47
сөздің ішкі құрылымының даму нәтижесінде
қалыптасқан бірліктер екені
даусыз. Күрделі атаулардың алғашқы қалпында
негіз мағыналары
болғаны
сөзсіз, келе-келе ол
өзек
күңгірттеніп, ұмытылған. Атаудың мағынасы
кеңейіп,
толыға
түскен. Қолданыста
тіл иесі оны ізеп жатпайды, дайын қазіргі
сөзжасамдық мағынасы
тұрғысынан қолданады» [36, 81-82 бб.].
Ақындар тіліндегі көнерген аталымдарды жан-жақты талдай келгенде,
мынадай тұжырымдамаға тоқталдық:
- көнерген аталымдардың
астарында уәж жатады, уәжділік аталымның
пайда болуына негіз болады;
- көнерген аталым негізіне себепші уәжділіктің бір белгісі түрткі болу
керек;
- уәжділік белгілерге: пішін, түс, қызмет, көлем, сапа, мөлшер, орын т.б.
жатады;
- әрбір көнерген аталымның семантикалық құрылымында уәжділік
ерекшеліктері әртүрлі қалыптасқан.
Дегенмен, көнерген аталымның
лексикалық мағынасының қалыптасуына заттық белгілер,
сол аталымның
уәждемесіне негіз болғандығы айқын аңғарылады.
Сондай-ақ, көнерген аталымның ішкі мағыналық құрылымы мен уәжділігі
арасындағы гносеологиялық тұрғыдан да, қолданыс тұрғысынан да елеулі
айырмашылық бар:
- тіл арқылы аталатын заттың немесе құбылыстың
белгілерін белгілеу
актісі арқылы жаңа аталымды жасауға қатысатын тілдік бірліктер;
Достарыңызбен бөлісу: