К. Е. Раманкулова, А. М. Омаралиева, И. Килибаев

12
1.1.2 Цехтардың жұмысын бақылау жəне цехтардың жұмыс 
ережелерін сақтау
Жаңа піскен жеміс-көкөніс өнімдерін сақтау режимдерін құру және 
сақтау әдістері. Температуралық-газды ылғалдық режимін реттеу тәсіліне 
немесе жүйесіне қарай: табиғи желдеткіші бар қоймаларды; табиғи немесе 
жасанды салқындатылуы бар белсенді (мәжбүрлі) желдеткіші бар 
қоймаларды; жасанды салқындатылуы бар тоңазытқыштарды; реттелетін газ 
ортасы бар тоңазытқыш камераларды (РГО) ажыратады.
Қоймалар, тоңазытқыштар мен кешендер сақталатын қойма-
ғимараттарда талап етілетін режимдерді жасау және ұстау үшін желдету, 
жасанды салқындату, технологиялық жылыту, жасанды ылғалдандыру, 
құрғату және газ ортасын реттеу жүйесі орнатылады.
1.3-суретте стационарлық қоймалардың орналасу схемасы көрсетілген.
Желдету жүйелеріне қойылатын талаптар. Өнімді үйіп сақтау 
кезінде белсенді желдету, ал ыдыста сақтау кезінде - жалпы алмасу 
желдеткіші көзделеді. Белсенді желдету жүйесі өнімнің массасына сыртқы 
немесе ішкі ауаны немесе олардың қоспасын қажетті температурада жеткізу 
үшін қажет. Ол реттегіш құрылғыларды қолдану есебінен қойманың 
жекелеген үй-жайларында немесе өнім үйіндісінің бөліктерінде желдету 
қарқындылығын өзгертуге мүмкіндік береді.
Жалпы алмасу желдеткіші жүйесі сақтау орнының камерасына 
сыртқы ауаны беруді, ішкі ауаны толық немесе ішінара қайта 
циркуляциялауды (қажет болған жағдайда оны жасанды салқындату және 
ылғалдандыру арқылы), сондай-ақ сақтау орнының көлемінде ауаны 
араластыруды қамтамасыз етеді.
Белсенді желдету жүйесінің негізгі элементтері-желдеткіш және ауа 
тарату арналары. Тарату және магистральдық арналар бар. Таратушы арна-
бұл сақталған өнімді үйіндіге тікелей жеткізу үшін ауаны қойма ұзындығы
бойынша біркелкі таратуға арналған үйіндінің астында орналасқан арна.
Белсенді желдеткіші бар қоймаларда осьтердегі ауа тарату арналары 
арасындағы қашықтық 2 м-ден аспауы тиіс. Үйіндіні қоршап тұрған 
қабырғадан параллель арнаның осіне дейінгі қашықтық арналар арасындағы 
қашықтықтың жартысына тең болып қабылданады. Арналардың ұштары 
қабырғаға 60-80 см жеткізілмейді.
Ауа таратушы құрылғылардан шығатын ауа жылдамдығы сақталатын 
өнім массасына 1-2 м/с қабылданады, желдету каналының (ауа өткізгіштің) 
көлденең қимасындағы ауа қозғалысының есептік жылдамдығы 10 м/с, ал 
желдету жүйелерінің кіру (қабылдау) саңылауларында - 5 м/с аспауы тиіс.

13
(а)- қарапайым (далалық) — орлар мен 
төмпешіктер
Б-жасанды салқындатылған қоймалар 
(тоңазытқыштар)
1.3-сурет-стационарлық қоймалардың орналасу схемасы
Мәжбүрлі желдету жүйесінің желдеткіш ауа тарату каналдары өнім 
үйіндісіне ауаның біркелкі берілуін қамтамасыз етуі тиіс.
Едендік ауа өткізгіштер жеңіл болуы тиіс, бірақ өнім үйіндісінен 
түсетін жүктемелерге шыдауы тиіс. Олардың геометриялық құрылымы 
тіктөртбұрыш, үшбұрыш, трапеция, шеңбер, жартылай шеңбер немесе 
сегмент түрінде жасалуы мүмкін.
Жер асты ауа жолдары өнім үйіндісінен (немесе контейнерлер 
қатарларынан), 10 км/сағ жылдамдықпен қозғалатын көліктен және тежеу 
күшінен болатын әсерді қабылдауы тиіс.
Белсенді желдеткіші бар қоймаларда, оның ішінде жасанды суықты 
пайдалана отырып, ағынды желдету жүйесінің өнімділігі есеппен 
анықталады. Бұл ретте жылу мен ылғалды өнімнен шығару шарттары негізге 
алынады және жеміс-көкөніс өнімдерінің әртүрлі түрлерінің жылу 
сыйымдылығы мен ылғал бөлу мәндерін, сондай-ақ оның жылу-физикалық 
сипаттамаларын ескереді:
меншікті жылу сыйымдылығы (кДж/кг); қату температурасы (°С); 
үйінді тығыздығы (кг/м
3
).
Жасанды және табиғи суықты пайдаланатын тоңазытқыштарда ішке 
сору желдеткіші жүйесінің өнімділігі де есеппен айқындалады, бірақ ол 
сақталатын өнімнің тоннасына 10 м
3
/сағ кем болмауы және камераның 
сағатына 8 көлемінен кем болмауы тиіс.
Пиязды үйіп сақтау кезінде сақтау орны механикалық сору желдеткіші 
жүйесімен жабдықталады.
Көкөніс сақтау қоймаларын жылытудың технологиялық жүйесі 
қоймалаудың әртүрлі тәсілдері кезінде сақтау үй-жайындағы жоғарғы 
аймақтың ауа температурасын қысқы кезеңде өнім температурасының 
мәнінен 2°С жоғары ұстап тұруды қамтамасыз етуі тиіс.
Сақтау камерасының (секциясының) жоғарғы аймағындағы 
қыздырылған ауаның температурасы өнім температурасынан 6°С-тан аспауы 
тиіс.

14
Қоймалардың желдету жүйелеріндегі ағынды ауаны ылғалдандыру 
Ылғалдандыру (құрғату) жүйесі өнімнің түріне байланысты сақтау 
қоймасындағы оңтайлы салыстырмалы ылғалдылықты қамтамасыз етуі тиіс, 
суды немесе буды ұсақ дисперсті тозаңдату көмегімен жүзеге асырылады. 
Бүріккіш корпусында қалқымалы реттегіштің көмегімен судың тұрақты 
деңгейі сақталады. 
Конус суды береді жылдам айналым
оны дөңгелек бүріккішке 
лақтыратын және су шаңына айналдыратын диск. Электр қозғалтқышы бар 
бір оське орнатылған желдеткіш, шашыраған су камераға жіберіліп, ауаны 
ылғалдандырады. 1.4-суретте өнеркәсіптік тоңазытқыштарда бумен 
ылғалдандыру жүйесі көрсетілген.
Сурет 1.4-өнеркәсіптік тоңазытқыштарда бумен ылғалдандыру жүйесі

жүктеу/скачать 6,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: