171
Жекеге шығу
− жекпе-жекке жығу.
Сен туымды ер болсаң,
жекеге
шық
далаға
(Нұртуған).
Желкөз
−
тор көзі үлкен болып келетін керегенің бір түрі.
Бұрын
қазақтың жазғы үйінің керегесі екі түрлі болатын: бірі
желгөз,
екіншісі торгөз
(
ТС., Іт., А., 1959, 227).
Әуелі Күнияшты алып шықты, Үстінде сексен басты
тігулі орда. Ол күнде керегенің көзі
желкөз,
Үлкен үй мұнан артық болмас
сірәда
(Нұртуған).
Желмая
− шаршамайтын, желдей жүйрік қиялдағы түйе
. Құстай
ұшып тұлпары,
Желмаясы
жер тарпып, Жарысыпты желменен. Жауға барып
бетпе-бет Кеселепті көлденең
(Нұртуған).
Эпос, ертегілерде жиі ұшырасады.
Асанқайғы
Желмаяға
мініп, жиһан кезіп, «Жерұйық» дейтін ну орманды,
көкорай шалғынды, сулы жер, қой үстіне бозторғай жұмыртқалайтын қоныс
іздейді
(«Қазақ ертегілері»).
Жер дауы, жесір дауы
−
жер, жесір жөнінде болатын ерте кездегі
қақтығыс, дау-жанжал.
«Тезірек ақ-қарасын ашып бер» деп, Жолдадым ел
ағасы туымдыға-ай.
Жер дауы, жесір дауы
бұл қазаққа, Ісі болды шұбатылған
бұрынғыдай...
(Нұртуған).
Жесір дауы
дей ме, жетім назы дей ме, әйтеуір бір
сылтауын тауып қит етсе желіге шабуыл жасайтын болды
(М.
Ақынжанов).
Достарыңызбен бөлісу: 
