50
Заң-шарғыдан
жаңылып
[Н.К.ІІт].
Cол бір кездер есімде
Сан мың
жарлы-жақыбай,
Қайыр сұрап жүретін
[Н.К.Іт].
4 Мағыналас екі немесе үш сөз қатар келіп, алдыңғысы соңғысын анықтап,
мағынасын күшейту үшін қолданылады. Мұндай сөз қолданысын плеоназм
немесе плеонастикалық сөз тіркесі деп атайды.
Талабымды оңғарса,
Жаратқан жаппар құдайым
[Н.К.ІІт].
Жандыны
жаратушы жаппар құдай,
Ойласпас жақсылығын берерінде
[Н.К.ІІт].
Сол уақта
Жаппар һақтан
хабар келген,
«Халықтың арасында өлтір» деген
[Е.К].
Мына
үрият бостандық,
Туғызды күн мен айыңды...
[Н.К.Іт].
5 Синонимдер жеке сөз ғана емес, фразалық тіркестерде де жиі
ұшырасады. Көңілдегі көрікті ойды сөзбен кестелеп айтып беруде фразалық
тіркестер орасан зор қызмет атқарады.
Мұқтар деген біреу бар –
Қатты мәзәжіп, кеулі тар
[Н.К.ІІт].
Жоғарыдағы мысалдарда көнерген аталымдар, арабизмдер мен
парсысизмдер синонимдік қатар түзу үшін стильдік мақсатпен алынған. Ғалым
Б. Юнусалиев екі синоним сөздерді қатар қолдану – жазба әдебиетке өзге тілдік
элементтердің жаңа ене бастаған кезінде болатын әдіс деп санайды [3, 227 б.].
Ал, антонимдер қарама-қарсы құбылыстарды бір-біріне шендестіріп
салыстыру арқылы күшті стильдік мән тудырады. Н. Кенжеғұлұлы мен
Е.
Көлдейбекұлы
шығармаларында
көнерген
аталымдарды
жаңа
антонимдермен кезектестіріп, ыңғайластырып қатар жұмсалған түрлері де
кездеседі.
Әу баста құдіреттің жазған ісі
Басына әлде
Достарыңызбен бөлісу: