Дәріс№1№2 Ежелгі адамдар және көшпелі өркениеттің қалыптасуы
Хорезмшахтар мемлекеті (1190-1221)
жүктеу/скачать 338,05 Kb.
|
ДӘРІС №1,2.3,4,5,6,7,8,9,10 (1)
| Хорезмшахтар мемлекеті (1190-1221).
1219 жылы Шыңғыс ханның өзі барлық ұлдарымен және негізгі әскери күштерімен жорыққа шықты. Жаулап алушының әскері бірнеше бөлікке бөлінді. Біреуін Отырарды қоршауға әкелері қалдырған ұлдары Шағатай мен Өгедей; екіншісін үлкен ұлы Жошы басқарды. Оның басты мақсаты Сығнақ пен Джендті жаулап алу болды. Үшінші әскер Ходжентке жіберілді. Шыңғыс хан мен оның ұлы Толуй бастаған негізгі күштер Самарқанды алу болды. Отырарды бірнеше түмендердің қоршауы 1219 жылы қыркүйекте басталып, бес айға жуық уақытқа созылды. Қайыр хан моңғолдардың оны аямайтынын біліп, амалсыз қорғанды. Бір қолбасшының сатқындығы Отырардың құлауын тездетті. Түнде қала қақпасынан шығып, моңғолдарға бағынады. Сол қақпа арқылы қоршаудағылар қалаға кірді. Әскер мен тұрғындардың бір бөлігі бекініске қамалып, қорғанысын жалғастыра берді. Тек бір айдан кейін моңғолдар цитадельді ала алды. Оның барлық қорғаушылары өлтірілді, бекініс жойылды, Қайыр хан өлім жазасына кесілді, қала тоналып, жермен-жексен болды. Отырардан келген тұтқындар (хашар) кейін Ходжент пен Самарқанға шабуылда пайдаланылды. Сыр бойына жорықтар жасаған Жошының жасақтары 1220 жылдың көктемінде Сығнаққа жақындады. Қоршау жеті күнге созылды, содан кейін моңғолдар қалаға басып кіріп, оның барлық бекіністерін қиратты. Аз уақыт ішінде Өзген, Барчынлыкент, Дженд моңғолдарға бағынды. 10 000 жасақ Янгикентті алып, Сырдарияның төменгі ағысына қарай бет алды[6], сонда 10 000 түрікменді жұмылдырды. Олар көтеріліс жасап, жартылай жеңіліске ұшырап, жартылай оңтүстікке, Мерв бағытында шегінді. Жошының негізгі күштері Женд аймағында орналасты. 1220 жылы 5 мың адамдық үшінші армия. Бенакентті алып, Сырдария бойында орналасқан Ходжентті қоршады. Қоршау кезінде моңғол әскерлерінің саны 20 мың адамға, қоршауда пайдаланылған тұтқындар саны 50 мың адамға дейін өсті. Арал бекінісін қорғауды басқарған Темір-Мәлік Сырдариямен жүзді. Моңғолдар қуғынды ұйымдастырып, Жошы жасақтары орналасқан аймаққа жеткенде Темір-Мәлік өзеннің сол жағасына қонуға мәжбүр болып, жекпе-жек арқылы қуудан қашып құтылып, Янгикентте моңғол губернаторын өлтіреді. .Моңғол билеушісінің өзі және оның ұлы Толуй бастаған төртінші әскер Бұхараға (гарнизон, әртүрлі деректер бойынша 3 мың немесе 20 мың адам) жақындады, ол қысқа қоршаудан кейін 2009 жылы моңғолдардың қолына өтті. 1220 жылдың наурызы. Тұрғындар қатты зорлық-зомбылыққа ұшырап, қаланы моңғолдар тонап, қиратып, өртеп жіберді, тұтқындар Самарқанды қоршауға жіберді. Бұхараны қираған күйде қалдырып, Шыңғыс хан Соғды аңғары арқылы Самарқандқа (гарнизон, әртүрлі деректер бойынша 40 мың немесе 110 мың адам; 20 соғыс пілі) барды. Үшінші күні дін басыларының бір бөлігі оған қақпаны ашып, қаланы шайқассыз берді. Хорезмшах Мұхаммед пен оның анасы Түрқан Хатунның тірегі болған 30 мың қаңлы жауынгерін моңғолдар өлтірді. Шыңғыс хан Самарқаннан арыға бармай, Толуйді 70 мыңдық әскерімен Хорасанды жаулап алуға аттандырды да, 1221 жылдың басында Жошы, Шағатай, Өгедейдің 50 мың әскері Хорезм астанасы Үргеніш қаласына жақындады. . Жеті ай[8] қоршаудан кейін моңғолдар оны басып алып, талқандап, тұрғындарын тұтқынға алды. Содан кейін Шыңғыс хан Жошыға Шығыс Еуропадағы жаулап алуларын жалғастыруды[9] бұйырды, онда оның әскерлері Жебе мен Сүбедеймен бірге[10] қосылуы керек еді, бірақ ол оны өлтіруден жалтарады. Калка шайқасы. 1223 жылы Қалқа өзенінде біріккен орыс-половец әскері мен моңғол корпусы арасында шайқас болды. 1223 жылдың басында Киевте князьдік съезд шақырылып, Киев, Галисия, Чернигов, Северск, Смоленск және Волынь княздіктерінің күштері половецтерді қолдауы керек деп шешті. Моңғол елшілері орыстарға половцыларға қарсы тұруды ұсынды, бірақ Мстислав елшілерді өлтірді. Алайда моңғолдар оңтүстік орыс даласын мекендеген қаңғыбастарды жеңе алды. Днепрдің сол жағалауындағы моңғолдардың гвардиялық отряды жеңіліске ұшырап, 8-9 күннен кейін орыс-половец әскері Азов теңізіндегі Калка өзеніне жақындап, жаудың негізгі күштеріне тап болды. Мстислав Удатный қалған князьдерге ескертпестен, моңғолдармен өз бетінше күресуге бел буып, губернаторы бастаған половцылармен және Волынский отрядтарымен бірге арғы бетке өтті. 1223 жылы 31 мамырда олардың барлығы да, Чернигов та толық жеңіліске ұшырады. Киев князі Қалқаның қарама-қарсы биік жағасында қоршаумен қоршалып, шайқастан кейін үш күн бойы шепті ұстады. Содан кейін қаңғыбастардың губернаторы Плоскиннің князьдерді тірідей босату туралы уәдесіне сеніп, бекіністі тастап кетті. жүктеу/скачать 338,05 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|