Симфониялық әуенде тер ең ж ән е то л ы қ ты л ы ,
көркемділікті ой өрістетудің келісімді қозғалы сы н,
өзгерістердің ж әне әуенділік бейнелердің қарам а-
қ а й ш ы л ы қ т ы с о ғы л ы с т а р ы н ы ң к ө п ж а қ т ы л ы қ т ы
ашылуына негізделген әуенділік шығарманың тәсілі деп
түсінеміз. Симфониялық әуенде, біз барлық ызғылықты
әуенділік аспаптарды тыңдап көре білеміз, әсіресе үлкен
ж ә н е к іш і ы с қ ы л ы қ т ы а с п а п т а р ы н ы ң ә у е н ін ің
үстемділіктісі, түла бойыңызды алып, ойға кеңелтеді.
Симфониялық әуен қоғам ішіндегі болып жатқан,
ү л ы -тари хи о қи ғал ар д ы , адам затты ң дам уы ндағы
жетістіктерді, табиғатта болып жатқан қүбылыстарды
адамны ң жеке өміріндегі өзгерістерді, тыңдаушыға
жеткізеді. Симфонияны біз, аспаптылық әуеннің ең
ж оғарғы саты сы деп ү ғы н ам ы з. X V III ғасы рд ы ң
ортасынан бастап, Чехиялық, Австриялық және Неміс
әуен шеберлері (Ф. Рихтер., Я. Стамиц., Г. Вагензайль.,) с и м ф о н и я л а р д ы ң н е гіз ін ің қал ау ш ы л ар ы болы п
саналады. Симфониялық әуен 4-бөлімшеден түрады.
1-бөлімі — кәдімділікті тартыстылықты жағдайында
қүралады, әрекет тезділікті, шиеленісті дамиды. 2-бөлімі
— лирикалы қты , әндетуліктілі, ойнау көңіл-күймен
кірістірілген. 3-бөлімі Менуэт* Скерцо* немесе Вальс* — тірліктілі, би қозғалыстарында. 4-і — соңы, ең тез,
к ө б ін е с е м е й р а м д ы л ы қ т ы , к ө т е р ің к і м ін е зд е .
Симфонияның қалған бөлімшелері, бірінші бөлімнің
мазмүнын толықтырады және керектілі әрекетте дамы-
тады. Симфониялық әуенде, айтылған 4-бөлімшелердің,
келісімділік, гармониялық* қосындысының бірлесуін
а н ы қ т а й м ы з . С и м ф о н и я л ы қ ә у е н н ің н е гізін д е
160
Мәдениеттану классикалық шығармалар орындалады. Л.Бетховенді*,