следование, предпринимаемое для
восстановления утраченных
на какой-то ступени развития языка или группы языков ранее
существовавщих фонетико-семантических связей определен
ных форм, является соединением лингвистического анализа с
более широким историческим исследованием»22.
Автор жоғарыда көрсетілген
принциптердің баршасы бір
сөздің этимологиясын ашуда қолданылуы мүмкін емес екенін,
оның бірінде бірі басым қолданылса. екіншісінде басқа прин
цип басым орын алатынын көрсетеді23,
Бүдан кейін автор этимологиялық зерттеулерде историзм
бағыты бірінші орынға қойылуы керек
екенін және мұны тари-
хи ескерткіштерге сүйене отырып жүзеге асыру қажет екенін
айтады24,
Автордың бүл айтқаны және осы негізде жасаған зерттеуі
де дүрыс, өйткені грек тілінің антик заманынан бері үзілмей
келе жатқан дәстүрлі жазба ескерткіштері бар.
Сондықтан грек
тілінде этимологиялық зерттеулер үшін историзмнің, тарихи
методтың бірінші орында түруы заңды.
Алайда, көптеген түркі тілдері,
соның ішінде қазақ тілі
үшін тарихи әдіс этимологиялық зерттеулерде бірінші орын
да түра алмайды. Ол біздің керенаулығымыздан, немесе
кертартпалығымыздан емес, тарихи-объективггі жағдайдан:
қазақ тілінің көне заманнан үзілмей
келе жатқан жазба
ескерткіштерінің жоқтығынан.
Сол себептен түркі тілдері, соның ішінде қазақ тіліндегі
этимологиялық зерттеулер үшін, біздіңше,
салыстырма әдіс
бірінші орында түруға тиіс.
Мына жағдайға көз жіберейікші. Түркі тілдерінің жазба
ескерткіштері болып табылатын VI-VIII ғасырлардағы орхон-
22А.А. Белецкий.
Принципы этимологических исследований (на материале
Достарыңызбен бөлісу: