Өтемісова гүлмира Жеткергенқызы КӨнерген аталымдар



Pdf көрінісі
бет153/393
Дата14.10.2023
өлшемі2,71 Mb.
#114284
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   393
Байланысты:
жыр әдеби тил

«азаға салғаным»,
«қосқаным», «аруағына арнағаным» деп шеттерінен қос ат, 
інген, жамбы, тай, тұяқ, қой тұяқ сияқты бұйымдар атасты 
(М. Әуезов).
Келген 
адамдар өздерінің дәулетіне қарай, өлген адаммен көңілдестігіне қарай, 
жерлеуге шығарылған шығынның орнын толтыру үшін екі, үш, жеті немесе 


128 
оншақты жылқы немесе түйе жетектеп әкеледі, бұл 
«аза»
деп аталады 
(Ы. 
Алтынсарин);
Аза бермеді
– 
ешкімге қиянат жасатпады, жәбір, жапа көрсетпеді. 
Шекесінде Қамбардың, Бар екен алтын тұлымы, Сұрап алған құдайдан, 
Әлімбай ханның құлыны, Ешкімге
аза
бермеді, Қыздан да зият қылығы 
(«Қамбар батыр»);
Аза салды
– 
өлген үйге аза апарды;
Аза күтті
– 
өлген кісіні жоқтады: қаза тапқан кісінің басы-қасында 
болды; 
Аза тұтты
– 
өлген адамға қайғырды.
Күн түнеріп адамзатты мұң басты, 
Ызғарлы жел тұла бойды мұздатты. Қала, дала 
аза тұтып
күңіренді, Айрылдық 
деп ұлы адамнан қымбатты 
(С. Машақов);
Аза бойы қаза болды
– 
үрейлі болды, қатты қорықты
деген 
мағыналарды жұмсалады. Көрсе 
қаза болады аза бойы, 
Болмады бұған айла 
ойламасқа 
(Абай);
Аза бойы тік тұрды
– 
төбе шашы тік тұрды, қатты үрейленді, зәресі 
ұшып кету.
Бұл оңбағандардың бәрі де колхоз жұмыс десе,
аза бойлары тік 
тұрады.
Бұларды колхоз қыламыз деп босқа май болып жүреміз 
(Ғ. Мүсірепов);
Азалады
– 
қайғырды, күйінді, аза тұтты.
Күңіренді, дүние қайғылы күй 
тартылды. Адал жандар күйіне, 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   393




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет