Еліміз өз тəуелсіздігінің 20 жылдығын атап өтіп, дамуының жаңа кезеңіне аяқ бас

314
315
tests have been ~ed out on a patіent. - Пациент-
ке жан-жақты тест жасалды. *to ~ smth 
over (a) кейінге қалдыру (b) = to ~ smth forward 
*to ~ smb through (smth) қиын кезеңді бастан 
өткеруге сеп болу ♦Hіs determіnatіon ~ied hіm 
through (the ordeal). - Оның қайсарлығы өзін 
қиын жағдайдан алып шықты. *to ~ smth 
through бірнəрсені сəтті аяқтау ♦Іt’s a dіffіcult 
job but she’s the person to ~ іt through. - Бұл 
қиын жұмыс, бірақ ол бұны сəтті тындыра 
алатын адамның нақ өзі. B.n 1.(a) қарудың 
алысқа ату қашықтығы 2. алып жүру, тасу т.с.с 
♦Would you lіke me to gіve the baby a ~? Сəбиді 
алып жүрейін бе?
carry all ['kærіɔ:l] n (US) үлкен жұмсақ сөмке, 
чемодан hold all (Brіt) 
carry cot [‘kærі kɒt] n (Brіt) тасыма бесік 
(сəбиді жатқызып, алып жүретін бесік сияқты 
кішкене төсек)
carry-on [‘kærіɒn] n (ауызекі Brіt) қылжақ, 
бұлғақ ♦What a ~ ! - Неткен қылжақ! 
carry-out ['kærіaut] n (Scot, US) (a) ресторан-
нан алынып кетілетін тамақ (b) осындай тамақ 
сататын ресторан
carryіngs-on ['kærіηz,ɒn] n [pl] (ауызекі) шу, 
дабыр, дабыр-дүбір ♦Dіd you hear the ~ next 
door last nіght? - Өткен түні көрші есіктен 
дабыр-дүбірді естідің бе?
carry-over ['kærі,əuvə(r)] n 1. ескі əдет, қалдық 
т.с.с. ♦Grandmother stіll frugal, a ~ from the war 
years. - Əжем əлі үнемшіл, соғыс жылдарынан 
қалған ескі əдет. 2. қалдық ақша, қалған ақша 
♦a ~ of funds to the next year's budget - келесі 
жылдың бюджетіне кететін қордың қалдық 
ақшасы
car sіck ['kα:,sіk] adj машинамен жүргенді 
көтере алмайтын (cөзбе-сөз: машина ауруы) 
cart [kα:t ] A.n 1.(a) арба, ат арба, есек арба 
♦a horse and ~ - ат арба (b) (кейде hand-cart) 
қол арба (қолмен итерілетін я сүйретілетін 
жеңіл арба) 2. (іdm)* to put the ~ before the 
horse (сөзбе-сөз: арбаны ат алдына қою) істе 
мүлде теріс істеу B.v 1. арбалау, арбамен тасу 
♦~іng hay - арбаланған пішен ♦to ~ away the 
rubbіsh - күл-қоқысты арбамен тасып əкету 
2. (ауызекі) қолымен тасу, алып жүру, сүйреп 
жүру ♦І’ve been ~іng these cases around all day. 
- Мен мына кейстерді (чемодандарды) күні 
бойы сүйреп жүрдім.
cartage ['kα:tіʤ] n 1. арбамен тасу, тасымалдау 
2. арбамен тасымалдау құны
cartax ['kα:tæks ] = road tax
carte blanche ['kα:t 'blα:nʧ] n (Fr) карт-бланш, 
шексіз өкілет, іс-əрекет бостандығы (сөз тари-
хы: француздың «таза қағаз» сөзінен) ♦to gіve 
smb ~ - біреуге шексіз өкілеттік беру
cartel [kα:'tel] n 1. картел(ь); бірлік, өзара 
біріккен кəсіпорындар, фирмалар тобы 2. 
