№20 емтихан билеті
жүктеу/скачать 0,54 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 22 ЕМТИХАН БИЛЕТІ
| Радиациялық канцерогенез басқаша атауы онкогенез немесе бластомогенез-бұл дененің қалыпты жасушалары мен тіндерін ісікке айналдыру процесі. Ісікке дейінгі бірқатар кезеңдерді қамтиды және ісік трансформациясымен (қайта туылу) аяқталады.
Канцерогенді заттар әр түрлі шыққан түтінінде, кәсіпорындардың шығарындыларында, ішкі жану қозғалтқыштарының шығатын газдарында және өнеркәсіптік өндірістің көптеген басқа заттарында кездеседі. Сыртқы ортадағы (экзогендік) канцерогенді заттардан басқа, қатерлі ісік ағзаның өзінде пайда болған канцерогенді заттардан (эндогендік) туындайд, олар метаболизмнің бұзылуының салдарынан болуы мүмкін немесе кейбір тамақ элементтерінен пайда болады. Экзогендік және эндогендік канцерогендік заттар плацента арқылы өтіп, ұрыққа әсер етуі мүмкін. Нәтижесінде ұрпақтар салыстырмалы түрде ерте және көптеген жағдайларда әртүрлі ісіктер пайда болады. Бұл құбылыс трансплацентарлы канцерогенез деп аталады. Тұқым қуалаушылықпен берілетін ісіктер мен ісікке дейінгі жағдайлардың кейбір түрлері белгілі. Тұқым қуалайтын факторлар негізінен ісіктерге бейімділікті анықтайды, яғни организмнің канцерогендік әсерге белгілі бір реакциясы. Мұндай әсердің нәтижесіне дененің қорғаныс (иммунобиологиялық) күштері және оның жалпы жағдайы үлкен әсер етеді.
Көмірсулардың алмасудың реттелу жолдары қандай? Зат алмасу (метабализм)-тірі ағзада өтетін барлық химиялық реакциялардың жиынтығы . Зат алмасу нәтижесінде ағзаға қажет заттар түзіледі және энергия бөлінеді. Бұл организмнің тіршілік қабілетін сақтау және сыртқы ортамен қарым-қатынасын,организмге қоректік заттардың еніп,олардың ферменттер әсерінен ыдырауын,пайда болған жай заттардың клеткалар мен органдарға тасымалданып,олардың тотығуын ,энергия бөлініп шығуын ,клетка құрамындағы түзілістердің биосинтезделуін және қорытылған өнімдердің организмнен бөлініп шығуын қамтамасыз етеді. Көмірсу алмасуының реттелуі – Ц – алмасуды реттееу орталығы. ТГ – Тропты гормондар. Тк- тироксин. Гк – глюкокортикоидтар. Гкг – шлюкагон. №22 ЕМТИХАН БИЛЕТІЭкотоксикология деген не? Экологиялық токсикология (экотоксикология) — токсикалық заттардың экожүйелерге және олардың биосферадағы, әсіресе тамақ тізбегіндегі цикліне әсерін зерттейтін токсикология бөлімі. Экологиялық токсикология токсикологиялық пәндердің ішіндегі ең жасы болып табылады және токсиканттардың табиғи биожүйелерге түсу көздерін, химиялық заттардың тірі организмдерге әсер етуінің уытты әсерін, сондай-ақ олардың уытты ластануы жағдайында организм үстіндегі биожүйелердің тұрақтылығы мен жұмысын зерттейді. Экотоксикологияны зерттеудің негізгі биологиялық нысандарының бірі-адам. Осы тұрғыдан алғанда, экотоксикология адам экологиясының маңызды мәселелерінің бірін — адам денсаулығын қоршаған ортадағы зиянды заттардың зақымдануынан қорғауды шешуге арналған. Дәстүрлі экотоксикологиядан айырмашылығы, қазіргі экотоксикология улы әсерлерді тек ағзада ғана емес, сонымен бірге популяция мен биоценотикалық деңгейде де зерттейді. Оның екінші ерекшелігі-уытты әсерлерді зерттеу кезінде қоршаған ортаға уыттылықтың көрінісіне әсер ететін белсенді компонент ретінде ерекше мән беріледі. Осылайша, адамдарды және жалпы биотаны зиянды заттардан қорғау мәселелерін шешуге жүйелі көзқарас жүзеге асырылады. Мақсаттары мен міндеттері: экотоксикалық типтерді, олардың