Әдебиеттер
1
Вазина К.Я. Саморазвитие человека и модульное обучение. – Новгород, 1991.
2
Жанпеисова М.М. Модульная технология обучения как средство развития ученика. - Алматы:
Рауан, 2002.
3
Жанпеисова М.М. Технология модульного обучения. - Актобе: Мектеп, 1999. – 100 с.
4
Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. – М.: Народное образование, 1998. –
256 с.
5
Юцавиене П.А. Педагогические основы модульного обучения: дис. … д-ра. пед. наук. –
Вильнюс, 1990.
УДК 37.091.3:811.111
КОММУНИКАТИВНЫЕ МЕТОДЫ ОБУЧЕНИЯ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА ЛЮДЕЙ
СРЕДНЕГО ВОЗРАСТА
Моминова С.М.
Южно-Казахстанский государственный университет им. М.Ауэзова, Шымкент, Казахстан
Түйін
Бұл мақалада, орта жастағы ағылшын тілін үйренушілерді шетел тілін үйретуде туындайтын негізгі
қиындықтар кӛрсетіліп, бұл мәселені шешудің ең тиімді тәсілінің бірі сабақ барысында коммуникативті
әдісті қолданудың ерекшеліктері қарастырылған.
Summary
Difficulties meeting in teaching middle-aged people English language, and the solution of these problems by one of
the most effective methods as a communicative method are considered in this article.
При изучении любого иностранного языка у нас непременно должны существовать какие-либо
мотивации, которые собственно и помогают нам добиваться определенных успехов в этом процессе.
Некоторые из нас изучают иностранный язык из-за того, что хотят расширить свой круг знакомств,
кто-то хочет свободно путешествовать по миру, кто-то хочет преподавать свой предмет на английском
языке, кто-то хочет знать его, чтобы помочь своему чаду делать домашнее задание по английскому, а
кто-то стремится укрепить свои профессиональные позиции и добиться высокого карьерного роста.
Именно мотивации как раз и можно отнести к психологическим основам в процессе изучения любого
иностранного языка.
Уже несколько лет я преподаю английский язык не только студентам, но и преподавателям, кому
от 25-60. Они как и студенты, у них тоже возникает боязнь неправильно выразить свою мысль, низкая
самооценка, стеснительность. Низкая самооценка нередко ведет к скованности. Скованность часто
вызвана боязнью сделать ошибки, что отрицательно влияет на овладение языком. Студенты-
199
преподаватели (далее слушатели), готовые к риску, напротив, не боятся делать ошибок, но они
необязательно достигают высокой лингвистической компетенции. Связь между рассматриваемыми
аффективными факторами и успешностью овладения языком нельзя считать однозначной, а
оптимальное решение лежит посередине: риск, ведущий к догадке, 'надо поощрять, особенно у "очень
осторожных" студентов, "очень рискованных" студентов необходимо вовремя останавливать, чтобы
они не доминировали в общении.
Следующей проблемой, пожалуй, является боязнь ошибок. Нельзя научиться бегать, не
научившись ходить, а вспомните (или посмотрите на маленьких детей), сколько раз нам приходится
падать прежде, чем научимся не то что ходить - стоять. Язык - это деятельность, и чтобы научиться,
необходимо время и ошибки... много ошибок.
Я, например, никогда не исправляю ошибки, перебивая слушателя во время длинного монолога:
мне важнее, чтобы он почувствовал, что может "идти" самостоятельно, а ошибка может быть либо
случайной, либо - если она результат неотработанности того или иного правила, значит, надо найти
способ ее отработать - но потом. Или если вижу, что слушатель напряжен и страшно боится сказать
что-то неправильно, рассказываю анекдот, устраиваю фонетическую зарядку, придумываю какую-
нибудь игру.
Обычные спутники страха и стеснение сделать ошибку – они боятся показаться примитивным и
быть непонятым. Самая частая фраза, которую я слышу от своих взрослых студентов после первых
пары недель: "Я говорю ужасно! Как со мной может быть интересно говорить? О чем со мной можно
говорить? Я говорю слишком просто!" На что я отвечаю: "Зато я и Ваши коллеги совершенно точно
понимаем, о чем вы говорите! И вообще, если вы способны объяснить что-то вразумительно
ПРОСТЫМИ словами - это умение является уже достижением".
Насчет "быть не понятым": вот как раз чем проще мы говорим, чем больше шансов у нас быть
понятыми. Иногда мы будем звучать слишком прямолинейно - поскольку навык приходит только с
опытом - иногда даже не собственно языковым, а социокультурным: этикет, манера выражаться в той
или иной ситуации, допустимая степень выражения той или иной эмоции - все это усваивается только в
процессе использования языка, коммуникативным неудачам.
Итак, основные проблемы, с которыми сталкивается человек - "языковой барьер", который надо
преодолеть. Исследования показали, что дети ранего возраста, то есть до 7 лет легче обучаются
инностранному языку, у них даже при общении не заметен акцент. До 7 ребенку нет необходимости
объяснять правила грамматики, правила построения предложения и т.д. в процессе общения в
иноязычной среде ребенок легко осваивает язык. Чем старше возраст обучающегося, тем сложнее
обучение языку. В старшем возрасте надо грамматику объяснять сопоставляя с грамматикой родного
языка, многократно повторять произношение каждого слова, объяснять почему они не могут составить
предложение без порядка слов в предложении, ведь в родном языке, в каком бы порядке не ставить
члены предложения, смысл от этого не меняется, как например, Мальчик поймал рыбу. Рыбу поймал
мальчик. Поймал рыбу мальчик. – Бала балықты ҧстап алды. Балықты бала ҧстап алды. Ҧстап алды
бала балықты.
Педагоги совмещают несколько методик для достижения наилучших результатов. Чтобы
закрепить свои знания, слушатели должны практиковаться. Довольно часто люди задаются вопросом:
каким способом учить иностранный язык, чтобы получить быстрый результат за короткий период?
Дабы усовершенствовать свои навыки, люди пробуют различные способы самообучения:
приобретают литературу, электронные самоучители, которые обещают овладение иностранным языком
в рекордные сроки с помощью авторских «чудо-методик». Но после многочисленных попыток
овладеть языком самостоятельно почему-то теряют интерес к приобретенной «игрушке». Почему? Все
дело в том, что обучающие программы никогда не заменят вам живого общения. А ведь именно оно
играет решающую роль в овладении иностранным языком.
История методики преподавания иностранных языков знает многочисленные попытки найти
наиболее эффективный метод обучения. В настоящее время таким способом овладения иностранным
языком является коммуникативный подход.
Этот способ обучения пришел к нам с Запада. Он возник в Британии в 60-70-е годы, в то время,
когда английский язык начал приобретать статус международного.
Коммуникативная методика ставит своей целью формирование у слушателей смыслового
восприятия и понимания иностранной речи, а также овладение языковым материалом для построения
речевых высказываний.
Во время обучения основной акцент делается на развитии разговорных навыков, а
грамматические структуры вводятся по мере необходимости, в связи с какой-либо темой, обогащая
разговорную практику.
200
Чтобы запоминание было легким и непринужденным, нужна абсолютная раскрепощенность.
Коммуникативный метод предполагает развитие способности думать на изучаемом языке в
обстоятельствах реальной жизни. Преподаватель моделирует на уроке как можно больше ситуаций
общения и поощряет попытки студентов принять в них участие. Таким образом, у учеников
стимулируется желание высказаться. Это обеспечивает взаимодействие не только преподавателя со
слушателями, но и слушателей между собой.
Учащимся предлагаются задания, в ходе выполнения которых систематически развиваются все
основные языковые навыки (аудирование, устная речь, чтение и письмо). Основное место при
коммуникативном обучении иностранному языку занимают игровые ситуации, работа с партнером,
задания на поиск ошибок, которые не только позволяют наращивать лексический запас, но и учат
мыслить аналитически.
Коммуникативный подход основан на утверждении о том, что для успешного овладения
иностранным языком учащиеся должны знать не только языковые формы (то есть грамматику, лексику
и произношение), но также иметь представление о том, как их использовать для целей реальной
коммуникации.
Основные преимущества коммуникативной методики:
обучение иностранному языку без использования языка-посредника даже с нулевого уровня
знаний, позволяет быстро преодолеть языковой барьер, язык используется в реальных жизненных
ситуациях, грамматика изучается в процессе общения на языке. Вам не придется зубрить
грамматические правила.
Основная задача преподавателя — укрепить уверенность учащихся. Во время урока
преподаватель, как правило, делит группу на пары. После того как вы выполнили задание,
предложенное учителем, у вас есть возможность сверить ответ с одногруппником. Далее преподаватель
дает правильные ответы, обсуждает допущенные ошибки вместе со студентами.
Обучение происходит по принципу «от простого к сложному». Преподаватель предлагает только
те задания, сложность которых соответствует знаниям слушателей. Даже если вы начали изучение
иностранного языка с нуля, после подробного объяснения нового материала преподавателем
выполнение заданий не вызовет у вас затруднений.
Перед чтением или прослушиванием аудиоматериала преподаватель обращает внимание на все
тонкости и трудности. Эта подготовка позволяет как можно лучше и с большей уверенностью
выполнить предложенное задание.
Интенсивная методика отличается напряженным изучением иностранного языка. Его главная
задача – научить легко и быстро общаться. Первым делом вас обучают разговаривать, а уж потом
писать. За небольшой промежуток времени вам предстоит выучить большое количество слов, не
зазубривая слова и выражения, а с помощью ролевых игр и многим другим приемам. Этот метод учит
грамотно выражать свою мысль, так, чтобы собеседник вас мог понять. Раскрепощенность – главное
требование этого метода к ученикам.
Традиционный метод применяется в высших учебных заведениях и школах по изучению
иностранных языков. Этот метод знаком тем, кто учился даже в самой обычной школе. Изучение
грамматических правил, применение их в предложениях, различных конструкциях, а затем
закрепление: вам предстоит сделать множество упражнений на одно и тоже правило. Главное место в
лексико-переводном методе занимает перевод с русского на иностранный. Это приводит к тому, что
учащийся, говоря на иностранном языке, все равно думает на русском, инстинктивно делая перевод
всех слов в уме. Традиционный способ позволяет хорошо выучить грамматику, научиться читать,
писать, иметь богатый лексический запас.
Первый шаг к осваиванию языка – запоминание слов, выражений, а уже потом наложение
имеющихся знаний на их грамматическую основу. В процессе обучения развиваются все языковые
навыки. Вы научитесь устной и письменной речи, вы сможете на слух переводить иностранные тексты
и хорошо читать. Слушатели учатся говорить легко и свободно, а главное без ошибок.
Еще одним важным пунктом коммуникативного метода является работа слушателей в парах.
Преподаватель создает всевозможные ситуации, чтобы ученики могли пробовать себя в реальном
общении. Такой вид работы позволяет студентам самостоятельно поправлять друг друга, находить
ошибки в своей речи и в речи своего собеседника. Обсуждая различные темы и вопросы в группах,
учащиеся могут помогать своим коллегам правильно выразить мысль, построить предложение так,
чтобы было наиболее понятно.
Вы начали учить свой родной язык ребенком. Почему ребенок учит язык? Он окружен этим
языком. Ему хочется общаться. Ему интересно выразить себя на языке и узнать что-то новое про
других.
201
Что мешает иметь ту же самую мотивацию в зрелом возрасте и освоить иностранный язык на
уровне, достаточном для свободного общения в реальных жизненных ситуациях?
Ничего. С помощью так называемой коммуникативной методики возможно все.
Не забудьте, что наши потомки, изучающие иностранные языки в древние времена, не могли
рассчитывать на доступ к прекрасно продуманным курсовым программам, интерактивным играм и
лингафонным кабинетам. Все эти инструменты облегчают нам изучение иностранных языков сегодня.
БОЛАШАҚ МҦҒАЛІМДЕРДІ КӘСІБИ ДАМУЫНДАҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ-
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Мустафина А.К.
Біліктілік арттырудың ҧлттық орталығы «Ӛрлеу» АҚ
Қарағанды облысы бойынша педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты филиалы
Резюме
В данной статье рассматривается психолого-педагогические условия формирования готовности будущего
учителя к профессиональному самообразованию
Summary
This article focuses on the psycho-pedagogical conditions in developing readiness for future teachers to
professional self-education.
Жоғары педагогикалық білім беруді реформалау, педагогикалық кадрлардың кӛп деңгейлік
дайындығына кӛшу, парасатты еңбек нарығында мамандардың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету
жағдайларында болашақ мҧғалімдерді кәсіби-педагогикалық іс-әрекетке дайындау мәселесінің
ӛзектілігі зор.
Біздің қоғамның жағдайы, оның интеллектуалдық, адамгершілік әлеуеті ӛскелең ҧрпақтың білімі
мен тәрбиесінің сапасына байланысты.Сәйкесінше, қазіргі педагогикалық білім беру жҥйесінің даму
стратегиясын анықтауға және мҧғалімдердің тҧлғалық – кәсіби дамуының ӛзекті мәселелерін
тәжірибелік тҧрғыдан шешуге міндетті болашақ кәсіби даярлық жҥйесінің бейнесін қалыптастыру –
қазіргі педагогикалық міндеттердің аса маңыздыларының бірі болып табылады.Педагогикалық-
психологиялық әдебиеттерде педагогтың тҧлғалық-кәсіби дамуы мектеп оқушыларының кәсіби-
педагогикалық бағдарлануын, педагогикалық оқу орындарындағы болашақ мҧғалімдердің даярлығын,
бітірушілердің шынайы педагогикалық тәжірибеге бейімделуін, тәжірибенің жинақталуына
байланысты педагогикалық шеберліктің жетілдірілуін қамтитын ҥздіксіз ҥдеріс ретінде
қарастырылады.Тҧлғалық-кәсіби даму процесіндегі болашақ мҧғалімдердің рухани және дене
тәрбиесін интеграциялаудың қажеттілігі: а) педагогикалық іс-әрекет жҥзеге асырылатын «жартылай
парадигмалы» және «кӛпмәдениетті» білім беру кеңістігінің денсаулықты қалыптастырушы
мәртебесімен; ә) әлемнің біртҧтас бейнесін, жҥйелі білімдерді, жҥйелі ойлауды қалыптастыруға,
кҥрделі пәнаралық міндеттерді шешуге жҥйелік тҧрғыдан келуге бағытталған, білім беру
парадигмасын дамытудың негізгі бағдарларының бірі ретіндегі іргелендіруге бағытталуымен; б)
жастардың белгілі бір бӛлігінің девианттық мінез-қҧлқының алдын-алу бойынша оқу орындарындағы
педагогикалық ҧжымның тәрбие жҧмысы нәтижелерінің жҧмсалған кҥш-жігерге сәйкессіздігімен; в)
мҧғалімдердің кәсіби даярлығының барлық қҧрамдас бӛліктеріне әлеуметтік-мәдени және
педагогикалық-психологиялық шарттар тарапынан талаптардың кҥшеюімен, яғни «ӛмір нарығындағы»
маманның бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ететін оның біліктілігінің, рухани және дене
дайындығының анағҧрлым жоғары деңгейінің қажеттілігімен анықталады.
Кәсіби іс-әрекет адамның ӛмірлік іс-әрекетінің маңызды жағы болып табылады, себебі ол
арқылы тҧлғаның ӛзін-ӛзі жҥзеге асыруы іске асып, ӛз мҥмкіншіліктерінің толығымен жҧмсалуы
қамтамасыз етіледі. Тҧлғаның ішкі позициясының дамуы кӛп жағдайда тҧлғаның кәсіби маман ретінде
дамуымен анықталады деуге болады. Адамның ішкі позициясы ӛзінің объективті бейнеленуінде
тҧлғаның кәсіби қалыптасуында кӛрінеді.
Қазіргі кезеңде еліміздің ертеңі - жастардың білімінің тереңдігімен ӛлшенеді. Білімді, жан-жақты
қабілетті ҧрпақ- ҧлтымыздың баға жетпес қазынасы. Бҥгінгі таңда педагогика, психология
ғылымыдарының ӛзекті мәселелерінің бірі – жеке тҧлғаны жетілдіруде, жан - жақты дамытуда, білім
беруде, ғылымның соңғы жетістіктерін қолданып, шығармашылық жҧмыстарды жасауға қабілетті,
дҥние кӛзқарасы кең, рухани бай азамат дайындау болып табылады. Осы орайда студенттерге жоғары
білімнің сапасын арттыру мақсатында әр тҥрлі бағытта және жаңа бағытта және жаңа әдістерді
пайдалана отырып білім беру ҥлкен маңызға ие. Жоғары білімнің сапасы дегеніміз – жоғары оқу
202
орнының қызмет бӛліктерінің барлық қырларын қамти отырып оның негізгі сипаттамаларын анықтап
беретін кӛпжақты ҧғым. Осы ретте оқу процесінің сапасын қамтамасыз етуде оқыту әдістерінің атқарар
қызметі зор, себебі ол оқу процесін ҧйымдастырудың тиімділігін кӛрсететін фактор болып табылады.
Білім беру жҥйесінде әлемдік деңгейге жету ҥшін жасалынып жатқан талпыныстар, тҥрліше
кәсіптік бағдарламаларға негізделген жаңа типтегі оқу орындарының пайда болуы болашақ
мамандарды даярлау ісіне нақты талаптар қоюда. Ғалымдардың қоғам талабына сай жҥргізіліп жатқан
ӛзгерістерге тән жоғары оқу орындарында жаңа типтік қҧрылымдар мен әдістерді енгізуі әлемдік
стандартқа сай мамандарды дайындау ҥшін кҥш жігерлерін ғылыми тҧрғыда байланыстыра отырып,
қызмет жасауда.
Біз,
педагогикалық ҥдерістің зерттеу проблемасына орай айқындалған заңдар мен заңдылықтарды және
ҧстанымдарды ескере отырып, болашақ мҧғалімдерді оқушылардың шығармашылық қабілетін
дамытуға кәсіби даярлаудың әдіснамалық тҧғырлары ретінде шығармашыл тҧлғаны қалыптастыру,
болашақ мҧғалімдерді кәсіби даярлау мен оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту мәселелерін
қарастырамыз.
Кәсіби анықталу процесінде кәсіби маман ретінде ішкі позициясының қалыптасуының бірнеше
кезеңдерін бӛлуге болады:
1) Позицияның қалыптасуының алғашқы кезеңі маманның болашақ кәсіби іс-әрекетіне деген
жалпы жағымды эмоциялық қатынасымен сипатталады. С.Л. Рубинштейннің ―қалаймын‖ ―істей
аламын‖ ―жасау қажет‖ тҥсініктерінің арақатынасы туралы идеясына сҥйене отырып айтатын болсақ,
бҧл кезеңде бірінші ―қалаймын‖ компоненті ӛте айқын кӛрінеді, яғни мамандықты меңгеруге деген
тілек жақсы дамыған, бірақ оның ӛзіндік қабілеттері мен қажеттіліктері енжар дамыған. Ал ҥшінші
компонент соңғы кезеңге тән жастардың қоғамдық қажеттіліктерді кейінгі орынға қоюымен
шарттасады.
2) Келесі кезеңде ―істей аламын‖ кезінде ішкі позицияның дамуы ӛз мҥмкіншіліктері мен
қабілеттерін саналау, ӛз іс-әрекеттерінің мазмҧнды моменттеріне деген бағдар қалыптасу кезінде
кӛрінеді.
Бҧл ―жасау қажет‖ кезеңінде ӛз кәсіби іс-әрекеті, ӛз қабілеттері жайлы барабар кӛзқарастар
қалыптасады.
Бҧл айтылған кезеңдер кәсіп иесінің ішкі позиция типтерімен сәйкес келеді деп айтуға болады .
Болашақ мҧғалімдерді кәсіби тҧрғыдан педагогикалық – психологиялық даму ерекшеліктерін
қарастырмас бҧрын жеке тҧлға ҧғымына тоқталып ӛтейік.
А.Н. Леонтьевтің пікірі бойынша, «Жеке тҧлғаның жетістіктері мен кемшіліктері, жақсы және
әлсіз жақтарымен кӛрінетін тек ӛзіне ғана тән даралық белгілері оның ӛзгелермен қарым-қатынас
жасауы, қайырымдылығы, мейірімділігі, тәкәппарлығы, жағымды және жағымсыз қасиеттерінің
Болашақ мҧғалімінің
кәсіби потенциалын
дамыту
Кәсіби қҧнды
мағлҧматты
қабылдауы, тҥсінуі,
меңгеруі
Кәсіби-тҧлғалық
жауапкершілігі,
дербестігін, жеке
адам қасиеттері
Кәсіби
педагогикалық
ойлау, болжау
қабілетін
Кәсіби
тҧрақтылығы
Кәсіби бағдарлы
мағлҧматты ҧғынуын,
дамытуын
Кәсіби білімді ӛздігінен
меңгеруді, ізденуді
қалыптастыру
203
кӛрінуіне де байланысты. Олардың сыртқы ортамен қарым-қатынас жасауы, ӛмірдің алуан тҥрлі
ерекшеліктерін тануға, танымдық қасиеттерімен, рухани байлығын арттыра тҥседі» - деп қарастырады .
Демек, жеке тҧлға ӛзіне тән ерекшеліктері арқылы дараланады. Ондай ерекшеліктерге сенім,
дҥниетаным, мҧрат, бейімділік, қызығу, қабілет, талғам, кӛзқарас т.б. қасиеттер жатады.
Белгілі психолог Б.Г. Ананьев еңбектерінде: «Адам–физиологиялық, психологиялық жағынан
қалыптасып келе жатқан тіршілік иесі. Адам еңбек ету нәтижесінде жануарлар дҥниесінен бӛлініп
шығып, бір-бірімен тілдің кӛмегімен қарым-қатынас жасайтын, дҥниені танып білетін оны ӛзгертетін
және еңбек қҧралдарын жасайтын жағдайға біртіндеп ие болды. Оның ӛмірдегі кӛрінісі
физиологиялық, психологиялық, әлеуметтік ерекшеліктеріне, даралық қасиеттеріне байланысты жеке
адам немесе жеке тҧлға екені кӛрінеді»-деп қарастырады .
Болашақ мҧғалімді тҧлға ретінде кәсіби-педагогикалық іс- әрекетті меңгеру арқылы дамыту
кезіндегі табиғи сәйкестік идеясы әрдайым тҧлғаның ішкі табиғатының оқушыларға әсерінің сәйкестік
деңгейін және ақпаратты ӛңдеуін анықтауға мҥмкіндік беретін қҧрал болып табылады.
Қорытындылай келе, Қазақстандағы жалпы әлеуметтік, саяси экономикалық, тәрбиелік және
білімдік, мәдениеттік деңгейлеріміздің жаңа сатыға кӛтеріліп, жаңаша реңге ие болуы, жеке тҧлғаны
оқыту, білім беру, дамыту жҥйесін жақсартуды талап етеді. Сол себебті еліміздің болашағын
дамытатын, жетілдіретін болашақ мамандардың тҧлғалық қасиеттерін қалыптастыру ерекшеліктеріне
назар аударуымыз қажет. Болашақ маман тҧлғасының қандай да ғылымды меңгеруі оның
дҥниетанымдық, қызығушылық, шығармашылық ерекшеліктеріне байланысты болмақ. Қазіргі
жағдайда қоғамда болып жатқан ӛзгерістерді терең тану, оның рухани дамуының дәрежесін айқындау,
халықымыздың дәстҥрлі мҧраларынан сусындай отырып, оның даму қасиеттерін бойына сіңіре отырып
ӛзі ӛмір сҥріп жатқан қоғамның даму ҥрдісіне елеулі ҥлес қоса алады. Болашақ маман жеке тҧлға
болып қалыптасуы ҥшін - ол қоғамдық сананың, адамның тҧрмыс тіршілігінің барлық тҥрлерінен
хабардар болуы керек.
Достарыңызбен бөлісу: |