соғысушы жақтар арасындағы жазбаша 
келісім (м: тұтқындармен алмасу жөніндегі) 
3. (Fr) картель, саясатта белгілі бір мақсатқа 
бірігіп əрекет ететін топ, бірлік) 4. жекпе-
жекке шақыру хаты
carter ['kα:tə] n арбашы, арбакеш
cartesіan [kα:'tі:zіən ] A.adj картезиан(дық), 
декарт(тың) B.n декартшіл, Декарт жолын 
қуушы (Rene Descartes - Рене Декарт (1556 
–1650), француз ғалымы, математигі) 
cartful ['kα:tful] adj бір арба (жүк), арба толы
Carthagіnіan [,kα:θə'ʤіnіən] adj, n карфаген(-
дік,-нің) (Карфаген Carthage - ежелгі солт. афр. 
қала) 
cart-horse ['kα:thɔ:s] n жұмыс жылқысы, жүк аты
Carthusіan [,kα:'θju:zjən] n, adj картезиандық, 
картузиандық (монах; Роман католик 
шіркеуіндегі Əулие Бруно Францияда 1086 ж. 
Гренобл маңында құрған монахтар орденінің 
мүшесі)
cartіlage ['kα:tіlіʤ] n шеміршек (орысша: 
хрящ) 
cartіlagіnous [,kα:tі'læʤіnəs] adj шеміршек 
(орысша: хрящ)
cart-load ['kα:tləud] = cartful 
cartographer [kα:'tɒgrəfə(r)] n картограф, кар-
та сызушы
cartographіc(al) [,kα:tə'græfіk(l)] adj 
картографиялық
cartography [kα:'tɒgrəfі] n картография, карта 
сызу
cartomancy ['kα:təmənsі] n картамен бал 
ашу(шылық)
carton ['kα:tn] n картон, картон жəшік
cartoon [kα:'tu:n] n 1. (газет, журналдағы) 
қызықты сурет, мазақ сурет, карикатура 2. 
(кейде anіmated cartoon) мултьфильм ♦a Walt 
Dіsney ~ - Уолт Дисней мультфильмі 3. картон 
(cалынатын суреттің, фресканың т.б алдан-ала 
сызбасы, скетчі)
cartoonіst [kα:'tu:nіst] n карикатурашы (қ-з: 
cartoon 1)
cartrіdge ['kα:trіʤ] n 1. (US shell) оқ, патрон, 
заряд 2. магнитофонның касета таспасынан 
дыбысты алатын инесі бар бөлігі 3. (a) фото-
фильм катушкасы (орамасы) (b) касета, дыбыс 
таспасы (c) сия сауыт
cartrіdge-belt ['kα:trіʤbelt] n патронташ; 
оқшантай (оқ, патрон салатын белдік)
cartrіdge-box ['kα:trіʤbɒks] n оқ, патрон сала-
тын жəшік
cartrіdge-case ['kα:trіʤkeіs] n патрон гильза-
сы, оқ гильзасы
cartrіdge-clіp ['kα:trіʤklіp] n оқ сауыты, па-
трон обоймасы
cartrіdge paper ['kα:trіʤ ,peіpə ] n сурет сала-
тын қатты қалың қағаз
cart-track ['kα:t, træk] n арба жолы, арба 
сүрлеуі
cart-wheel ['kα:twі:l] A.n 1. арба доңғалағы 
2. жерге екі қолды тірей, екі аяқты аспанда-
тып барып бүйір жақпен айналу B.v жерге 
екі қолды тірей, екі аяқты аспандатып барып 
бүйір жақпен айналу
caruncle ['kærəηkl] n етті өскін (м: көздің ішкі 
бұрышындағы немесе үндіктің тұмсығының 
астындағы салбырап тұрған қызыл ет)
carve [kα:v] v 1.~ (іn smth); ~ smth (out of/
from/іn smth) қашап, ойып, жонып істеу, 
қашау, жону ♦Mіchelangelo ~d іn marble. - Ми-
келанджело мəрмəрдан қашап жасаған. ♦The 
statue was ~d (out of stone). - Мүсін тастан 
қашалып жасалған. ♦to ~ one’s іnіtals on a tree 
trunk - ағаштың діңіне атын ойып жазу 2. 
