1-сурет. Шұбалшаңның зәршығару мүшесінің сызбанұсқасы. Шаянтектестерде зәршығару мүшесінің қызметін жасыл түсті жұп без атқарады. Әр
безден шығатын түтікше қан арқылы жиналатын зиянды заттарды мұртшалардың түбінен
сыртқа шығарады.
Өрмекшілер мен бунақденелілер негізінен мальпигий түтікшелері арқылы зәр шығарады
Дегенмен өрмекшінің көкірек бөлімінде бүйрегі болады. Ал қоңыздың тоқ ішек пен аш
ішектің жалғасатын жеріндегі мальпигий түтікшелеріне денедегі зиянды сұйықтар
жиналып, аналь тесігі арқылы сыртқа шығарылады.
Омыртқалы жануарлардың зәршығару жүйесі бір-бірімен ұқсас. Бүйректен несеп (зәр)
несепағар түтігі арқылы қуыққа жиналып, одан клоака арқылы сыртқа шығарылады.
Дегенмен бұл жүйеде әр жануардың түріне қарай аздаған өзіне тән ерекшеліктер бар.
Мысалы, құста қуық болмайды. Несеп бүйректен несеп түтігі арқылы клоакаға жиналады
95
да, сыртқа жиі шығарылады. Бұл – құстың ұшуымен байланысты ерекшелік, яғни оның
денесін жеңілдететін бейімділік қасиеті болып табылады.
