ГовардГарнердің интеллект теориясы Табиғи, тұлғаның ішкі жандүниесімен байланысты, көрнекі кеңістік, дене кинетикалық, музыкалық, лингвистикалық, адамдар арасындағы қарым-қатынас, логикалық-математикалық, экзистенциональдық
Дарындылықты анықтауда зерттеу негізгі бағыт бойынша жүреді Дарындылықтың көріністері:
Сыртқы әсерлер: Мекен – жәй
Материалдық жағдай
Денсаулық
Баланың жынысы
Ата – аналар, ұстаздар, құрдастар
Ішкі әсерлер: Өзіндік бағалау
Ерік жігері
Табиғи негіздер және әлеуметтік орта «Дарындылық (нышандар), шеберлік (қабілеттілік), талант (әлеуеттердің көрінуі), данышпандық (жалпы дәүірдің дамуына әсер етуі), (гениальность)» қабілеттер дамуындағы жоғары шындары. Даналық – өмірлік тәжерибенің иесі
Дарынды балалардың басқалардан айырмашылығы – ақпарат өндеу жылдамдығы басқаларға қарағанда өте жоғары болады. Және генотипке байланысты болады.
Дарында балалардың дамуына үлкен ықпал ететін әлеуметтік орта (отбасы, мектеп, құрдастары жалпы қоғам), сондықтан педагогикалық-психологиялық сүйемелду қажет етеді, себебі дер кезінде қолдау көрмеген баланың қабілеттері дамымай қалады.
ДАРЫНДЫЛЫҚТЫ АНЫҚТАУ ЖОЛДАРЫ «Ағаштағы адамдар» әдісі. Пип Уилсон.
Адаптация первоклассника
Баланың мектепте әлеуметтік – психологиялық бейімделуі. Э. Александровская.
Мектепке бейімделудің сәттілігі
Балалардың мазасыздығын зерттейтін тест Р.Тэммл.
Определение тревожности детей 4-7 лет
Баланың дарындылығын зерттеу сұрақнамасы. А. Лососева.
Ақыл-ой, үлгерімі бойынша жетістіктері, шығармашылық, әдеби, әртістік, музыкалық, техникалық, қозғалыс, көркем, әлеуметтік және т.б. аймақтарды анықтайды.
«Адам суреті» проективті әдіс. Г. Харис. Ақыл – ойды диагностикалау
Эмоциялық ақыл-ой тест. С. Холл. Әдістеме эмоцияларда бейнеленген жеке қатынастарды түсіну және шешім қабылдау негізінде эмоционалды саланы басқару қабілетін анықтауға арналған.
"Дарындылық картасы " әдістемесі. Савенков И.А Баладағы дарындылық түрлерінің басымдылығын зерттеуге арналған
Ақыл-ой деңгейін анықтау тесті. Р. Кеттел. Мінездің әртүрлі қасиеттерін анықтауға және жеке тұлғаның бейнесі қалыптастыруға мүмкіндік береді
Ойлау түрлері. Г.В. Резапкина. Ойлау түрлерін анықтау
Амтхауэр тесті. Р.Амтхауэр. Тест адамның интеллектісі туралы толық бейнені алуға мүмкіндік береді. Тест интеллекттің жалпы даму деңгейін ғана емес, оның жеке компоненттерін: ауызша, сандық және кеңістіктік ойлауды, логикалық қабілеттерді, зейінді, есте сақтауды, білім көлемін бағалауға арналған.
