Дәріс тақырыбы: Физика тарихы курсына кіріспе
жүктеу/скачать 1,58 Mb.
|
| 2. Де-Бройль идеясы
1923- жылы академик ғалым Де-Бройльдың Парижде «Толқындық квант», «Жарық кванты,дифракциясымен интерференциясы» және «Ферми принципі кванттық кинетикалық газды теориясы», атты статияларын жариялануында: мұнда жаңа идея туындауы әсерінен «дуализмге апаратын жарық сәуленің қозғалысы» туралы айтылды. Де-Бройль бірнеше толқындық процесстерді дененің қозғалыс жылдамдығын деп көрсетті. Бұл толқын жиілігі Е2 осы бағытпен қозғалады. Де-Бройльдың ары қарай көрсетуі бойынша энергияның қозғалысы тұйықталған жүйеде бірқалыпты жылдамдықпен, жарық жылдамдығынан азығырақ траекториясында тұрақты болады. Ол толқының толық әсерінен тұрақты болады.Бүл Бордың квантық теориясымен сәйекс келеді. Де-Бройльдың бекітуінше табиғаттың толқындық жүйесі және оның бөлшектенуі жаңа механикалық тұжырымы бұрынғы механикалық тұжырымына сәйкес келеді,яғни «толқындық оптика мен геометриялық оптика» сәйкес келеді. 25 қарашада Де-Бройль «кванттық теориясының зертелуі» атты докторлық десертатциясын қорғады. К ейбір ғалымдар бұл кезеңді «механикалық толқынның басталу идеясы» деп тұжырымдады.1929 жылы осы идеясы үшін Нобель сыйлығымен марапатталды. Де-Бройль статясы бірден қолдау тапқан жоқ. Ол Де-Бройльдың статясынан соң 5 жылдан кейін электрондардың дифракциясын анықтау кезінде дәлелденді. Бірақ Де-Бройльдың идеясына Эйнштеин мен Шредингер үлкен мән берді, оздерінің жұмысының дұрыс болғандығына көз жеткізді.1911-13 жылдары ашылған Фермидің «кванттық кинетикалық теориясына» Де-Бройль сүйенді. Планк пен Нернст және Сакуран мен Тетроде газдың статистикасын және жарықтың кванттық статистикасын анықтады. Сакуран мен Тетроде кванттық теорияның идеясын негізге ала отырып,газдың фазалық көлемі h3 тең екендігін айтты. Планк бұл идеяны қолдады және оны Нернст теоремасымен байланыстырып, алғаш рет кванттық теорияменде байланыстырды. Сосын Де-Бройль өзінің идеясы осы толқындық материясының заңдылығын бекіту негізінде Максвеллдің газдың бөлінуі және Планктың жарық кванты формуласын қолданды №24 дәріс Дәріс тақырыбы: Кванттық статистика Дәріс жоспары 1. Кванттық статистиканың пайда болуы. 2. Спиннің ашу. Гейзенберг Шредингер Механикасы 3. Кванттық статистиканың пайда болуы. Үнділік физик Шатьендранат Бозе 1924жылы 2 шілдеде Даккадан неміс журналына «Zeitschrift fur physik» «Планк заңы және түсті кванттар гипотезасы» атты мақаласын жолдады. Эйнштейннің кванттар мен импульске ие бөлшектер туралы болжамын, Саккура-Тетродтың қарапайым фазалық көлемге ие гипотезасын қолданып, Бозе обьектілердің орын алған жағдайға сәйкес болудың статистикалық есебінің жаңа әдісін еңгізді. Бозе мақаласы Эйнштейнді де қызықтырғандықтан, ол оның мақаласына ескертпелер жазып мақала соңына пікір білдіреді. Эйнштейн өз достарына Бозенің мақаласын оқып бастағанда оған оң баға бермегенін айтады. Алайда, оның соңындағы Эйнштейннің пікірін оқыған соң, ол өзіне: «Паули, сен бір нәрсені түсінбегенсің» деген. Эйнштейн болса өз уәдесінде тұрып 1924-25 ж.ж бір атомды газдардың кванттық теориясы бойынша бірқатар мақаларды жариялады. Бозенің статистикалық дамуына Эйнштейннің қосқан үлесі соншалық: бүгінде бұл статистиканы Бозе-Эйнштейн статикасы деп атайды. Осы мақаладан жаңа идеялардың қандай еңбекпен жарыққа шыққандығы көрінеді. Эйнштейн Де Бройльдің идеяларын қолдап, оны өзінің бір атомды кванттық статистика бойынша өз зерттеулерінде кеңінен қолданған ірі физиктердің алғашқыларының бірі болды. Де Бройльдың теорияларына Бор мен оның «копенгагтық мектептегі» қызметкерлері де күмәнмен қарады. Бор, Гейзенберг, Паулилер математикалық схемаларды түзу жолында көрнекілігі жоқ, бірақ бақылауындағы фактілерді нақты көрсететің жолдарды іздеді. Бұндай математикалық схеманы 1925 жылы Гейзенберг тапты. «Zeitschrift fur physik» Баспасына ұсынылған мақалада 29 шілде 1925 жылы Гейзенберг «бүгінге дейін бақылауда көнбей келген өлшемдерден ( электронның айналу периодтық жағдайы) бас тартуды» ұсынды. Гейзенбергтің бұл ұсынысты Мах және Оствальданың бақыланбайтын атомдар мен электрондардан бас тарту үндеуін еске салады. Гейзенберг бақыланбайтын электрондардың жағдайы мен жылдамдығына деген түсініктен бас тарты, яғни микроәлемге «бақылау» түсінігін нақтылау керектігін мойынсынбайды. 1925жылы қазан айында В. Паули жаңа теория бойынша сутегі атомының проблемаларын жасады. Ал осы айдың қараша айында Бор мен Иордан «Zeitschrift fur physik» баспасына «кванттық механиканың жалпы математикалық теориясын» ұсынды. жүктеу/скачать 1,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|