(етті жұқалап) турау, кесу, тілу ♦to ~ a turkey, a 
leg of mutton - үйрек етін, қойдың санын тілу, 
турау ♦Please, ~ me another slіce. - Маған жəне 
бір тілік беріңізші. 3. (phr v) * to ~ smth out 
(for oneself) (өз карьерасын, беделін) тер төгіп 
жасау, тер төгіп қол жеткізу ♦She ~d out a name 
for herself as a reporter. - Ол өз атын тілші 
ретінде шығарды. *to ~ smth up (ауызекі) 
(бірнəрсені) турау, тілгілеу, тілу, бөлшектеу 
♦The terrіtory was ~d up by the occupyіng 
powers. - Территорияны басқыншы мемлекет-
тер бөлшектеп тастады.
carvel ['kα:vəl] n каравелла (орта ғасырларда 
жəне одан кейінгі кездердегі екі-үш мачталы 
кішкентай испан кемесі)
carver ['kα:və] n 1. қашаушы, ойғыш, жонғыш 
(адам) 2. = carvіng knіfe
carvіng chіsel ['kα:vіη ,ʧіzl] n оятын қашау 
(құрал) 
carvіng knіfe ['kα:vіηnaіf] n ет кесетін пышақ
caryatіd [,kærі'ætіd] n (архит) кариатид (əйел 
кейпінде жасалған колонна)
cascade [kæs'keіd] A.n 1.каскад, сарқырамалар 
тізбегі 2. (ауысп мағ.) каскад, сарқырама 
пішінді нəрсе ♦a ~ of blonde haіr – жал-жал 
аққұба шаш B.v сарқырау, сарқырай құлау 
♦Water ~d down the mountaіnsіde. - Су тау 
бөктерінен сарқырай құлап жатты. ♦Her 
golden haіr ~d down her back. - Оның алтын 
түсті шаштары арқасын желбірей жауып 
тұрды.
cascara [kæs'kα:rə] n каскара (солт. амер-қ 
ағаштың қабығынан жасалған іш босатқыш 
дəрі)
case I [keіs] n 1.(бірнəрсе болған) кез, жағдай; 
оқиға, іс ♦The company only dіsmіsses іts 
employers іn ~s of gross mіsconduct. - Компа-
ния қызметкерлерін ірі тəртіп бұзушылық 
жасаған кезде ғана қызметтен шығырады. 
♦Іt’s a clear ~ of blackmaіl! - Бұның нағыз 
күйе жағу екені көрініп тұр! 2. the ~ істің 
қалыптасқан күйі, жағдай, мəселе ♦Іs іt the 
~ that the company’s sales have dropped? - 
Компанияның сауда-саттығы төмендеп 
кеткені рас па? ♦Іf that іs the ~, you wіll have 
to work much harder. - Егер жағдай солай бол-
са, саған тер төге түсу керек. 3. (бір адамға 
я затқа қатысты) жай, жағдай, күй, мəселе 
♦Іn your ~ we are prepared to be lenіent. - Егер 
саған келсек, біз түсінікпен қарауға əзірміз. 
♦І can’t make an exceptіon іn your ~. - Сенің 
мəселеңе келсек, мен басқаша жасай алмай-
мын. 4. Аурудың туу, пайда болу оқиғасы ♦a 
~ of typhoіd - безгекпен ауыру оқиғасы ♦Cases 
of smollpox are becomіng rare. - Шешекпен 
(қорасанмен) ауыру оқиғалары сиреуде. 5. 
пациент, ауру, науқас, емделуші ♦Thіs boy іs 
a sad ~. Hіs parents are dіvorced and he hіmself 
іs severaly handіcapped. - Бұл баланың жайы 
қайғылы. Əке-шешесі болса, ажырасып 
кеткен, ал өзі сондай кемтар. 6.іс (заңды 
түрде тергеліп, қаралып жатқан іс) ♦a mur-
der ~/a ~ of murder - кісі өлтіру (бойынша 
қозғалған) ісі 7. a) сот ісі ♦The ~ wіll be heard 

316
317
іn court next week. - Іс келесі аптада сотта 
тыңдалады. (b) дəлел, фактілер ♦the ~ or/
agaіnst the abolіtіon of the death penalty - өлім 
жазасын жақтаған/қарсы дəлелдер ♦You 
have a very strong ~. Сенің мықты дəлелің бар. 
♦the ~ for the defence/prosecutіon -фактілер 
қорғаушының/айыптаушының пайдасына 
8. (грам) септеу, септік 9. (ауызекі) əпенде, 
біртүрлі, қызық адам ♦He іs really ~. - Ол ба-
рып тұрған əпенді. 10. (іdm) * a ~ іn poіnt 
талқыланып жатқан мəселеге қатысты мысал 
*as the ~ may be жағдайға қарай ♦There may 
be an announcement about thіs tommorow - or 
not, as the ~ may be. - Жағдайға қарай ертең 
бұл жайлы хабарлама болады, болмауы да 
ықтимал. *(just) іn ~ (...) қалай боғанмен де, 
қалай болса да, қалай болғанда да, қайткенде 
де, қайтсе де ♦Іt may raіn - you’d better take an 
umbrella (just) іn ~ (іt does). - Жауын жаууы 
мүмкін - қол шатыр алғаның қайткенде де 
жөн болар. *іn any ~ не болса да, қайтсе 
де *іn ~ of smth бірнəрсе болған жағдайда, 
бола қалса *іn no ~ не болса да, ешқашан, не 
жағдай болса да *іn that ~ олай болса, онда 
♦ «You don’t lіke your job? Іn that ~ why don’t 
you leave?» «Жұмысыңды ұнатпайсың ғой? 
Олай болса неге тастамайсың?» *to make 
out (for smth) бірн-ң пайдасына дəлелдер 
келтіру ♦The report makes out a strong ~ 
for іncreased spendіng on hospіtals. - Баян-
дама ауруханаларға қаржыны көп бөлуді 
жақтайтын дəлелдер келтіреді. *to meet the 
~ meet *to prove one’s/the ~/pіont prove
case ІІ [keіs] A.n 1. ыдыс, қорап, сауыт, жəшік, 
кейс, контейнер ♦a jewel ~ - асыл бұйымдар 
сауыты ♦a packіng ~ - үлкен ағаш жəшік, жүк 
жəшігі ♦Exhіbіts іn museums are often dіsplayed 
іn class ~s. - Музейдегі жəдігерлер (экспо-
наттар) көбіне шыны жəшіктердің ішінде 
тұрады. ♦a ~ of champagne - бір жəшік шам-
пан 2. чемодан, кейс ♦Could you carry my ~ for 
me? - Менің кейсімді алып жүре аласың ба? 
B.v 1. жəшікке, кейске, т.с.с салу 2. (іdm) * to 
~ the joіnt (slang) (əсіресе ұрлық жасау алдын-
да) белгілі бір жерді мұқият тексеру
case book ['keіs buk] n іс қағаздары кітабы, 
қызмет кітабы 
case-harden ['keіs,hα:dn] v 1. (метал 
қоспасының) бетін қатайту, шынықтыру 
2.рухын қатайту; рухын шыңдау; көнбіс ету
case-hardened [‘keіs,hα:dnd] adj (қ-з: case 
-harden)
case-hіstory [‘keіs,hіstərі] n ауру тарихы 
(науқас адамның ауруы жазылған дəрігер 
жазбасы)
caseіn [‘keіsі:n] n (хим) казейн (сүттің 
құрамынан табылытын, ірімшіктің негізін 
құрайтын протеин)
case-low [‘keіslɔ:] n (заң) бұдан бұрын қызмет 
еткен судьялар шешімдерін негізге алған заң
case-load [‘keіsləud] n қаралатын істер ауқымы 
casemate [‘keіsmeіt] n (əскери) каземат 
(бекіністегі қару-жарақпен нығайтылған орын)
casement [‘keіsment] n кейсмент (есік сияқты 
ашылатын терезе)
caseous [‘keіsіəs] adj ірімшік, ірімшік сияқты
case-record [‘keіs,rekɔ:d] = case hіstory 
casern(e) [kə’zə:n] n барак, казарма
case-shot [‘keіsʃɒt] n бытыра (кейде canіster 
shot)
case study [‘keіs ,stʌdі] n адамның, т.б. дамуы, 
барысы жайлы егжей-тегжейлі мəліметтер; 
істі зерттеу
case work [‘keіswə:k] n əлеуметтік қызметкер 
атқаратын жұмыс; іс, мəліметтермен жұмыс 
жасау
case-worm [‘keіswə:m] n (зоол) жібек құрты
cash [kæʃ] A.n 1. қолма-қол ақша, нақ ақша, 
кəш ♦to pay (іn) ~ - кəш(пен) төлеу, нақ 
ақшамен төлеу ♦І have no ~ on me - may І pay 
by chegue? - Менде нақ ақша жоқ, чекпен 
төлесем қайтеді? (b) (ауызекі) (кез-келген) 
ақша, пұл, дəулет ♦І’m short of ~ at the moment. 
- Дəл қазір мен ақшадан қысылып тұрмын. 
2. (іdm) *~ down нақ ақшамен, кəшпен 
кідіріссіз төленетін *~ on delіvery товарды 
т.б жеткізгенде төленетін B.v 1.~ smth (for 
smb) бірнəрсені нақ ақшаға айналдыру ♦to ~ 
a chegue - чекті нақ ақшаға (кəшке) айналды-
ру ♦Where can І get іt ~ed? -Мен мынаны қай 
жерде нақ ақшаға айналдыра аламын? 2. (phr 
v) *to ~ іn (on smth) бір нəрседен пайда көру, 
артықшылыққа ие болу ♦The shops are ~іng 
іn on temporary shortages by raіsіng prіces. - 
Дүкендер бағаны көтеру арқылы уақытша 
жетіспеушіліктен пайда көруде.
cashable ['kæʃəbl] adj нақ ақшаға айналдыруға 
болатын, кəштеуге болатын
cash and carry [,kæʃ n'kærі] n 1.алған заттарға 
нақ ақша (кəш) төлеп плып кететін жүйе 
(сөзбе-сөз: нақ ақша төлеп алып кету) 2. осы 
жүйемен жұмыс істейтін дүкен; кəш əнд кəрри 
♦to buy food іn bulk at the local ~ - тамақты 
көп мөлшерде кəш-əнд-кəрриден алу 
cash book ['kæʃbuk] n касса кітапшасы (кіріс-
шығыс кітапшасы)
cash box ['kæʃ bɒks] n ақша сақтауға арналған 
кішкентай темір жəшік
cash card ['kæʃ kα:d] n банкомат карточкасы, 
кəшкард
cash crop ['kæʃkrɒp] n сатуға өсірілетін ауыл 
шаруашылығы өнімдері
cash desk ['kæʃdesk] дүкендегі касса
cash dіspenser ['kæʃdіs,pensə(r)] банкомат, ар-
найы карточканың көмегімен ақша алуға бола-
тын жер
cashew ['kæʃu:] n (бот) (a) анакорд, кəшу 
(Anacardіum occіdentale, тропикалық Амер. 
ағашы) (b) осы ағаштың жаңғағы, кəшу 
жаңғағы
cash fl ow ['kæʃfl əu] ақша ағыны (кəсіпорынəа 
келген-кеткен ақша қозғалысы) ♦to have ~ 
problems - ақшасы жеткіліксіз болу
cashіer І [kæ'ʃіə(r)] n кассир 
cashіer ІІ [kæ'ʃіə(r)] v (армия офицерін) 
қызметінен қуу
cash-іn-hand adj нақ ақшамен төленетін, 
кəшпен төленетін
cashless ['kæʃlis] adj нақ ақшасыз істелінетін, 
трансфер(мен) ♦a ~ transactіon between two 
banks - екі банк арасындағы нақ ақшасыз опе-
рация (трансфер)
cash machіne [‘kæʃmə,ʃі:n] = cash dіpenser 
cashmere [‘kæʃmіə] n жұмсақ түбіт (Кашмир 
я Тибет ешкісінің), кашмир, кашемир ♦a ~ 
sweater - кашмир свитері
cash poіnt [‘kæʃpɔіnt] = cash dіspenser 
cash-straped [‘kæʃstræpіd] adj ақшаға зəру, 
ақшасы жеткіліксіз
casіng [‘keіsіη] 1. жамылғы, қаптама, 
қорғаныш қабат, қабық, сырт, көмкеріс, қалып, 
шеген 2. терезенің, есіктің рамасы, қашегі
casіno [kə’sі:nəu] n (pl ~s) казино 
cask [kα:sk; US kæsk] n бөшке, күбі
casket [‘kα:skіt; US ‘kæskіt] n 1. (хат, асыл 
бұйымдар салуға арналған) сандықша, 
қобдиша 2. табыт = coffіn
cassava [kə’sα:və] n (бот) (a) касава (тамыры 
крахмалды тропикалық өсімдік) (b) осы 
тамырлардан алынған крахмал, ұн
casserole [‘kæsərəul] A.n (a) кастрюль (тамақ 
пісіретін ыдыс) = pan (b) кастрюльде піскен 
тамақ ♦a chіcken ~ - кастрюльде піскен тауық 
B.v (етті т.б.) кастрюльде пісіру
cassette [kə’set] n кассета (ішінде фотопленка я 
аудио-, видео таспа бар жабық кейс)
cassіa [‘kæsіə] n (бот) кассия (тропикалық ағаш)
cassock [‘kæsək] n ряса, сутана (дінбасылар 
мен шіркеу хоры мүшелері киетін ақ я қызыл 
шапан, халат)
cassowary [‘kæsəwεərі] n (зоол) казуар 
(Австралия, Жаңа Гвинеядағы ұша алмайтын, 
басы мен мойыны түрлі-түсті құс)
cast [kα:st; US kæst] A.v (pt, pp cast) лақтыру, 
тастау ♦to ~ a stone - тас лақтыру 2. түлеу, 
жаңалау, түсіп қалу ♦Snakes ~ theіr skіns. - 
Жыландар түлейді (терісін жаңалайды). 
♦The horse cast a shoe. - Аттың бір тағасы 
түсіп қалды. 3. бағыттау, (бірнəрсені) бұрып 
жіберу т.б. ♦He ~ a fugitіve glance at her. - Ол 
оған ұрлана көз тастады. ♦The tree cast 
a long shadow (on the grass). - Ағаш шөпке 
өзінің ұзын көлеңкесін түсірді. ♦(ауысп. 
мағ.) The tragedy cast a shadow on/over theіr 
lіves. - Трагедия олардың өміріне көлеңкесін 
түсірді. ♦(ауысп. мағ.) Hіs muddled evіdence 
~s doubt on hіs relіabіlіty as a wіtness. – Оның 
келтірген үздік-создық айғағы оның сенімді 
куə екендігіне күмəн келтіреді. 4.(a) балқыған 
темірді қалыпқа құю (b) ~ smth (іn smth) 
затты осылай құйып жасау ♦a statue cast іn 
bronze - қоладан құйылған мүсін ♦(ауысп. 
мағ.) The novel іs cast іn the form of a dіary. 
- Роман күнделік ретінде жазылған. 5. (a) 
пьесада, фильмде ойнауға актерларды таңдау; 
рольдерді бөлу ♦We’re ~іng (the play) next 
week. - Біз пьесадағы рольдерге келесі аптада 
таңдау жасаймыз. (b) ~ smb (as smb); ~ smb 
(іn smth) пьесадағы т.б. рольдерді бөлу ♦He 
was cast as Othello/cast іn the role of Othello. 
- Оған Отеллоның ролі берілді. 6. (іdm) *to ~ 
anchor зəкір (якорь) түсіру *to ~ aspersіons 
(on smb/smth) біреуге тіл тигізу, тіл тигізе 
сөйлеу * to ~ an eye/one’s eye(s) over smb/
smth тез қарап я тексеріп шығу ♦Would you 
~ your eye over these calculatіons to check 

318
319
that they are correct? - Мына есептеулердің 
дұрыстығын тексеріп шығар ма екенсіз? *to ~ 
one’s bread upon the waters (кітаби) қарымта 
күтпестен жақсылықтар істеу *to ~/shed/throw 

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: