Сәкен ИманаСов шығармалар жинағы ІІ том Өлеңдер



Pdf көрінісі
бет17/22
Дата27.03.2017
өлшемі0,96 Mb.
#10509
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22

287
* * *
Міңгірлеп жаңа ғана біткендей тіл
қайтерсің, біздің қолдан түк келмей тұр. 
Таусылып амалымыз қала бердік, 
кетті де заманыңыз тіптен бейпіл.
Дертіне дерт қосылған шерлі далам, 
шүкір де,
осыған да келдің аман. 
Ұрандас ұлды көріп, – 
жүрдік еріп,
апыр-ау, не қыл дейсің енді маған!
Бұл күнде ұрысы кім, дұрысы кім, 
бара алмай байыбына бір ісінің, 
болар деп жазда қандай, қыста қандай, 
отырам ұстай алмай жыр ұшығын.
Кеткенін қасиетінің құнсызданып 
сезбеген,
біз болдық-ау мұңсыз халық. 
Қатыны қара жолда қап арқалап, 
әкімі ат үстінде тұр сызданып.
Басылып басы қатты бұрынғы арын, 
ұмытқам үнім барын, тілім барын, – 
ауыл – аш, қала – кедей, балаң өгей, 
кімге айтам, саған емей, мұның бәрін!
Дәрмені, пәрмені де біткен ердей, 
боласың мұның бірін күтпегендей, 
...Күткенде, күтпегенде не істе дейсің, 
отырмыз қолымыздан түк те келмей!
* * *
Арасында «үр-рит, үр-рит, үриттің», 
жауларымды жеңе алмадым... жымиттым. 
Ағайынды ерте де алмай сөзіме, 
тұмсығынан шерте алмай бір иттің.
Бұ тірлікте басқа қызық жоқтай түк, 
жүріппін-ау обырға да өкпе айтып, 
атқан «оғым» дарымады ешкімге, 
оған бола жарымады кек қайтып.

289
288
Келмейтінін кейін біліп ешкімге әл, 
басы ауырған маскүнемдей кештім хал, 
ана жақты, мына жақты шолғанмен, 
кісі қалмай бара жатты сес тыңдар.
Іріп-шіріп кешегі ұран, ескірді үн, 
ескіргенін есем кете.. кеш білдім, – 
білдім және жасымасын жауымның, 
маған жаны ашымасын ешкімнің!... 
* * *
Жау шықты ма, біле алмадым, іргеден, 
біле алмадым, қайда барып күн көрем, 
жан-жағымды қарманумен 
қарашы
келе жатқан сияқтанам түнде мен. 
Қайда қалып қойдым әлгі дүрмектен, 
тас қараңғы меңіреу түн бүл неткен! 
Ақыл-есім ауысқан ба, құдай-ау, 
баяғы бір дауыстан да құн кеткен.
Көптен бері ірімей де шірімей, 
көкірегіме алды ұялап бір үрей, 
әлденелер тап-тап беріп тұс-тұстан 
әне-міне жұтқалы тұр тірідей?!
Тоз-тоз болып кетті қайда түс-теңім. 
Құзғындар-ай, біле қойған күш кемін! 
Әзірейіл сияқтанып әлдене 
әудем жерден ақситады тістерін.
Құрып бара жатқандай ма дәрменім
қолдан келер қандай айлам бар менің? 
Қараңғыны қарманғаныңна болайын-ай, 
бақыра ма, шақыра ма әлдекім?!
* * *
Теріс қарап түксиіскен, түнерген, 
Не жақсылық күтем дейсің бұл елден. 
Еркіндікті алсақта ойып ортадан, 
ескілікті аңсап қойып жүрем мен.
Одыраңдай орын алып төрден құл, 
жанарымен жер шұқыса көргенді ұл, 

289
оңып қайда барам дейсің, ағайын, 
не барқадар табам дейсің елден бұл.
Көкіректе қалмағандай оттан түк, 
жүректен де, тірліктен де жоқ тамтық. 
Алаяқтар аяқтыға жол бермей, 
Ауыздарға сөз бермейді көп тантық.
Жер ортасы жастан ауа бергенде, 
кезіктіріп кесірлі құл, кердеңге, 
жыланбасқа қоймады ғой қу тірлік.
...Бұдан басқа жоқ қой бірақ ел менде! 
ӘнШІ ҚҰСЫм
Орнынан қозғалақтап ұраншы ұлыс, 
бергеннен құлан иек қылаң шығыс, 
түбінен тереземнің шыр-шыр етіп, 
шырылдап оятып жүр бір әнші құс.
Күннен де қабағымды бұрын бағып, 
таң атпай оятады ол шырыл қағып, – 
беріліп біржолата сиқыр ымға, 
біразын ұйқының да шығындадық.
Сағыныш,
сазы бөлек арманға еріп, 
тұрғаны шыр-шыр етіп, 
таңнан келіп, 
түстеп те танымадым, 
тек қана бір
бармақтай құс екенін қалғам көріп.
Түбіне тереземнің күнде қонып, 
біресе шырқап ұзақ, 
бір бөгеліп, 
кім білсін,
пәле-жала дегендерден
болып ап шынашақтай 
жүр ме қорып?!
Таңдайы талайғы бір сырды аңғартып, 
кетеді кейде тіпті жылдамдатып, 
кім білсін,
бізге де олжа үлестіре, 
жетті ме ілестіре қырдан бақыт!

291
290
Төгіліп сөзіме гүл, 
көзіме нұр,
бақыттың орай соғар кезі ме бұл, – 
әйтеуір, қызық екен құс үнімен 
таң атпай оянудың өзі де бір!
Жақсылық болар-ау деп ырымдайды ел, 
ендеше,
әнші құсым, шырылдай бер, 
келе бер таңды атырып. 
кеш батырып, 
әйтеуір,
басқа жаққа бұрылмай кел!.. 
аҢСаУ
Дариға-ай, қызығындай құралайдың, 
барады-ау бастан ауып бұлағай күн, – 
қол бұлғап қала берген жастық шақтың 
жабысып, жабығынан сығалаймын. 
Екпіні елді ықтырған, ерлік тұнған 
қай тұста қалып қойдың, қыран-айбын?!
Дариға-ай, өмір атты майданда бұл, 
қам көңіл таба қойсын қайдан дамыл
салдықпен сары жайлаудың сайын кезіп, 
салсақ па сазы бөлек сайранға бір! 
Бұл күнде әні де жоқ, сәні де жоқ, 
қаңырап қала берген қайран да қыр!..
Көмескі көңілдегі отты әурелей, 
осынау тосын сазын төкті-ау көмей, 
Тыңдасып мойын бұрып мойылдай қыз, 
«сайранды сал күндерің өтті-ау» – демей. 
Сазы бұл тәтті шақтың, от құшақтың, 
қабыл ал, қатарласым, жоқтау демей!..
* * *
Қолданып (қолдан келер) біткен емін 
кісідей күңіренем деп күтпеп едім, – 
қазақтың жалқы туар бір ақыны ек, 
болмай тұр со қазаққа түк керегім!
Жүр ме деп бір сөз күтіп әлі менен. 
Жазушы ем жұрағатқа налып өлең, – 

291
көніп-ақ Тәңірінің салғанына, 
болып-ақ кеткен екен бәрі керең.
Болмаса екеу-екеу өз күбірі, 
ұғудан қалған екен сөзді бірі. 
(Тексізі теріс қарап – тыңдамай түк, 
үкімін ымдап айтып ездің ұлы!)
Әркімнің үргеніне ере кеткен, 
Кезігіп көріп пе едің «кереметпен»? – 
Түрі жоқ өзіңізді елейтін де, 
бірі жоқ сөзіңізді керек еткен! 
* * *
Айта алмайтын өзінің атын айқын 
әлдекімді қолпаштап, апыр-ай, тым, 
хан көтеріп алдым ба қайдағы бір 
бозөкпені боғыма татымайтын?!
Желіктіре жетелеп сезім-қаңбақ, 
көзімді арбап қошемет, өзімді алдап, 
келіппін-ау қайдағы қадірсізге 
қызуын қызға қимас сөзімді арнап!..
Жер де бұлдыр дәл қазір, көк те бұлдыр, 
күңгір қағып айналам кеткен үңгір, – 
Өзіме де со керек, 
қара басып,
қарап жүрмей, құдай-ау, не еткенім бұл?!
Не бетіммен сөйлегем, өлеңдеткем, 
Естімейтін ел іші керең деп пе ең, – 
ебелектей біреуді елпең қаққан 
«Емен, – деппін, – тамыры терең кеткен».
Ері қайсы білуші ем, ез кісі кім, 
еттім екен несіне сөзді шығын? – 
Есеңгіреп отырған жайым мынау 
Жаман иттей...
жалаған... өз құсығын!! 
* * *
Түгі жоқ кете қойған ұпайының
бірі еді күні кеше сыпайының, 
сызданып шыға келді, 
аяқасты
құтыртқан құдайы кім, құқайы кім?

293
292
Апыр-ау, не көрінді бұған енді, 
бар түгін сыртқа салып шыға келді, 
алдына малды салып айдайтындай, 
бір өзі жайлайтындай құба белді.
Бірі еді кеше ғана көп кішінің, 
кегі де,
кесірлігі жоқ кісінің, 
есесін енді бізден алмақшы ма 
елден де,
жерден көрген тепкісінің?!
Өтпеген орағытып күзгі мұңнан, 
таныс та тату едік біз бұрыннан. 
Көңіл-ай,
қарап тұрып қарауытқан, 
өмір-ай,
ойда жоқта жүз құбылған! 
ҮнДЕмЕ
Қолдан келсе – үнсіз кел, үндемей кел, 
үндемесең болғаны – күндемейді ел. 
Айқай түгіл әзірге сыбыр қалып, 
жыбыр қағып қаншама тұр көмейлер.
Өлер жерін қапысыз анық білген, 
тұр ғой бүгін біразы қалып тілден. 
«Үндеме!» – деп саған да қақсай-қақсай, 
қақсай-қақсай, қайтейін жалықтым мен.
Жексұрынға кіжініп, жебірге де, 
тілің қыши береді сенің неге? 
Әділетті көрсең де көрмегенсіп, 
үндеме тек, бауырым! Тек үндеме!
Таусылды ма тірлікте иланарың, – 
Үндеме де, ішіңе жина бәрін. 
Тақсіретті көрсең де теріс қара, 
қайтесің сол қазақтың иман, арын!
Көрінуді ойламай күнде көсем, 
бауырларың қаншама жүрген есен. 
Кіріп-шыға қойыпты ішіңе кім, 
сен де солай боласың үндемесең.

293
Қабақ түйіп біреулер шытынасын, 
Ұтыласың сөйлесең, тұтыласың. 
Үндеме тек, бауырым, үндемесең
Үйдей ғана пәледен құтыласың!...
* * *
Кенеттен ісіп-кеуіп бола қалған, 
көңілім қалып-ақ тұр со балаңнан. 
Тұратын басын шұлғып, «ләппайлап», 
бірі еді жүгірмектің домаланған.
Басымды қара орманға балап абат, 
жүретін жалықтыра... жағалап-ақ. 
Бойлатпай сөзінің көп дәйегіне, 
қойды ма әйелі де «жан ағалап»,
Жүретін жағаң жайлау қалды заман, 
айтасың енді келіп әнді ызадан. 
Қай-қашан іздеп қана жүруші еді, 
«Тірлікте сіз, деп қана, жалғыз ағам!»
Шет жағын сәл көтеріп көмескінің, 
жылпылдап, қолға тұрар емес бүгін. 
Мен өзім көзіктірген бір есектің 
ұстапты құйрығынан деп естідім.
Жас өсіп, демейтін бе ел, жарлы байыр, 
ендеше болсын делік алды қайыр. 
Тек қана танысымды таразыға ап, 
жүрсе екен аңысымды аңдымай ұл!
* * *
Тіршілік тұнығынан қанып ішкім 
Келді ме,
осы жолы алып-ұштым
Жанымды барады өртеп, қарағым-ай, 
жарығы саған деген сағыныштың.
Әйтеуір саған қарай ұштым бүгін, 
қаттырақ құшағыңа қыстың, күнім, 
Жанарың жарқ-жұрқ етіп,
жарқ-жұрқ етіп, 
Жаз етіп жібереді ме қыстың күнін!

295
294
Ерсілеу болғаны ма жасығаным, 
еркелеп мойыныңа енді асыламын. 
Сырымды,
жырымды да саған жазған, 
тезірек жеткізуге асығамын.
Тамылжып тәтті нұрға малынып күн, 
болмасын сенсіз өмір тағы да ұқтым. 
Қылт етпе қылығыңды, 
мінезіңді, 
әйтеуір, бір өзіңді сағыныппын.
* * *
Өлгендерді тарта берме көлденең, 
Өмір заңы ол – сен де өлесің, мен де өлем. 
Марқұмдарды мақтай беріп не керек, 
Тірлігінде түк бітіріп көрмеген. 
Арамыздан ерте кеткен екен деп 
Көпшік қойып, көтермейік бекерге!
Өзіміздің қолымызбен жасайтын, 
Бұ тірліктің қысқалығы аса айқын. 
Жанымызбен, арымызбен аянбай 
Күні-түні мүсіндейтін, қашайтын, 
Ертеңгі күн қалмау үшін табаға, 
бағаласаң – Тірілерді бағала! 
* * *
1
Сен – тойып кекіретін едің, 
мен – тоңып секіретін едім. 
Сен – алқына беретін едің. 
мен – тартына көнетін едім. 
Өр сөйлеп, өктемси бердің, 
мен – кері кеткенси бердім.
Сен, шырақ, әлі де кимелей бердің, 
мен – шыдап,
бәріне үндемей көндім... 
Сен – басына бердің, 
Мен – ашына бердім.

295
2
Ақыры келіп шекістік, 
біраз жерге кетістік.
3
Сенің сенгенің ептілігің еді, 
Менің сенгенім – тектілігім еді.
Сен тамыр-таныстарыңа сендің, 
Мен – бойымда намыс барына сендім. 
Бұқтырам дедің,
бұқпадым. 
Ықтырам дедің,
ықпадым. 
Арамызды ашуды әлекпен бастадың, 
Мен – әдептен аспадым. 
Билігіңді айтып белдене бердің, 
Мен – әлдене бердім.
4
Сен – дәрежелі «тағыңа» сендің, 
Мен – бармақтай бағыма сендім.
Сен – алдап-арбайтыныңа сендің 
Мен – жерде қалмайтыныма сендім.
Әлі де арбасып келесің, 
Жаға, жеңіме жармасып келесің. 
Сен – тоғышар түсінігіңе сендің 
Мен – кісілігіме сендім.
5
Сен – айлаңның барына сендің, 
Мен – арыма сендім.
Сен – әкім едің. 
Мен – ақын едім! 
* * *
Кешегі келте мойын нән қарақшы, 
сені де, қолдан келсе жалдамақшы, 
жат жерде қайыр қылып, 

297
296
қатарына ап, 
нан беріп,
дәм ұсынып,.. алдамақшы.
Екі ұртын ара-тұра бұлтыңдатып, 
алтынын анадайдан жылтыңдатып, 
аңдиды аңысыңды, әр ісіңді
итіне салпаң құлақ тың тыңдатып.
Қайыр ғып,
қай бір тұста алдап, күліп, 
біржола қатарына алмақ бұрып. 
Соя ма одан әрі, өзі біліп
қоя ма от жақтырып, 
мал бақтырып.
Қулығын өзгелерден асыра ма, 
ұрлығын сен арқылы жасыра ма, 
кесек ет көмейіңнен бір өткесін 
болмасын біледі ол да басың ада.
Қойнына боямалы бөзін тығып, 
қамқорсып құрақ ұша өзі ұмтылып, 
Сені де қарақшы етпек ойы бар ма, 
қоймай жүр көптен бері көзін тігіп!
ҮнДЕмЕЙСІҢ...
Жоққа бола тағы да ерегестік, 
енді осылай ұлғая бере ме өштік? 
Өлтірсеңші айтып-ақ, 
үкімімді
біржолата кетейін сенен естіп.
Әдірә қап адал ант, ақ тілегім, 
аяз болып арқама батты менің, 
сызданасың,
жоқ-бардан қызғанасың, 
қалай ғана бәрінің таптың емін?!
Кісідей-ақ қайдағы мейірімсіз, 
іштей ғана жүргенің кейіп үнсіз, 
қалай өмір сүрмекпін, 
тіршіліктің
селтеңі жоқ серуені, сейілінсіз!

297
Көптен бері жұғыспай екі көңіл,
тіл қатпадың
тік келіп бетіме бір,
жазығымның бар-жоғын біле де алмай,
күле де алмай
барады өтіп өмір.
Өшіргені белгісіз отты кімдер, 
түндер өтті үн-түнсіз, 
өтті күндер,
жүрек шіркін сыздаумен тыпыр қағып, 
қызығы мол
қыз дәурен жоқ бүгіндер.
Қасарысты көктем де күле келмей,
жанымды да жасыған кім елердей,
қарғасаң да көнер ем,
арбасаң да,
іштен тынып,
үн-түнсіз жүре бермей!..
* * *
Көкірегіме тұтқиылда кеп кірген, 
қылыштасып қара құйын – көп мұңмен, 
қуанышқа жету үшін бүгінгі 
қаншама бір қан майданнан өттім мен.
Алқымымнан алды келіп қанша мұң, 
айқасам деп әлсіредім, шаршадым. 
Жау қолында жалғыз қалған сарбаздай 
шуақ күнді, қуатты үнді аңсадым.
Жеті атасын көріп қайғы,
кектің де, 
өтті бастан теперіш те, тепкің де, 
күйрей жаздап тұрғаным да есте жүр: 
«Бұл өмірдің қажеті не?!» – деп бірде.
Кездерім бар қырға сыймай сенделген, 
қайда кете қоям бірақ елден мен, 
асыл досты аңсайтыным болмаса 
қысылғанда қолын созып, дем берген.
Достар еді айбыным да байлығым, 
жіпке тізіп айта берем қайбірін. 

299
298
Жора-жолдас арқасы еді-ау, тегінде, 
бұйым ғұрлы болмайтыны қайғы-мұң.
Жас ұлғайып бара жатыр, 
ескі арман,
кең сабадай көңілім бар бос қалған. 
Сөйте тұра шуақ іздеп өмірден, 
қуат күте берем әлі достардан.
* * *
Ауыр тиіп өмірдің өткелдері, 
арғымағым арыды, 
көп терледі,
жетпей қалып жүреді созған қолым 
тиіп тұрған гүлге де бөктердегі.
Батып-шығып үнемі тұңғиыққа,
жүре алмадым өзім де ылғи ықта,
пенделікке бұрғызбай
ақ періштем,
қашан болсын,
қалғымай,
тұрды иықта!
Қайда барсам 
қалғымай ақ періштем, 
қорғап келе жатады жат керістен. 
Қорғап келе жатады ұшқанда да, 
құшқанда да аруды тәтті өбіспен.
Қыр соңыма түскенде жау ысқырып, 
тілеуімді тілейді тау ышқынып. 
Көзімді де ілмеген күндерім бар, 
атымды да мінбеген ауыстырып.
Алдарқатып мені де, арбай күліп, 
қарсы алдымнан кезіксін қандай бүлік, 
жеме-жемге келгенде 
жүзі тайқып,
қалатынын байқадым сәл қаймығып.
Түгім жоқ-ау десем де тарығатын, 
баяғыдай желмейді арып атым. 
...Солай енді, жұрағат, 
отыр тағы
ақтарып сап алдыңа барын ақын.

299
ДИаЛоГ
– Жазушының... 
Абайға дейінгісі?
– О – нау ғой!
– Абайдан кейінгісі?
– О – нау ғой!
– Зерделі, зейіндісі?
– О – нау ғой!
– Өмірге бейімдісі?
– О – нау ғой!
– Ақылгөй ақылдысы?
– О – нау ғой!
– Батагөй, «бақырлысы»?
– О – нау ғой!
– Қолы жүріп тұрған 
күшігі де үріп тұрған 
татымдысы,
ханға да жақын кісі?
– О – нау ғой!
– Ақылыңнан айналайын дәл тапқан!
– Таппағанда, құдай-ау, 
алты алашқа белгілі 
өзі де бір... ант атқан! 
* * *
Өзімді-өзім қорғадым, 
өзімді-өзім қолдадым, 
ыстыққа да күйгенмін, 
суыққа да тоңғамын.
Отқа салса – мақтадым,
суға салса – батпадым, 
өзімді-өзім кінәлап, 
өзімді-өзім ақтадым.
Ерлігі ме жеке ердің, 
өткізбедім бекер күн, 
төмендетіп өзімді, 
өзімді-өзім көтердім.
Көтерілдім, көктедім, 
жетіп жүрдім, 
жетпедім,

301
300
арызым жоқ ешкімге, 
қарызым да жоқ менің.
Тоймадым ба, тойдым ба, 
көп жүгірдім ой-қырға
өте кеткен ешкімнің 
борышы жоқ мойнымда.
Сондықтан да 
О, көкем,
сойдың бірі боп өтем, – 
Ата-анамнан басқаға 
Берешегім жоқ екен!.. 
* * *
Қашан да
бір жақсы орын тиіп төрден, 
қарадым кісі бойы биіктерден, 
туғалы дойырдан да, 
сойылдан да
кезім жоқ айылымды жиып көрген. 
Кезім жоқ күйбеңдеген, 
сүйреңдеген,
жерім жоқ жексұрыннан жиренбеген. 
(Ешкімнен именбеген ғазиз басты 
не шығар көрінгенге игенде мен!)
Алдында көрінгеннің қалбырақтап, 
көрмедім ханды мақтап, сандырақтап, 
қаншама пәледен де, 
жаладан да,  
ақ сөйлеп,
өзімді-өзім алдым ақтап.
Ағайын әр сөзімді мыңға балап
оқысын,
оқымасын –
жүр бағалап.
Даңқыңда,
даңғазаңда,
қарап тұрсам,
түсетін төбе екен ғой сырғанап-ақ!..

301
* * *
Ит жоқ жерде –
шошқа да үріп қораға,
би жоқ жерде
құл жүреді жораға, –
керуен біткен кері айналған тұста бұл
аңдып тұрып,
алға түспей бола ма?!
Қорлана кеп нала,
жала,
құсаң да,
қыстығып ең,
қанатың жоқ ұшарға,
көз жасыңды көрді, білем, Жасаған,
тілеуіңді берді, білем:
түс алға!
Қара құлдай
қайтып алған тендігін,
елден озып шыға келдің сен бүгін,
қас-қағымда жиғандайсың есіңді,
болам деп те қиналмайсың... енді кім.
Төрағасы боласың ба Кеңестің,
беттен қағып,
бедірейер жоқ ешкім.
Тіл табысып
күлгендермен кешегі,
талтаң басып жүргендермен теңестің.
Қыстырылып босағаға,
төр тимей. 
серпілмей де келіп едің, желпінбей, 
екпініңмен елді ықтырып
әп-сәтте, 
тидің келіп түнгі дала өртіндей!
Енді ешкімнен қоймассың да имене,
берді құдай
кер бұғыдай кимеле,
аласың ба,
саласың ба – өзің біл, – 
түйедейді айырбастап түймеге!

303
302
Түгел жұмсап алпыс екі айланы, 
айырылма азуыңнан пайдалы. 
Қораға да үр, 
жораға жүр – 
өзің біл,
керуен қайта айналғанша қайда әлі!
* * *
Барарың, бармасыңды қалта біліп,
жатқаны той да тарқап,
тарқап үміт,
қастандық –
күле қарап қалады ол да,
кезігіп қара жолда сан тағылық.
Түтігіп, сен дегенде түсі қашып, 
жатады ұрдажықтар ұшырасып, 
олжалы орыннан да құр қаласың
обырдан тұрмағасын күшің асып...
Білмеген кімге барып ұрынарын, 
қаншама кезігеді ұры-қарың, 
оған да құн төлейсің, 
діңкелейсің
сүлдерің сүйретіле, құрып әлің!..
Жүрегің шайлыққанда барлығынан 
қорқау да қос көрініп таңғы ұлыған, 
басқан із, қашқан ізің шыр айналып, 
тірейді жарға апарып – 
алды күмән!
Қаныңды қайнап тұрған қан-жылым ғып, 
сау етіп шыға келер сан зұлымдық, 
амалсыз айлалыға тізгін беріп, 
аз күндік пайданы да қаржы қылдық!
Баяғы бақ пен дәулет тұнған абат, 
еліңді, жеріңді де құл қанамақ, 
барарың,
бармасыңды қалта біліп,
қалдық па қайырымсыз пұлға қарап!

303
* * *
Итке де қалай ғана: «Үрме!» – дейсің, 
жабасың кімнің аузын, бүрмелейсің, 
көмейін тығындар ең, 
«мығымдар» ең,
түгің жоқ тілден басқа, тұл кедейсің!
Түңілу, 
торығу ма, 
жүгініс пе, 
жарамай тілің түгіл, 
ділің іске,
айта алмай атыңды да, 
«датыңды» да
қалың ой қалып жатыр бұғып іште!
Дерсің-ау: «Ел көзіне толымды ер ек», 
жатқан да кім бар бірақ оныңды елеп. 
Ет-жақын ағайынның өзіне де 
бұл күнде жолың емес, қолың керек!
Атар ма деп те бір таң арайлы әппақ, 
жүргенің тәтті үмітке қарайлап қап, 
жоймақсың көбік ауыз көпті қалай, 
қоймақсың ел аузына қалай қақпақ?
Қайда да қадіріңді білер ерсің, 
«Қой!» – деп те 
кімге барып тіленерсің, 
қайтесің «сөйлегіштер» сөйлеп қалсын, 
иттер де
үрем десе –
үре берсін!
* * *
Көтеріліп ұша да алмай көкке бір, 
ертең деумен, 
өртенбеумен өтті өмір, 
айналамның бәрі ығысқан айбын да, 
баяғыдай алып-ұшқан жоқ көңіл.
Жарық беріп тұрсам дейтін бар маңға, 
азайыпты алқыныс та, 
арман да,
Көк тіреген кеудем қайда деймін де, 
қарай берем қатыгездеу жалғанға!... 

305
304
* * *
Ірі де емес еді елден денем, 
жерім де жоқ кергіген, кердеңдеген, 
қалайша қыр көрсетіп шыға келді 
келімсек көкесіне сенген немең?!
Алды ма аяқ асты тауып тірек, 
албытып,
ағайынға жауықты кеп. 
...Тегінде ісіне емес, 
дәл осылай
кісіге сенетіндер қауіптірек! 
* * *
Бір басымның мұңы емес торығарым, 
елдің қамы еді ғой қорымағым, 
жамау болсам деуші едім жыртығына 
жөні мәлім жұртымның, соры қалың.
Құрбан етіп жолына ұятты ардың, 
халқым деумен қар кешкен сияқтандым, 
қаламын деп астында кім ойлаған 
қарадүлей, көрсоқыр тұяқтардың.
Қарадүлей, 
тыңдасын, 
тұяқ кімді, –
басымды бір көтертпей ұят қылды, 
қанша мазақ етерін білмейді ешкім, 
барша қазақ намысы сияқты ұлды!
Қарадүлей астында бүгілем бе, 
үгілем бе біржола, 
түңілем бе,
қорғай алмай отырып өз басымды, 
қайтіп қорған болмақпын мұғым елге!
наЗГҮЛ
(әнге лайықталған)
Ауыл жаққа бара қалсам бәз-бірде, 
әзіл айтқым кеп тұрады Назгүлге: 
«Мен де саған басы байлы бол» демен, 
қасыма еріп жүрсеңші, деп, аз күнге!»

305
Әзіл айтып ара-тұра, күлгізіп, 
ала кетші машинаңа мінгізіп. 
Жұрт көзінен аулағырақ алып кет, 
арғы жағы бола жатар бір қызық.
Рульдегі ақ білегің жарқылдап,
радиоңды басып қал да,
ән тыңдат. 
Қараталды өрлеп барып, 
кешкілік 
терлеп, 
талып
қайтайық та салқындап.
Қыста да, көктем, жазда да, 
мініп ап жеңіл «Маздаға», 
қасымнан өте шығасың 
күлімдеп қойып, наздана, 
бізге де мойын бұрсаңшы, 
бұрсаңшы мойын аз ғана!
ТУҒан ЖЕР
Айдын көлім – айбынды елім –ұраным, 
асқақ әнім, тас қамалым – тұрағым. 
Сенсің менің сарқылмайтын сағыныш, 
тартылмайтын таза тұнық бұлағым.
Тамшы болып тамды саған кіндік қан, 
кіндік қаным тамған жерде тілді ұққам. 
Мұқалмауым, жұқармауым үшін де 
шымыр етіп жаратыпсың шындықтан.
Қасиетті қағбам менің, қыбылам, 
сен деп өттім саналы өмір сынынан. 
Торыққанда демеу тауып өзіңнен, 
қорыққанда қолтығыңа тығылам.
Өзің деумен өзеуреген ежелден 
балаң едім, бала күннен сөз емген. 
Ұл бол деп ең – ұл болуға жарадым, 
құл бол десең – құл болуға төзем мен.
Туған жердің тұғырдағы түлегін 
жұрт көрсін деп жоғары ұшқан ұл едім. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет