Емтихан сұрақтары Философия пәнінің бағыттары мен әдістері
жүктеу/скачать 246,66 Kb.
|
Философия сессия 2022-1
- Бұл бет үшін навигация:
- 22. Ғылым аспектілері
- 23. Ғылымдардың классификациясы: Аристотель, Аль-Фараби, Ф. Гегель,О. Конт тұжырымдамалары
| Әдіс(метод) – бұл практикалық және теориялық әрекет принциптерінің жүйесі болып табылады. Өзінің зерттеу пәні бар білімнің әрбір саласы өзінің объектісінің мәнін түсінуден шығатын ерекше әдістерді қолданады. Кең түрде алғанда, гректің «methodos» деген сөзі «жол» деген мағына береді. Әр нәрсені жасағанда, адам оны белгілі бір үлгілер, тәсілдерге сүйене отырып істейді.Ғылыми таным әдістерін қолданудың басты мақсаты – шынайы, ақиқат білімге қол жеткізу.
Ғылыми танымның әдістері өте көп әрі сан салалы, дегенмен, оларды шартты түрде үш топқа бөлуге болады: 1)жалпылама диалектикалық әдіс. Ол болмыстың барлық жақтарын зерттеуге және таным процесінің барлық кезеңдерінде қолданылады; 2) жалпы ғылыми әдістер. Олар ғылымның барлық саласында пайдалаеылғанымен, таным процесінің барлық кезеңінде қолданыла бермейді. 3) жекеше әдістер. Олар нақты құбылыстарды бір ғылымның шеңберінде зерттеуге қолданылады. Мысалы, математикалық индукция әдісі – математикада, қоспалардың ыстыққа төзімділігін анықтау әдісі – металлургияда қолданылады. Ғылыми танымның жалпы әдістері мен түрлерін қарастыру үшін танымның эмпириялық және теориялық деңгейлерін ажырату қажет. Эмпириялық деңгейде таным объектісінің қасиеттері мен қырлары сезімдік қабілет тұрғысынан қабылданады. Теориялық деңгейде таным объектісінің маңызды байланыстары мен заңдылықтары тәжірибе негізінде алынған біліммен қоса абстрактілі ойлау нәтижесінде тұжырымдалады. Эмпириялық деңгейде кең қолданылатын әдістер: бақылау(зерттеу объектісін белгілі бір мерзім аралығында нысаналы ұйымдасқан түрде жүйелі бақылай отырып, ондағы өзгерістерді қадағалау); эксперимент(,ылыми тәжірибе, зерттеліп жатқан объектіге адамның, зерттеушінің тікелей әсер етіп, ондағы процесстерге араласуы); Енді теориялық деңгейде анализ және синтез әдістері үлкен рөл атқарады. Зерттелуге тиіс объектіні ойша түрлі құрамдас бөліктер мен жақтарға бөліп қарастыруды, сөйтіп оның қасиеттерін анықтауды анализ дейді. Объекттің әр құрамдас бөлігін жіктеп қарап, зерттегеннен кейін бастапқы тұтастыққа көшу синтез деп аталады. 22. Ғылым аспектілері Ғылым философиясы әлеуметтік дамудың әртүрлі кезеңдеріндегі ғылыми білімнің пайда болуы мен өсу мәселелерін зерттейді. Ғылым дамуының жалпы заңдылықтарын зерттей отырып, объективті шынайы білімге жетудің ұтымды әдістері мен нормаларын қарастырады.Ғылымның ерекшеліктері және оның танымдық іс-әрекет пен мәдениеттің басқа тәсілдерімен байланысы оның өмір сүруі мен жұмыс істеуінің 3 негізгі аспектісінде көрініс табады. 1)ғылым танымдық қызмет ретінде. Танымның басқа әдістері сияқты, ғылым адамдардың практикалық іс-әрекетінен туындайды. Бұл қарапайым, стихиялық-эмпирикалық білімнің тікелей жалғасы, оның барысында адамдар практикалық өмірде қажет заттардың қасиеттері мен айырмашылықтарын түсінді. Мұндай білім күнделікті практикалық іс-әрекетте жеткілікті болатын ақылға негізделген. Бірақ ол күнделікті өмір мен практикадан асып кетуге мәжбүр болған барлық жағдайларда ақылға сыймайды. Ғылымдағы жаңа шындықтарды іздеу және тексеру үшін арнайы теориялық және эмпирикалық әдістер мен бақылау мен өлшеудің материалдық-техникалық құралдары (телескоптар, Микроскоптар) қолданылады. Олар ғылымға қолданыстағы тәжірибеде жаңа табиғат объектілерін игеру нәтижелерін күтпей-ақ іздеуге мүмкіндік береді. 2) ғылым әлеуметтік институт ретінде 17-18 ғасырларда ғылыми қоғамдар, академиялар және арнайы ғылыми журналдар алғаш пайда болған кезде қалыптаса бастады. Бастапқыда ғылыми зерттеулерді қызығушылық танытқан және ауқатты адамдардың арасынан жеке энтузиастар жүргізді. Бірақ 18 ғасырдан бастап ғылым ерекше әлеуметтік институтқа айналды: ғылыми журналдар пайда болды, ғылыми қоғамдар құрылды, мемлекет қолдауымен академиялар құрылды. Ғылымның одан әрі дамуымен ғылыми білімнің мамандануымен, жаңа ғылыми пәндердің пайда болуымен және бұрынғы ғылымдардың жеке бөлімдер мен пәндерге бөлінуімен бірге ғылыми білімді саралаудың сөзсіз процесі жүреді. 18 ғасырдың аяғында басталып, 19 ғасырдың ортасына дейін жалғасқан бұл процесс ғылыми білімнің тәртіптік құрылысына әкелді. Оның арқасында әрбір ғылыми пән ғылымдарды жіктеудің жалпы жүйесінде өз орнын алды, ең бастысы — өз пәнін тереңірек және мұқият зерттеу үшін өзінің нақты әдістері мен зерттеу әдістерін жасай бастады. 3) ғылым мәдениеттің ерекше саласы ретінде. Өзінің пайда болуының басынан бастап ғылым қоғам мәдениетіне әсер етті. Ғылым өзінің дамуында қоғамдық сананың басқа түрлерімен (өнер, мораль, философия, дін), сондай-ақ қоғамның әлеуметтік институттарымен өзара әрекеттесетінін ұмытпаған жөн. Сондықтан ғылымның мәдениеттің жалпы жүйесіндегі рөлі мен орны туралы дұрыс идеяны, біріншіден, оның мәдениеттің басқа компоненттерімен әр түрлі байланыстары мен өзара әрекеттестігі ескерілгенде ғана алуға болады, екіншіден, оны мәдениеттің басқа формаларынан, таным тәсілдері мен әлеуметтік институттардан ерекшелейтін Ерекше белгілер ашылады. 23. Ғылымдардың классификациясы: Аристотель, Аль-Фараби, Ф. Гегель,О. Конт тұжырымдамалары Ғылымдардың жіктелуі-ғылымдардың өзара байланысы мен жүйелік тұтастығын табудың әлеуметтік қажеттілігін жүзеге асыру негізінде көптеген ғылымдарды ұйымдастырудың тәсілі. жүктеу/скачать 246,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|