джахт –
қазір ғана, сәл ғана дегенді білдіреді
(ПРС., М., 1960, 210). Жаһат –
тез, жылдам, асығыс («
ҚТТС»). Бұл екі қуатты зорайту
жаһатында болу керек,
бұлар зораймай, ғылым зораймайды
(Абай). Қол жетпес қияға да қолын созса,
«Тәуекел» талапты ерге болған нәсіп. Ей, бектер, жанділіңмен
жаһат етсең,
Ғаламның қазынасының есігі ашық
(Шораяқтың Омары). Жәһад етер ерлерге
– Жастайынан қыз берме, Жастайынан қыз беріп, Жанған отқа «сөн!» деме!
(Нұртуған). «Дала уалаяты» газетінің лексикалық ерекшелігі – оның бетінде де
араб-парсы сөздері қолданылады, мысалы:
«жәһәд – ынта»
(І. Кеңесбаев, Ғ. Мұсабаев). Оқуға
жиһат қылған жігіттерге Азғантай мен жазайын ақыл дәптер
(Ақан сері). Жебе −
садақтың оғы, найзаның ұшы. Оқ пен
жебе сөздері бір
мағынадағы синонимдер. Мысалы, садақтың оғы
оқ деп те,
жебе деп те
аталған. Екеуі де поэтикалық тілде қатар қолданылған:
сары жебе, көк жебе т.б. Егер
жебе сөзі контекске қарай оқтың ұшын білдіретін болса, ол –
ауыспалы мағынасы. Осыдан барып садақтың оғы сияқты үшкір, ұшы сүйір
нәрсені де найзаның өзін немесе ұшын
жебе деп атау пайда болған.
Жебе –
найза немесе найзаның ұшы
(Сыздықова Р. Сөз. сөй. А., 2004). Алып бер
жылдам, жеңеше, Қалмақтың қару-жарағын. Қорамсақ
толы
жебесі, Жасаулы
тұрған садағын
(Нұртуған). «Жау осымен келген» деп, Жағаға таман барады.
Төрт қырлаған
