Сызба 1 - Action Research цикліндегі мұғалім рефлексиясы
Action Resear әдіснамасы сапалы зерттеулердің парадигмасына көбірек
қатысты:
өзін-өзі
рефлексиясы
(авторефлексия,
метарефлексия);
рефлексиялық журналды жүргізу; бақылау кезіндегі жазбалар; құжаттарды
жинау
және
талдау;
сауалнама
жүргізу,
құрылымдалған
және
құрылымдалмаған сұхбат; нақты жағдайды зерттеу әдісі – case study [86].
Педагогикалық рефлексия түрлерін олардың уақытша бағдары
бойынша жіктеу
Рефлексиялық талдау қай кезде: қызмет жасалғанға дейін, онымен бір
мезгілде немесе ол аяқталғаннан кейін орын алуына байланысты
рефлексияның мынадай түрлерін бөліп көрсетуге болады: алдын ала;
синхронды; ретроспективті.
Мұғалімнің кәсіби рефлексиясын жіктеу үшін мұндай тәсіл оқыту
процесінің логикасымен байланыстырылады. Мұғалім енгізілген оқыту
процесінің фазасына байланысты «сабаққа дейін» және «сабақта»
рефлексиясы деп екіге бөлінеді. Мұғалімнің өз жұмыс үстелі алдында және
оқушыларға толы сыныпта қандай жұмыс істейтіні және қалай істейтіні
арасында айырмашылық өте үлкен екенін белгілей келе G.Grant (1984)
«предекативті» және «интерактивті» рефлексияны ажыратады. Мұғалімнің
кенет әрекеттері, шынайылығы және иррационалдығы олардың ең айқын
көріністері деп есептейтін өз оппоненттерінің пікіріне қарсы келе, «өз-өзімен
қалған кезде, оқушысымен сөйлескенге дейін және сөйлескен соң мұғалім
әдетте ең күрделі логикалық міндеттерді шешу үшін жеткілікті ой күшін
жұмсайды».
Мұндай жағдайларда мұғалімнің қызметі жоғары аналитикалық және
ұтымды болып табылады. Сонымен қатар сабақта уақыт тапшылығына
қарамастан, рефлекстеудің қандай да бір сәттері интерактивті фазада да
болуы мүмкін: тіпті оқытудың жылдам қарқыны ойлау мен әрекет
арасындағы тепе-теңдікті қамтамасыз ететін өзін-өзі бақылауды жоққа
шығармайды [87].
Жоспарлау
Рефлексия
Іс-әрекет
Бақылау
140
«Іс-әрекеттегі рефлексия» және «іс-әрекеттен кейінгі рефлексия» өзінің
табиғаты бойынша реактивті және тек өзінің көріну уақытымен: іс-әрекетпен
синхронды немесе одан кейін болуымен ерекшеленеді. «Іс-әрекетке дейінгі
рефлексия» мәні бойынша белсенді: іс-әрекет әлі жоқ, ал ол талдана береді.
Мұндай рефлексия шешім қабылданғанға дейін ықтимал салдарларды талдау
болып табылады, ex ante (болжамды).
Осы жіктеме авторларының пікірінше, рефлексияның бұл түрі алдыңғы
екі түрдің дұрыс нәтижесі болып табылады. «Біз өткенге оралу үшін ғана
Достарыңызбен бөлісу: | 