механизмдерін, салдарын зерттеу. Биологиялық белсенді заттар дегеніміз не? Биологиялық белсенді заттар (ББЗ) —тірі организмдердің белгілі бір топтарына немесе олардың жасушаларына қатысты аз концентрацияларда жоғары физиологиялық белсенділігі бар тірі организмдердің тіршілік әрекетін қолдау үшін қажетті химиялық заттар. Заттардың физиологиялық белсенділігін оларды медициналық қолдану мүмкіндігі тұрғысынан да, адам ағзасының қалыпты жұмысын сақтау немесе организмдер тобына ерекше қасиеттер беру тұрғысынан да қарастыруға болады (мысалы, мәдени өсімдіктердің ауруларға төзімділігін арттыру) Классификациясы; Денеге әсер ету бойынша жіктеу - Биосәйкес-организмде баяу ыдырайтын заттар - Биологиялық үйлесімді-дене тіндеріне зақым келтіретін заттар - Биоактивті бағытталған әрекет Уыттылығы бойынша - Уытты емес заттар - Күшті әсер ететін заттар - Улы заттар Шығу тегі бойынша 1. өсімдік тектес - табиғи - жануарлардан шыққан 2. синтетикалық
Мутагенездің ерекшеліктері Мутагенез (лат. "мутацио" -өзгеру, грек. "генезис" -тегі) — әртүрлі физикалық және химиялық факторлардың әсерінен организмде тұқым қуатын өзгерістің (мутацияның) пайда болу процесі. Мутация — клеткадағы геннің табиғи не жасанды жолмен өзгеруі. Тірі табиғаттағы вирустар, микроорганизмдерден бастап жоғарғы сатыдағы өсімдік, жануар, адам — барлығы да мутацияға ұшырайды. Жыныс клеткалары мен спораларда пайда болған (генеративтік) мутациялар тұқым куалайды. Дене клеткаларында болатын (сомалық) мутациялар тұқым қуаламайды. Мутагендер (мутагсидік факторлар) деп мутацияның жүруіне әсер ететін заттарды атайды. Бұған физикалық әсерлер (ультракүлгін сәуле, рентген сәулесі, нейтрондар б, в, г-бөлшектері т. б.), химиялық заттар (алкидті қосылыс-тар, алколоидтар, нуклеин қышқылдарының аналогтары т.б.) жатады. Мутагендердің әсері, олардың табиғатына, мөлшеріне, әсер ету жағдайына, сондай-ақ организмнің генотипіне, даму сатысына және физиологиялық жағдайына байланысты. Мутацияның түрлерін топтастырудың бірнеше негізі бар. A. Геномның өзгеруі негізінде: 1. Геномдық мутациялар — клеткадағы хромосома санының өзгеруі. 2. Хромосомалық мутациялар немесе хромосомалық қайта құрулар - хромосомалардың жүйелік өзгеруі. 3. Гендік немесе нүктелік мутациялар - ДНҚ молекуласының белгілі бір бөлігінде нуклеотидтердің қатар тізбегінің өзгеруі — геннің өзгеруі. Б. Гетерозигота күйінде көріну негізінде: 1. Доминантты мутациялар. 2. Рецессивті мутациялар.
1. Тура мутациялар. 2. Кері мутациялар (реверсиялар) — тегіне тартпауы.
1. Слонтанды, адамның катысуынсыз табиғи жағдайда пайда болатын мутациялар. 2. Индукциялық. Топтастырудың тек осы төрт әдісі генетикалык материалдың өзгеруін қатал қадағалап, сипаттайды және барлық окиғаларға бірдей маңызы бар. Жоғарыда айтылған топтастыру тәсілдері мутацияның пайда болуын немесе оның фенотиптік көрінісін кез келген организмдерде эукариоттарда, прокариоттарда және олардын вирустарында сипаттайды. Мутацияны топтастырудын кейбір жеке тереңдеу тәсілдері бар: Д. Клеткада орналасуына байланысты: 1. Ядролық. 2. Цитоплазмалық. Бұл жағдайларда ядродан тыс гендерді ескереді. Е. Тұқым қуалауы жайында: 1. Генеративті, жыныс клеткаларындағы мутациялар. 2. Сомалық, дене клеткалары мутациялары. Генотип бойынша мутациялардың жалпыға бірдей қабылданған топтастыруы бар: 1. Геномдық; 2. Хромосомалык; 3. Гендік; 4. Цитоплазмалық. жүктеу/скачать 0,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|