Оқулық Алматы, 2014 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Оқулық»
Кен орындағы ұңғымаларды орналастыру және ұңғымаларды
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
| 12.8 Кен орындағы ұңғымаларды орналастыру және ұңғымаларды
перфорациялау интервалдарын таңдау Мұнай кен орнын игерудің ең жақсы нұсқасы ол қысқа мерзімде, минимал- ды ұңғылар санын пайдаланып, мұнайды максималды көлемде алуға мүмкіндік беретін нұсқа екендігі түсінікті. Өндірудің жоғары көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін ұңғымаларды шоғыр ауданында оптималды орналастыру айтарлықтай күрделі мәселе. Мәселенің шешімінің қиындауының себебі, ұңғымалардың оптималды саны, өзара орналасуы және аяқталу сипаты: • шоғыр түріне (мұнайлы, газды, газды телпегі бар мұнайлы және т.б.); • қабаттағы мұнай және газдың қорына; • қабаттың және оны қанықтырып тұрған сұйық пен газдың қасиетіне; • шоғырдың орналасуына (құрлық, қайраң, тереңсулы қайраң); • саяси және экономикалық жағдайына байланысты әртүрлі болады. Берілген мәселенің шешімі ұңғымалардың жалпы санына, олардың түріне (өндіру, айдау, бақылау және т.б.), аудан бойынша өзара орналасуына және қолданылған мұнай өндіру әдісіне байланысты болады. 12.10-сурет. Газ шоғырын игеру кезінде аудан бойынша ұңғымаларды орналастыру: а – белгіленген газ шоғыры. Игеру әдісі – газды телпек режимі; б – табан суымен шектелген газ шоғыры. Игеру әдісі – газ- ды телпек режимі мен суарынды режимнің бірігуі 313 Бұл мәселені шешуде, мамандардың төменде сипатталатын, көптеген табиғи көмірсутек кен орындарын игеруде жинақталған стандартты ережелер мен әдістемелері көмегін тигізуі мүмкін. Газды шоғыр Жабылған газ шоғыры (яғни, басқа коллектор тау жыныстардан оқшауланған) жағдайында ұңғымаларды орналастырғанда біркелкі орналастыру жүйесін таңдау керек. Бұл кезде перфорациялау интервалын таңдау өндіріс көрсеткішіне айтарлықтай әсерін тигізбейді. ( 12.10 а-сурет ). Газ шоғыры астында табан сулары болғанда перфорация интервалын алғашқы ВНК орнынан мүмкіндігінше қиманың жоғарғы бөлігіне ( 12.10 б-сурет ) алшақ орналастырған жөн. Мұнай шоғыры Табан сулы мұнай шоғырының жағдайында ұңғымаларды орналастырғанда шоғыр формасын және су-мұнай байланысын ескеру қажет. Ұңғымаларды бұлай орналастыруды жиі жағдайда батарейлік деп атайды. Батареялар және ондағы ұңғымалар саны кен орын қорының көлеміне байланысты. Бұл кезде шоғырдың орта бөлігінде әдетте қималы (разрезающий) деп ата- латын өндіру (немесе айдау) ұңғымалар қатарын орналастырған жөн ( 12.11-су- рет ). 12.11-сурет. Мұнай шоғырын игеру кезінде аудан бойынша ұңғымаларды орналастыру: а – табан суымен шектелген мұнай шоғыры. Игеру әдісі – табиғи суарынды режим; б – жабылған мұнай шоғыры. Игеру әдісі – еріген газ және гравитациялық режимдердің бірігуі Жабық мұнай шоғыры қабатының құлау бұрышы жоғары болған жағдайда, өндіру ұңғымалары құрылымның төменгі бөлімінде, үш немесе төртнүктелі 314 тормен біркелкі орналасады және мүмкіндігінше перфорация интервалы төмен болады ( 12.11 б-сурет ). Ұңғымалардың бұлай орналасуы келесідей себептер бойынша оны игеру- ге жақсы жағдай жасайды: қабат қысымы қанығу қысымынан төмендегенде, мұнайда еріген газ ұңғының түп аймақ зонасында мұнайдан бөлінеді. Осылай еріген газ режимінде игеруге жақсы немесе нашар жағдай жасайды; мұндай ор- наласуда гравитациялық күштер тұтқыр күштерге көмектесіп және мұнайдың ұңғыға құйылуын арттырады. Бұл уақытта газ тұтқыр күштердің әсерінен қабат бойымен жоғары көтеріледі. Кей жағдайларда бұл екінші газ шапкасының бо- луына әкеледі. Газ шапкасы бар мұнай шоғыры Газ шапкасын мұнай шоғырынан бөлгенде, ұңғылардың орналасуы мұнай газ байланысының бастапқы жағдайын ескеру керек ( 12.12 а-сурет ). Табандық суы бар мұнай шоғырындағы сияқты шоғырдың күмбезді бөлігінде ось бойын- ша өндіру ұңғымалардың орталық қатарын бұрғылау керек. Перфорация интер- валы өнімді қабаттың астында болуы керек 12.12-сурет. Газ шапкасы бар мұнай шоғырын игер- ген кездегі ұңғылардың аудан бойынша орналасуы: а – Газ шапкасы бар мөрленген мұнай шоғырын менгеру түрі – газ шапкалы режим. Перфорация интервалы – қиманың төменгі бөлігінде; б – Газ шапкасы мен табандық суы бар мұнай шоғыры Меңгеру түрі – газ шапкалы режим мен су айдау режимі. Перфорация ин- тервалы – қиманың төменгі жағында. Мұндай әрекет газ шапкасы мен табандық суы бар мұнай шоғырында ұңғыларды орналастырғанда қолданылады. Бірақ бір ерекшелігі бұл жағдайда перфорация интервалы құрылымның төменгі бөлігінде. ГМБ-ға қарағанда, СМБ-ға жақын болуы керек. |