қоғамда материалдық қажеттіліктерден гөрі адамның рухани байлығына,
оның шығармашылық дамуына неғұрлым көбірек көңіл бөлінуі.
2.
Қосалқы мәдениет
– ортақ құндылықтары мен идеалдары және қарым-
қатынастары бар ұлттық мәдениет ішіндегі қосалқы топтар мәдениеті.
Қазақстанда жүз отыздан аса ұлттар тұрады және мұнда жергілікті халықтың
мәдениетімен қатар орыс, ұйғыр, корей, татар мәдениетінің (әдебиеті,
музыкасы, ұлттық аспаздық ерекшеліктері) ықпалы сезіледі.
Сатып
алушының талғамына - әсіресе, тамақтандыру саласында корей және ұйғыр
қосалқы мәдениетінің әсері басым. Күнделікті тұрмыста мерекелерде әр
отбасында дәстүрлі ұлттық тағамдармен бірге ұйғыр мантысы, лағманы,
корей ащы салаттары және т.б. қойылады. Америкада қаралар, испандықтар,
азиаттардың қосалқы мәдениеттері орын алған.
3.
Әлеуметтік таптар
– қоғам шеңберінде сатылық тәртіппен орналасқан
салыстырмалы тұрақты адам топтары. Белгілі
бір әлеуметтік тапқа жату
әрқашан тұтынушының тауарды таңдауына әсер етеді. Адамдардың белгілі
бір әлеуметтік тапқа жататынын анықтауда жиі қолданылатын
өзгермелілерге табысы, байлығы, білімі, тұрғылықты мекенінің көлемі мен
орны, меншігі, айналысатын ісі жатады. Қазақстан қоғамын жоғары (ірі
меншік иелері мен кәсіпкерлер, сайлау органдарының мүшелері, ірі
бизнесмендер, банкирлер, т.б.), орта (айына 1000-1500 $
табыс табатын
кәсіпкерлер, орташа және шағын бизнес өкілдері, заңгерлер, банк
қызметкерлері, т.б.) төменгі деп 3 тапқа бөлінеді.
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде қоғамдық құрылым түр-үлгісі
«лимон» сияқты, орта бөлігі дамыған (орта таптар),
жоғары және кедей
таптар полюсі салыстырмалы түрде төмен. Қазақстан және көптеген ТМД
елдерінің қоғамдық құрылым үлгісі пирамида тәріздес,
өйткені халықтың
көпшілігі оның төменгі бөлігінде орналасқан.
4.
Референттік топтар
– формальды және формальды емес ұжымдар.
Формальды топтар – бұл белгілі мүшелер тізімі бар ұйымдар (партия,
ассоциация, қоғамдық-саяси ұйымдар, шіркеулер), ал отбасы,
студенттік
топтар, достар, көршілер және т.б. формальды емес ұйымға жатады.
Референттік топта ереже бойынша «көшбасшының пікірі» жоғары рөл
атқарады. Маркетологтар адамдардың бір-біріне әсер етуін зерттейді.
Жарнамаларда атақты адамдарды пайдалану арқылы жүзеге асырады.
5. Сатып алушының мінез-құлқын зерттегенде,
отбасына,
оның
әрбір
мүшесінің тауарлар мен қызметтерді сатып алу туралы шешім қабылдаудағы
рөліне үлкен орын беріледі.
6. Рөл және статус. Әр тұтынушы бір уақытта бірнеше рөлді атқарады,
мысалы, фирма президенті, әйел, көрші рөлін. Мысалы, А.Пугачеваның
эстрада жұлдызы рөліне белгілі статусы сәйкес келуі керек. Ал маркетолог өз
кезегінде өнімді немесе марканы мәртебе рәмізіне (символ) айналдыра білуі
қажет.
Достарыңызбен бөлісу: