерден басымырак болады. Нәруыздың біраз бөлігін ферменттер — диастаза, липаза және гликолитиялык ферменттер кұрайды. Лимфоплазманың кұрамында бейтарап майлар, карапайым канттар, NaCl, Na,CO, және баскалар, сондай-ак кұрамына кальций, магний, темір кіретін әр түрлі коспалар болады. Лимфанын пішіндік элементтері негізінен лимфоциттерден (98%), со- нымен катар, моноциттерден және лейкоциттердің баска түрлерінен түрады, кейде оның ішінде эритроциттер де аныкталады. Лимфа тіндер мен мүшелердін лимфалык кылтамырларында жинакталады, ол жерге ол әр түрлі факторлардың, мысалы осмостык және гидростатикалык кысымнын әсерінен, лимфоплазманын әр түрлі компоненттері тіндерден үнемі түсіп түрады. Қылтамырлардан лимфа шеткері лимфа тамырларына ауысады, олар- мен лимфа түйіндеріне, одан кейін ірі лимфа тамырларына келеді және канға кұйылады. Лимфаның кұрамы үдайы өзгеріп отырады. Лимфаның шеткері (лимфа түйіндеріне дейін), аралық (лимфа түйіндерінен өткеннен кейін) және орталық (кеуделік және он лимфа өзектерінің лимфасы) түрлерін ажырата- ды. Лимфа түзеу үдерісі каннан судын және баска заттардын каннан жасу- ша аралык кеністіктерге түсуінен және тіндік сұйыктыктың пайда болуымен тығыз байланысты. 7 .4 . ҚАНЖАСАМ (ГЕМОПОЭЗ) Гемопоэз деп (haemopoesis) каннын дамуын айтады. Эмбрионалдык кезенде отіп, каннын гін ретінде дамуына әкелетін, эмбрионалдык гемоиоэзді және каннын физиологиялык калпына келуі болып табылатын, постэмбрионалдык гемоплэзді ажыратады. Эритроциттердін дамуын — эритропоэз, гранулоциттердің дамуын — гра- нутоцитопоэз, тромбоциттердің дамуын — тромбоцитопоэз, моноциттердің дамуын — моноцитопоэз, лимфоциттер мен иммуноциттердін дамуын — лим фоцита- жэне иммуноцитопоэз деп атайды. 7.4.1. Эмбрионалдық гемопоэз Эмбрионалдык кезенде каннын тін ретінде дамуында, бірін-бірі алмасты- ратын, негізгі үш кезенде ажыратуға болады: 1) мезобласттық, бұл мезгілде қан жасушаларынын дамуы ұрыктан тыс мүшелерде — сарыуыз капшығы кабырғасынын және хорионның мезенхималарында (адам үрығынын дамуынын 3-ші аптасынан 9-шы аптасына дейін) басталып, каннын дін 170 7-Тарау. Қан жане лимфа. Қан өндіру (к,ан түзеу) жасушаларынын алғашкы генерациясынын пайда болуы; 2) бауыр.іық, ол ұрыктын дамуының 5—6 аптасынан бауырда басталады, бауыр бұл мезгілде негізгі гемопоэз мүшесі болып табылады, ол жерде КДЖ екінші генерациясы түзеледі. Бауырдағы канжасам өзінін шегіне 5 айдан сон жетеді және туардын алдында аякталады. КДЖ тимусты (бұл жерде дамудын 7—8-апталарынан бастап, Т-лимфоциттер дамиды), көкбауырды (гемопоэз 12-аптадан баста лады) және лимфа түйіндерін (гемопоэз 10-шы аптадан бастап аныкталады) коныстана бастайды; 3) медуллярлық (сүйек майының) — КДЖ үшінші генерациясынын пайда болуы, ол жерде гемопоэз дамудын 10-шы аптасынан басталады және біртіндеп туғанға дейін арта түседі, ал нәресте туғаннан кейін гемопоэздін орталык мүшесіне айналады. Сарыуыз жүктеу/скачать 74,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|